Μύθους και αλήθειες σε ό,τι αφορά τις πρώτες βοήθειες παραθέτει η Ελληνική Ομάδα Διάσωσης σε φυλλάδιο που εξέδωσε γιατί, όπως χαρακτηριστικά αναγράφεται, «σε κάποια πράγματα η γιαγιά μας είχε άδικο, όπως όταν μας σύστηνε το γιαούρτι στο δέρμα όταν καιγόμασταν από τον ήλιο!».
Τι κάνουμε, λοιπόν, όταν «γυρίσει» η γλώσσα ή όταν κάποιος δίπλα μας «πνίγεται»; Σ’ αυτά τα απλά, αλλά συχνά ερωτήματα, δίνουν απαντήσεις οι εκπαιδευτές πρώτων βοηθειών της ΕΟΔ μέσα από έναν πρακτικό οδηγό που απευθύνεται στον απλό κόσμο που θέλει να δράσει σωστά, αλλά οι προκαταλήψεις δεν τον αφήνουν.
Όπως αναφέρει το ΑΜΠΕ, για παράδειγμα, είναι λάθος όταν λέμε ότι «γύρισε» η γλώσσα, γιατί όταν κάποιος χάνει τις αισθήσεις του, τότε, όπως και οι υπόλοιποι μύες του σώματος, η γλώσσα χαλαρώνει και λόγω βαρύτητας πέφτει προς τα πίσω και φράσσει τον αεραγωγό. «Βάζοντας το ένα χέρι στο μέτωπο του τραυματία και το άλλο κάτω από το πηγούνι του ανυψώνουμε ελαφρά το κεφάλι του, κίνηση ικανή για να επαναφέρει τη γλώσσα στην αρχική της θέση και να επιτρέψει τον αερισμό» σημειώνεται στο φυλλάδιο.
Μύθος είναι και η αντίληψη ότι, όταν καιγόμαστε από τον ήλιο ή από κάποιο ζεστό αντικείμενο (π.χ. μάτι κουζίνας), πρέπει να βάλουμε πάνω στην πληγή οδοντόκρεμα, γιαούρτι, ντομάτες και διάφορα άλλα. Η αλήθεια είναι ότι το μόνο που χρειάζεται είναι άφθονο τρεχούμενο νερό ή φυσιολογικό ορό πάνω από την επιφάνεια με το έγκαυμα.
Επίσης, οι διασώστες της ΕΟΔ αναφέρουν ως τη χειρότερη αντίδραση, όταν κάποιος πνίγεται, να βάζουμε τα δάχτυλά μας στο στόμα του για να βγάλουμε αυτό που τον πνίγει. «Πέρα από το γεγονός ότι θα μπορούσατε να τραυματιστείτε, το πιο πιθανό είναι να σπρώξετε πιο κάτω το κομμάτι τροφής το οποίο έχει φράξει τον αεραγωγό του τραυματία και άρα να σταματήσετε την – έστω και μερική – οξυγόνωσή του» αναφέρουν χαρακτηριστικά.
«Η σωστή αντίδραση είναι», διευκρινίζεται στον οδηγό, «εφόσον ο τραυματίας βήχει, να τον αφήσουμε ελεύθερο να βήξει». Το ότι βήχει είναι σημάδι ότι μπορεί να το αντιμετωπίσει μόνος του και γι΄αυτό, δεν τον χτυπάμε στην πλάτη και δεν του δίνουμε νερό να πιεί.
«Φρένο» και στην αλόγιστη χρήση του… betadine βάζουν οι διασώστες, οι οποίοι συνιστούν τη χρήση του από επαγγελματίες υγείας και όχι από απλούς πολίτες. “Πέρα από το γεγονός ότι μπορεί σε μεγάλες ποσότητες και σε ανοιχτά τραύματα να προκαλέσει εγκαύματα, κάποιοι άνθρωποι είναι αλλεργικοί σε ορισμένα συστατικά του αντισηπτικού και άρα μπορεί κατά τη χρήση του να παρουσιάσουν αλλεργικό σοκ» εξηγούν.
Η σωστή αντιμετώπιση μιας μικρής αιμορραγίας περιλαμβάνει το πλύσιμο του τραύματος (εφόσον δεν είναι ιδιαίτερα βαθύ) με άφθονο καθαρό νερό ή φυσιολογικό όρο και πίεση με τη χρήση μιας γάζας. Εφόσον η γάζα εμποτιστεί από το αίμα, τότε δεν τη βγάζουμε προκειμένου να βάλουμε άλλη στη θέση της, αλλά τοποθετούμε τις καινούργιες πάνω από τις παλιές. Εφόσον η αιμορραγία είναι μεγάλη και εφόσον η ελαφριά πίεση δεν αποδίδει μέσα στο επόμενο δεκάλεπτο, τότε ο τραυματίας πρέπει να επισκεφθεί άμεσα την πλησιέστερη υγειονομική μονάδα.
Μύθος είναι και η άποψη ότι ο πάγος απαγορεύεται στο κεφάλι, αλλά μπαίνει οπουδήποτε αλλού, ακόμα και για να σταματήσει αιμορραγία. Ο πάγος δεν απαγορεύεται στο κεφάλι, εφόσον πρόκειται για μικρού βαθμού χτύπημα και δεν υπάρχει ανοιχτή πληγή και γενικότερα, χρησιμοποιείται για την αποφυγή ή και μείωση του πρηξίματος. Ποτέ, όμως, απευθείας στο τραύμα, αλλά πάντα τυλιγμένος σε ένα πανί ή μια πετσέτα, προκειμένου να αποφευχθεί η πρόκληση εγκαύματος και ποτέ πάνω σε αιμορραγία διότι, επίσης, προκαλεί έγκαυμα.
