Της Εύας Καρπάνου
Καρδιολόγου, MD, PhD
European Hypertension Specialist
τ. Διευθύντρια του Υπερτασικού Ιατρείου του Ωνασείου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου
Παγκοσμίως, περισσότεροι από 1.5 δισεκατομμύριο άνθρωποι, πάσχουν από υπέρταση. Το 25% των εμφραγμάτων στην Ευρώπη αποδίδεται στην υπέρταση, ενώ ευθύνεται για το 40% των ετησίων θανάτων.
Επιπλέον, σε 30 μελέτες με 37.700 ασθενείς από το 2000 ως το 2010 φάνηκε ότι το 36-41% των ασθενών είχαν υπερτροφία της αριστερής κοιλίας, ένας ισχυρότατος και ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου στεφανιαίας νόσου και εγκεφαλικών επεισοδίων (ESH-ISH 2021).
Τα τελευταία δεδομένα από το Πανευρωπαϊκό και Παγκόσμιο Συνέδριο Υπέρτασης που έγινε στη Γλασκώβη 11-14 Απριλίου 2021 αναφέρουν ότι μετά το 2025 το 60% του πληθυσμού θα έχει υπέρταση. Επίσης, η υπέρταση είναι η πλέον σημαντική αιτία καρδιακής ανεπάρκειας με καλό (διατηρημένο) κλάσμα εξώθησης.
Δεν υπάρχουν αλλαγές
Συγκριτικά με τις οδηγίες του 2018 της Πανευρωπαϊκής Εταιρείας Υπέρτασης, η ταξινόμηση της αρτηριακής υπέρτασης (ΑΠ) δεν έχει αλλάξει. Ιδανική χαρακτηρίζεται η ΑΠ όταν είναι ≤120/80mmHg, όπου η επανεξέταση θα πρέπει να γίνεται κάθε 5 χρόνια. Όταν η συστολική ΑΠ είναι 120-129mmHg και 80-84 η διαστολική, θεωρείται φυσιολογική και η επανεξέταση συνιστάται κάθε 3 χρόνια, ενώ ο ασθενής με ΑΠ 130-139/85-89 mmHg χαρακτηρίζεται σαν άτομο με πίεση στα ανώτερα φυσιολογικά όρια και θα πρέπει να εξετάζεται κάθε χρόνο. Στην ομάδα αυτή, η συχνότητα εμφάνισης κεκαλυμμένης υπέρτασης (Masked Hypertension) ανέρχεται σε ένα ποσοστό που κυμαίνεται από 10-20%. Στους ασθενείς αυτούς θα μπορούσε να συσταθεί 24ωρη καταγραφή της ΑΠ ή μέτρηση της πίεσης στο σπίτι για 7 ημέρες πρωί και βράδυ. Ο καρδιαγγειακός κίνδυνος σε αυτούς τους ασθενείς είναι ο ίδιος όπως και στους συστηματικούς υπερτασικούς, ενώ θα χρειασθεί φαρμακευτική αγωγή για ομαλοποίηση της ΑΠ εκτός ιατρείου.
Στην ομάδα αυτή θα μπορούσε να εξεταστεί η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής όταν ο καρδιαγγειακός κίνδυνος είναι πολύ υψηλός λόγω ήδη εγκατεστημένης καρδιαγγειακής νόσου.
Τι είναι υπέρταση
Υπέρταση ορίζεται όταν η μέση τιμή συστολικής ΑΠ είναι ≥140mmHg και διαστολικής ≥90mmHg. Στις κατ΄ οίκον μετρήσεις της ΑΠ, σαν υπέρταση θεωρούμε όταν έχουμε μέση τιμή ≥135/85, ενώ με την 24ωρη καταγραφή τα όρια έχουν μέση τιμή είναι ≥130/80mmHg. Η 24ωρη καταγραφή συνιστάται για επιβεβαίωση της υπέρτασης και για αποκλεισμό του συνδρόμου της λευκής μπλούζας (White Coat Hypertension) που υπολογίζεται ότι κυμαίνεται από 15-20%. Οι ασθενείς αυτοί έχουν ενδιάμεσο καρδιαγγειακό κίνδυνο, ενώ αν δεν συνυπάρχουν άλλες παθήσεις ή δεν έχουν βλάβες στα όργανα-στόχους δεν χρειάζεται φαρμακευτική αγωγή, αλλά συνιστάται αλλαγή τρόπου ζωής.
Η 24ωρη καταγραφή εκτός από τα γνωστά Holter μπορεί να εξασφαλισθεί και με ειδικά φορητά ρολόγια, τα οποία σε αρκετές συγκριτικές μελέτες έδειξαν αξιόπιστες μετρήσεις ΑΠ (ESH-ISH2021).
Η υπέρταση αποτελεί από το 1990 ως το 2019 τον υπ’ αριθμό ένα παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακά επεισόδια (JACC 2020) και είναι αιτία εμφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου, εμφράγματος του μυοκαρδίου, κολπικής μαρμαρυγής, νεφρικής ανεπάρκειας και περιφερικής αρτηριοπάθειας.
Η υπέρταση είναι ασυμπτωματική για αυτό το λόγο θεωρείται ο σιωπηρός δολοφόνος. Έτσι λοιπόν θα πρέπει να γίνεται συχνή μέτρησή της, ιδιαίτερα σε άτομα τα οποία έχουν και άλλους παράγοντες κινδύνου στεφανιαίας νόσου όπως ο διαβήτης, η υπερλιπιδαιμία, το κάπνισμα, η παχυσαρκία, και επί περιπτώσεων αυξημένων τιμών ΑΠ συνιστάται η άμεση επίσκεψη σε γιατρό.
Έχει μεγάλη σημασία να εκτιμηθεί από τον θεράποντα γιατρό ο Συνολικός Καρδιαγγειακός Κίνδυνος (ΣΚΚ) του ασθενούς και να χαρακτηρισθεί έτσι αν ο ασθενής είναι χαμηλού, μετρίου η υψηλού κινδύνου (Heart Score) καθώς επίσης και οι βλάβες που έχουν ήδη προκληθεί από την ΑΠ στα όργανα-στόχους. Ανάλογα δε με τη συνύπαρξη άλλων παραγόντων κινδύνου στεφανιαίας νόσου ο ασθενής κατατάσσεται σε χαμηλού, μετρίου ή υψηλού κινδύνου για έμφραγμα ή εγκεφαλικό επεισόδιο. Υπολογίζεται ότι >50% των υπερτασικών έχουν επιπρόσθετους παράγοντες κινδύνου αθηροσκλήρωσης και στεφανιαίας νόσου (J.Hyperten.2020;38:982-1004) συνήθως δε συνυπάρχει σακχαρώδης διαβήτης, υπερλιπιδαιμία ή αυξημένο ουρικό οξύ, καθώς και κεντρικού τύπου παχυσαρκία.
Φαρμακευτική Αγωγή
Με τα τελευταία δεδομένα του Συνεδρίου όταν χορηγούμε φαρμακευτική αγωγή ο στόχος είναι ΑΠ ≤140/90mmHg σε όλους. Αν η ΑΠ είναι καλώς ανεκτή στόχος είναι 130/80mmHg. Επιπλέον στους πάνω από 65 στόχος πρέπει να είναι ≥130/80 και ≤140/90mmHg και όχι 120/80mmHg. Η ρύθμιση της ΑΠ θα πρέπει να είναι άμεση και αν χρειάζεται να επιβεβαιώνεται με 24ωρη καταγραφή.
Βέβαια στους ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια, χωρίς αιμοκάθαρση, θα πρέπει να στοχεύουμε σε ΑΠ ≤120mmHg βάσει των τελευταίων οδηγιών (Μάρτιος 2021, Kidney Disease: Improving Global Outcomes).
Υγειονομικά μέτρα συνιστώνται σε όλους τους ασθενείς με ανώτερη φυσιολογική η υψηλή ΑΠ. Η φαρμακευτική αντιμετώπιση του υπερτασικού ασθενούς δεν είναι η ίδια σε όλους και βέβαια εξαρτάται αφενός μεν από το ύψος της υπέρτασης, αφετέρου δε από την εκτίμηση του ΣΚΚ του κάθε ασθενούς.
Η αλλαγή του τρόπου ζωής μπορεί να αποτρέψει ή να καθυστερήσει τη φαρμακευτική αγωγή σε άτομα με υπέρταση σταδίου 1 ή να ενισχύσει την αντιυπερτασική δράση στους ασθενείς που βρίσκονται ήδη σε φαρμακευτική αγωγή.
Με τα τελευταία πλέον δεδομένα, στους ασθενείς στους οποίους αποφασίζεται φαρμακευτική αγωγή, ο συνδυασμός αντιυπερτασικών ομάδων φαρμάκων σε μικρές δόσεις σε ένα χάπι έχει φανεί ότι βελτιώνει τη συμμόρφωση των ασθενών, τον έλεγχο της ΑΠ, ενώ απλοποιεί την επίτευξη του στόχου.
Δυστυχώς, το 30% των υπερτασικών δεν γνωρίζουν ότι έχουν υπέρταση, ενώ μόνο το 20% των ασθενών που βρίσκονται σε φαρμακευτική αγωγή ρυθμίζουν ικανοποιητικά τη πίεσή τους.
Σύνδεσμος:
Φωτογραφία / Photo by Priscilla Du Preez on Unsplash
Υπέρταση: Βασικές πληροφορίες για ασθενείς:
