Βάσει της μελέτης, η ΧΑΠ εμφανίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα στις βιομηχανικές περιοχές (17,1%) συγκριτικά με τις αγροτικές (9,6%).
Σημειώνεται ότι η ΧΑΠ είναι η τέταρτη αιτία θανάτου σήμερα στην Ευρώπη και υπολογίζεται ότι θα είναι η τρίτη αιτία θανάτου στον κόσμο μέχρι το 2020 με δεδομένο ότι είναι η μόνη σημαντική αιτία θανάτου που έχει αυξητική πορεία.
Τα παραπάνω στοιχεία προκύπτουν από μελέτη του φαινομένου από την Πνευμονολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, η οποία, σε συνεργασία με τα τμήματα Ψυχιατρικής, Φυσικοθεραπείας και Διαιτολογίας, οργάνωσε πρόγραμμα πνευμονικής αποκατάστασης.
Το πρόγραμμα, όπως εξηγεί στο ΑΜΠΕ ο Κώστας Γουργουλιάνης, καθηγητής Πνευμονολογίας, διευθυντής της παραπάνω κλινικής και πρύτανης στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ξεκίνησε να εφαρμόζεται εδώ και περίπου έναν μήνα με σημαντικά μέχρι τώρα αποτελέσματα και είναι το μοναδικό στη Θεσσαλία και το δεύτερο σε όλη τη χώρα.
Η ΧΑΠ, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι η πιο συχνή χρόνια πάθηση του αναπνευστικού που έχει νοσηρότητα και θνητότητα με συνεχώς αυξανόμενη συχνότητα.
Η ένδειξη για ένταξη στο πρόγραμμα δεν υπαγορεύεται από κάποια κριτήρια αναπνευστικής λειτουργίας, αλλά από την ένταση των συμπτωμάτων και τον περιορισμό της λειτουργικότητας του ασθενή. Το πρόγραμμα αυτό εξατομικεύεται ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε ασθενούς, σχεδιάζεται ώστε να επιτύχει τη μέγιστη δυνατή απόδοση και αυτονομία και αλληλοσυμπληρώνεται με τη φαρμακευτική θεραπεία.
Τα οφέλη της πνευμονικής αποκατάστασης είναι αποδεδειγμένα και συνίστανται σε ελάττωση της δύσπνοιας, βελτίωση της ικανότητας για σωματική δραστηριότητα, βελτίωση της ψυχολογίας, βελτίωση της ποιότητας ζωής και ελάττωση των παροξύνσεων της νόσου που οδηγούν τους ασθενείς στο νοσοκομείο.
Η πνευμονική αποκατάσταση έχει υψηλά ποσοστά επιτυχίας στη βελτίωση της φυσικής (σωματικής) και κοινωνικής λειτουργικότητας και της αυτονομίας του κάθε ασθενή με ΧΑΠ στην καθημερινή ζωή του, γεγονός που οδηγεί σε ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και της αυτοκυριαρχίας του.Σε ένα πλήρες πρόγραμμα αποκατάστασης συμμετέχουν πολλές ειδικότητες (πνευμονολόγος, εργοφυσιολόγος, ψυχίατρος, ψυχολόγος, φυσικοθεραπευτής, διαιτολόγος και νοσηλευτής). Κάθε μια από τις ειδικότητες έχει το δικό της ρόλο στην αποκατάσταση του ασθενή με ΧΑΠ, αλλά όλες μαζί συνεργάζονται στενά για την ολοκληρωμένη και πολυπαραγοντική προσέγγιση του ασθενή.
Τα προγράμματα πνευμονικής αποκατάστασης διαρκούν συνήθως 2-3 μήνες και ο ασθενής προσέρχεται 2-3 φορές την εβδομάδα.
Οι ασθενείς, αρχικά, πριν από την έναρξη αλλά και αμέσως μετά τη λήξη του προγράμματος, υποβάλλονται σε λεπτομερή έλεγχο των πνευμόνων και της καρδιάς για λόγους ασφαλείας, για σχεδιασμό βάσει των αποτελεσμάτων του προγράμματος άσκησης που θα συμμετέχουν καθώς επίσης και για την αποτίμηση των αποτελεσμάτων της αποκατάστασης.
Το θεραπευτικό πλάνο είναι εξατομικευμένο για τον κάθε ασθενή και απαρτίζεται από πρόγραμμα άσκησης, εκπαίδευση, διαιτολογική παρακολούθηση για τροποποίηση της διατροφής και ψυχοκοινωνική υποστήριξη. Η κατάρτιση του θεραπευτικού πλάνου γίνεται με συνεργασία όλης της πολυπαραγοντικής ομάδας. Κάθε ειδικότητα αξιολογεί τον ασθενή ξεχωριστά και καταρτίζεται το θεραπευτικό πλάνο ύστερα από συνάντηση της πολυπαραγοντικής ομάδας.
Με την έναρξη του προγράμματος πνευμονικής αποκατάστασης, σε κάθε συνεδρία οι ασθενείς υποβάλλονται σε σωματική άσκηση (ποδηλάτηση σε εργομετρικά ποδήλατα, ασκήσεις ενδυνάμωσης μυών με βάρη) και σε αναπνευστική φυσιοθεραπεία. Η σωματική άσκηση έχει σαν στόχο την αύξηση της μυϊκής δύναμης του ασθενούς και τη βελτίωση της αερόβιας ικανότητάς του για άσκηση. Η αναπνευστική φυσιοθεραπεία στοχεύει στο να μάθει τους ασθενείς πώς να αντιμετωπίζουν τη δύσπνοια, πώς να αναπνέουν πιο αποτελεσματικά και με λιγότερη δύσπνοια, πώς να συγχρονίζουν την αναπνοή τους με διάφορες στερεότυπες κινήσεις της καθημερινότητας, όπως το περπάτημα ή το ανέβασμα της σκάλας και πώς να αποβάλλουν τα πτύελά τους με αποτελεσματικότερο βήχα.
Υπάρχουν ειδικές συνεδρίες εκπαίδευσης των ασθενών πάνω σε θέματα της νόσου τους. Η εκπαίδευση αποσκοπεί στο να κάνει τον άρρωστο γνώστη της κατάστασής του και να του μάθει τρόπους να ελέγχει ο ίδιος την νόσο του. Επίσης, θα πραγματοποιούνται συμβουλευτικές επισκέψεις των ψυχολόγων και των διαιτολόγων. Η ψυχολογική υποστήριξη έχει ως στόχο την αποβολή του άγχους, της κατάθλιψης, της φοβίας και των κρίσεων πανικού που ενδεχομένως ταλαιπωρούν τον ασθενή ενώ η διατροφική παρέμβαση στοχεύει στον έλεγχο του σωματικού βάρους είτε ο ασθενής είναι πολύ αδύνατος είτε είναι παχύσαρκος καθώς και στην αύξηση της μυϊκής μάζας. Οι ασθενείς που εξακολουθούν να είναι καπνιστές θα υποβοηθούνται στη διακοπή του καπνίσματος.
Σε αρκετούς ασθενείς που παρακολουθούν πιστά τα προγράμματα, τα αποτελέσματα, όπως αναφέρεται από την Πνευμονολογική Κλινική, είναι από φανερά έως εντυπωσιακά και διαρκούν περίπου 12-18 μήνες και ίσως περισσότερο εάν ο ίδιος ασθενής, μετά τη λήξη του προγράμματος, ακολουθήσει έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής χωρίς τσιγάρο, με άσκηση και σωστή διατροφή.
