Θάνος Ξυδόπουλος
Οι επιστήμονες λένε τα σήματα του γλουταμινικού οξέος μεταδίδονται σε συνάψεις για να ενεργοποιήσουν το διακόπτη για τη συναπτική πλαστικότητα, δηλαδή την ικανότητα των συνάψεων να ενισχύουν ή να εξασθενούν με την πάροδο του χρόνου ως απόκριση σε αυξήσεις ή μειώσεις της δραστηριότητάς τους.
Η πιο ισχυρή ουσία στον ανθρώπινο εγκέφαλο για τη νευρωνική επικοινωνία είναι το γλουταμικό οξύ. Είναι μακράν το πιο άφθονο και εμπλέκεται σε όλα τα είδη επικοινωνίας. Το γλουταμινικό είναι ο βασικός νευροδιαβιβαστής διέγερσης. Παίζει σημαντικό ρόλο στην προσοχή, στη συγκέντρωση και στη μνήμη.
Μεταξύ των εκπληκτικών επιδράσεων του γλουταμινικού είναι και η αργή αναδιάρθρωση των νευρωνικών δικτύων λόγω της μάθησης και της απόκτησης μνήμης, μια διαδικασία που ονομάζεται συναπτική πλαστικότητα. Ωστόσο, τα υπερβολικά υψηλά επίπεδα γλουταμινικού στον εγκέφαλο προκαλούν σύγχυση, πτωχή μνήμη, δυσκολία στη συγκέντρωση και άγχος.
Το γλουταμικό έχει επίσης βαθύ κλινικό ενδιαφέρον. Μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο ή εγκεφαλικό τραυματισμό καθώς και σε νευροεκφυλιστικές ασθένειες, το γλουταμικό μπορεί να συσσωρευτεί σε τοξικά επίπεδα εκτός των νευρώνων και να τα καταστρέψει ή να τα σκοτώσει.
Ο καθηγητής βιολογίας Shigeki Watanabe της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Johns Hopkins, περιγράφει το πώς λειτουργεί η σηματοδότηση του γλουταμικού στον εγκέφαλο για να επιτρέψει τη νευρωνική επικοινωνία. Στο παρελθόν, ο Watanabe (μαζί με φοιτητές του μαθήματος Νευροβιολογίας) περιέγραψε πώς απελευθερώνεται το γλουταμινικό από τις νευρικές συνάψεις, και τώρα δημοσίευσε μια μελέτη στο Nature Communications.
«Με αυτή τη μελέτη, αποκαλύπτουμε πώς μεταδίδονται τα σήματα στις συνάψεις για να ενεργοποιηθεί ο διακόπτης της πλαστικότητας», λέει ο Watanabe. «Δείχνουμε ότι το γλουταμινικό απελευθερώνεται κοντά σε υποδοχείς γλουταμινικού τύπου ΑΜΡΑ, για να μεταδώσει το σήμα από έναν νευρώνα στον άλλον, και μετά κοντά σε υποδοχείς τύπου NMDA αμέσως μετά το πρώτο σήμα για ενεργοποίηση του διακόπτη της συναπτικής πλαστικότητας».
Το γλουταμινικό οξύ αποτελεί ένα νευροδιαβιβαστή διέγερσης του εγκεφάλου -ενώ το γ-αμινοβουτυρικό οξύ δρα συνεργικά για την ισορροπία του συστήματος. Κάποιος με χαμηλά επίπεδα γλουταμινικού δεν είναι σε εγρήγορση. Το αλκοόλ αυξάνει άμεσα τα επίπεδα του γ-αμινοβουτυρικού οξέος και προκαλεί χαλάρωση.
