Συνέντευξη του καθηγητή καρδιολογίας Χριστόδουλου Στεφανάδη στον Θάνο Ξυδόπουλου
Η πανδημία του κορωνοϊού που έχει ενσκήψει και ταλανίζει τον πλανήτη τα τελευταία δύο χρόνια έχει προκαλέσει τόσο μεγάλο ιατρικό, κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα σε όλες τις χώρες που έχει σχεδόν μονοπωλήσει το ερευνητικό ενδιαφέρον της ιατρικής επιστήμης.
Είναι τόσο μεγάλο το ενδιαφέρον και το άγος για τη διερεύνηση και την αντιμετώπιση της νέας νόσου που για πρώτη φορά στα ιατρικά χρονικά έχει δημοσιευθεί τόσο μεγάλος αριθμός ερευνητικών εργασιών. Συγκεκριμένα, περισσότερες από 270.000 ερευνητικές εργασίες αναφέρονται στην Covid-19 με συμμετοχή περισσότερων από 700.000 επιστημόνων!
Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτός ο αριθμός είναι πολύ μεγαλύτερος από τον ανάλογο για άλλες νόσους και πανδημίες, οι οποίες τους τελευταίους δύο αιώνες έχουν προκαλέσει πολύ περισσότερα θύματα, όπως η φυματίωση. Από αυτή την ερευνητική προσπάθεια έχουν προκύψει πάρα πολλές γνώσεις που αφορούν στην επιδημιολογία, στη διάγνωση, στη θεραπεία και στην εξέλιξη της νόσου.
Γνωρίζουμε σήμερα ότι βασικό ρόλο παίζει η φλεγμονή, μία διαδικασία που εάν γίνει ανεξέλεγκτη προδικάζει και τις περιπτώσεις των ασθενών που θα νοσήσουν σοβαρά ή θα καταλήξουν. Η φλεγμονώδης αυτή διαδικασία αφορά κυρίως τις αρτηρίες του σώματος και εφόσον προσβληθεί το αρτηριακό δίκτυο πνευμόνων και καρδιάς, η σοβαρότητα της νόσου έχει πολλές φορές δυσμενή εξέλιξη.
Κύριε Καθηγητά, πώς ο κορωνοϊός προσβάλει την καρδιά;
Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι στο 1/3 των ασθενών που νοσηλεύονται παρατηρείται αύξηση των καρδιακών ενζύμων, γεγονός που υποδηλώνει προσβολή του καρδιακού μυός. Ειδικότερα, ο κορωνοϊός μπορεί να προσβάλει την καρδιά με διάφορους τρόπους, είτε άμεσα είτε έμμεσα. Με άμεσο τρόπο, προσβάλλοντας το ενδοθήλιο μικρών και μεγάλων αρτηριών του μυοκαρδίου μπορεί να προκαλέσει ρήξη αθηρωματικής πλάκας με επακόλουθα οξέα ισχαιμικά σύνδρομα (στηθάγχη, έμφραγμα). Ακόμα, μπορεί να προκαλέσει απευθείας βλάβη του μυοκαρδιακού ιστού, με επακόλουθη εξελισσόμενη καρδιακή ανεπάρκεια. Πράγματι, σε πρόσφατες μελέτες έχει βρεθεί γενετικό υλικό του ιού, σε ασθενείς με καρδιακή προσβολή, μέσα στα μυοκαρδιακά κύτταρα. Επίσης, ο κορωνοϊός μπορεί να προσβάλει το «ηλεκτρικό» σύστημα της καρδιάς, προκαλώντας λιγότερο σοβαρές αλλά και σοβαρότατες καρδιακές αρρυθμίες, μέχρι και αιφνίδιο θάνατο.
Έμμεσος τρόπος, προσβολής της καρδιάς από τον κορωνοϊό είναι η χαμηλή οξυγόνωση του αίματος από τον πάσχοντα πνεύμονα, η άθροιση φλεγμονωδών τοξικών ουσιών από τη γενικότερη λοίμωξη και ενδεχόμενη τοξική δράση φαρμακευτικής αγωγής που χορηγούνται στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας.
Ο κίνδυνος για καρδιακές επιπλοκές από τη λοίμωξη είναι πολύ μεγαλύτερος σε ασθενείς με ήδη προ υπάρχουσα καρδιαγγειακή νόσο, όπως αρτηριακή υπέρταση, στεφανιαία νόσο, κολπική μαρμαρυγή και καρδιακή ανεπάρκεια. Παραδείγματος χάριν, ασθενείς με προ υπάρχουσα καρδιακή ανεπάρκεια έχουν τριπλάσιο κίνδυνο για διασωλήνωση και διπλάσιο κίνδυνο θανάτου από ασθενείς χωρίς προ υπάρχουσα καρδιακή ανεπάρκεια.
Αλλά και ασθενείς με Covid-19 χωρίς καμία προ υπάρχουσα καρδιαγγειακή νόσο, υπάρχει ο κίνδυνος, με τους μηχανισμούς που προαναφέρθηκαν, να αναπτύξουν καρδιακές επιπλοκές. Για παράδειγμα, ένα μικρό ποσοστό μπορεί να αναπτύξει καρδιακή ανεπάρκεια. Σύμφωνα με μία πρόσφατη μελέτη σε 6.400 ασθενείς μέσης ηλικίας 64 ετών, 37 από αυτούς ανέπτυξαν καρδιακή ανεπάρκεια, από τους οποίους οι 8 δεν είχαν κανένα προηγούμενο ιστορικό καρδιάς.
Πώς γίνεται η διάγνωση μιας καρδιακής προσβολής στην περίπτωση της νόσου Covid-19;
Εκτός από τον εργαστηριακό έλεγχο με την μελέτη και την παρακολούθηση των καρδιακών ενζύμων και της κλινικής εξέτασης, παρακλινικές διαγνωστικές εξετάσεις, όπως το ηχοκαρδιογράφημα και η μαγνητική τομογραφία καρδιάς βοηθούν τόσο τη διάγνωση όσο την παρακολούθηση της πορείας αυτών των ασθενών.
Η αντιμετώπιση δεν είναι ειδική και περιλαμβάνει όλες τις παρεμβάσεις που χρησιμοποιούνται, αναλόγως του προβλήματος. Δηλαδή, της αντιμετώπισης των οξέων ισχαιμικών συνδρόμων, της καρδιακής ανεπάρκειας, της μυοκαρδίτιδας και της περικαρδίτιδας.
Κατά πόσο τα εμβόλια σχετίζονται με καρδιακές προσβολές;
Το τελευταίο χρονικό διάστημα έχει δημιουργηθεί μεγάλος θόρυβος σχετικά με την καρδιακή προσβολή μετά από εμβολιασμό με mRNA εμβόλια. Ειδικότερα, αναφέρεται προσβολή του μυοκαρδίου ή του περικαρδίου, ειδικά σε νέους εμβολιασμένους ασθενείς, και δημιουργία μυοκαρδίτιδας ή περικαρδίτιδας ή μυοπερικαρδίτιδας.
Σύμφωνα με διάφορες μελέτες, η συχνότητα προσβολής του μυοκαρδίου μετά τον εμβολιασμό με τα ανωτέρω εμβόλια κυμαίνεται στα 1/20.000 έως 1/100.000. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι η μεγάλη πλειονότητα αυτών των περιπτώσεων είτε ιάται αυτομάτως είτε μετά από φαρμακευτική παρέμβαση. Δυσμενής κατάληξη είναι εξαιρετικά σπάνια.
Σε μία πολύ πρόσφατη προ δημοσίευση από το Κλίβελαντ, μελετήθηκαν 7.300 κορίτσια και 6.800 αγόρια ηλικίας 12 έως 17 ετών που νόσησαν από κορωνοϊό, και συγκρίθηκαν με ανάλογο δείγμα που υπεβλήθησαν σε εμβολιασμό με mRNA. Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι ο κίνδυνος προσβολής του μυοκαρδίου (περικαρδίτιδα, μυοπερικαρδίτιδα) ήταν 21 φορές μεγαλύτερος στην ομάδα που νόσησε σε σύγκριση με την ομάδα που έκανε το εμβόλιο mRNA. Επομένως, σε κάθε περίπτωση ο κίνδυνος καρδιακής προσβολής από τα mRNA εμβόλια, είναι πολύ μικρότερος από τον κίνδυνο που προκαλεί η νόσηση αυτή καθαυτή.
Από τα υπάρχοντα μέχρι σήμερα δεδομένα προκύπτει ότι η καρδιά αποτελεί όργανο-στόχο του κορωνοϊού. Ο ιός προσβάλει την καρδιά με άμεσο και έμμεσο τρόπο. Η προσβολή της καρδιάς, όπως αυτή ανιχνεύεται από τα καρδιακά ένζυμα, είναι υψηλή και φτάνει στο ποσοστό του 1/3 των ασθενών. Σοβαρή καρδιακή προσβολή αναπτύσσει μικρότερο ποσοστό αλλά πολλές φορές είναι καθοριστικός για την δυσμενή εξέλιξη των ασθενών. Η διάγνωση της καρδιακής προσβολής μπορεί να γίνει σήμερα με ασφάλεια από ειδικές παρακλινικές εξετάσεις. Οι σύγχρονες θεραπευτικές παρεμβάσεις μπορούν να ελέγξουν στις περισσότερες περιπτώσεις την καρδιακή προσβολή από τη λοίμωξη. Μέχρι σήμερα ο εμβολιασμός παραμένει ο ασφαλέστερος τρόπος προφύλαξης και βέβαια πρόληψης της προσβολής της καρδιάς από τον επικίνδυνο ιό.
