Η ρύπανση της ατμόσφαιρας ευθύνεται ήδη για τουλάχιστον 3,3 εκατ. πρόωρους θανάτους παγκοσμίως κάθε χρόνο και ο αριθμός αυτός μπορεί να διπλασιασθεί έως το 2050, σύμφωνα με μια νέα ανησυχητική επιστημονική μελέτη, με ελληνική συμμετοχή. Η έκπληξη είναι ότι η καύση ξύλων στα σπίτια και η γεωργία ευθύνονται για περισσότερους θανάτους από ό,τι τα εργοστάσια και τα αυτοκίνητα.
Περίπου το 6% όλων των θανάτων στη Γη αποδίδονται στην έκθεση των ανθρώπων σε αέρα που δεν είναι καθαρός. Η ρύπανση του αέρα σκοτώνει κάθε χρόνο περισσότερους ανθρώπους από όσους το AIDS και η ελονοσία μαζί.
Τα τρία τέταρτα περίπου αυτών των θανάτων συμβαίνουν στην Ασία, την περιοχή του πλανήτη με το μεγαλύτερο πρόβλημα ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Επίσης, τα τρία τέταρτα (75%) των θανάτων λόγω ρύπανσης του αέρα οφείλονται σε εγκεφαλικά και εμφράγματα, ενώ το υπόλοιπο 25% σε ασθένειες των πνευμόνων, μεταξύ των οποίων σε καρκίνο.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Γιος Λέλιβελντ του Ινστιτούτου Χημείας Μαξ Πλανκ, που έκαναν τησχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature», σύμφωνα με το «Science» και τους «Τάιμς της Νέας Υόρκης», εκτίμησαν ότι 1,4 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν στην Κίνα ετησίως λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και 650.000 στην Ινδία. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση οι αντίστοιχοι θάνατοι κάθε χρόνο υπολογίζονται σε 180.000, ενώ στις ΗΠΑ σε 55.000.
Οι κυριότεροι ρυπαντές (αερολύματα) περιλαμβάνουν το όζον και τα μικροσκοπικά σωματίδια των τοξικών χημικών ουσιών, που επιβαρύνουν την ανθρώπινη υγεία σε βάθος χρόνου. Η καύση ξύλων στα σπίτια για μαγείρεμα και θέρμανση συμβάλλει περισσότερο από κάθε άλλη αιτία στο πρόβλημα, θεωρούμενη υπεύθυνη για το ένα τρίτο περίπου (31%) των πρόωρων θανάτων διεθνώς και είναι η κύρια αιτία πρόωρης θνησιμότητας στην Ασία.
Σημαντικός αφανής «δολοφόνος» είναι η ρύπανση από τη γεωργία, εξαιτίας της αμμωνίας που απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα από τη διάσπαση των λιπασμάτων και η οποία ευθύνεται για το 20%των πρόωρων θανάτων. Η αιτία αυτή είναι η κυριότερη αιτία πρόωρης θνησιμότητας λόγω ρύπανσης του αέρα στην Ευρώπη.
Αλλες πηγές ρύπανσης είναι τα εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα (λιγνίτη, πετρέλαιο), άλλες βιομηχανίες, η κίνηση των οχημάτων στους δρόμους, η καύση βιομάζας κ.α. Όλες μαζί αυτές οι τεχνητές αιτίες ρύπανσης ευθύνονται για άλλο ένα τρίτο των πρόωρων θανάτων, ενώ το υπόλοιπο ένα πέμπτο οφείλεται σε φυσικά αίτια, όπως η σκόνη που έρχεται από τις ερήμους.
Η ρύπανση του αέρα είναι ασφαλώς χειρότερη στις μεγάλες πόλεις, όπου περίπου 2 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν εξαιτίας της κάθε χρόνο. Με δεδομένο ότι ο αστικός πληθυσμός της Γης αναμένεται να αυξηθεί γρήγορα από τα 3,6 δισεκατομμύρια σήμερα σε 5,2 δισεκατομμύρια το 2050, έως τότε αναμένεται ότι οι πρόωροι θάνατοι λόγω ατμοσφαιρικής ρύπανσης στις μεγαλουπόλεις θα φθάσουν τα 4,3 εκατ. ετησίως.
Οι προσομοιώσεις σε υπολογιστές που έκαναν οι επιστήμονες, δείχνουν ότι, με τις σημερινές τάσεις, οι ετήσιοι θάνατοι παγκοσμίως από ατμοσφαιρική ρύπανση θα φθάσουν τα 6,6 εκατομμύρια σε 35 χρόνια, δηλαδή θα είναι διπλάσιοι σε σχέση με σήμερα. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, άλλα 3,5 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν ήδη κάθε χρόνο εξαιτίας της ρύπανσης του αέρα σε κλειστούς χώρους.
Στην έρευνα συμμετείχε η Δέσποινα Γιανναδάκη, ερευνήτρια από το 2012 στο Κέντρο Ενέργειας, Περιβάλλοντος και Υδάτων του Ινστιτούτου της Κύπρου στη Λευκωσία. Σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης, έκανε μεταπτυχιακά στις Επιστήμες Περιβάλλοντος και διετέλεσε ερευνήτρια (2007-2012) στο Τμήμα Ατμοσφαιρικής Χημείας του Ινστιτούτου Χημείας Μαξ Πλανκ, με ειδικότητα στον υπολογισμό των αερολυμάτων.
