Τα επιστημονικά δεδομένα των τελευταίων δεκαετιών υποστηρίζουν ότι δίαιτες που περιλαμβάνουν αρκετά φρούτα και λαχανικά ημερησίως, χαμηλή κατανάλωση λιπαρών και κατανάλωση κόκκινου κρέατος λίγες μόνο φορές τον μήνα, όπως το πρότυπο της Μεσογειακής Διατροφής, μειώνουν τον κίνδυνο εκδήλωσης οποιουδήποτε τύπου καρκίνου και άλλων εκφυλιστικών νόσων.
Τα επιστημονικά δεδομένα των τελευταίων δεκαετιών υποστηρίζουν ότι δίαιτες που περιλαμβάνουν αρκετά φρούτα και λαχανικά ημερησίως, χαμηλή κατανάλωση λιπαρών και κατανάλωση κόκκινου κρέατος λίγες μόνο φορές τον μήνα, όπως το πρότυπο της Μεσογειακής Διατροφής, μειώνουν τον κίνδυνο εκδήλωσης οποιουδήποτε τύπου καρκίνου και άλλων εκφυλιστικών νόσων.
Τα φρούτα και τα λαχανικά έχουν χαμηλή ενεργειακή πυκνότητα (λίγες θερμίδες σε σχετικά μεγάλο όγκο τροφής) και καταναλώνοντάς τα ως μέρος μιας χαμηλοθερμιδικής διατροφής, μπορούν να συνεισφέρουν στην επίτευξη ενός υγιούς σωματικού βάρους. Επιδημιολογικές έρευνες αναδεικνύουν τον προστατευτικό ρόλο της βιταμίνης D έναντι διαφορετικών τύπων καρκίνου, μεταξύ των οποίων ο καρκίνος του παχέος εντέρου, του προστάτη και του στήθους.
Η βασική πηγή βιταμίνης D είναι το ίδιο το ανθρώπινο δέρμα, το οποίο παράγει αυτήν τη βιταμίνη όταν εκτίθενται στο ηλιακό φως. Πρόσφατα δεδομένα δείχνουν ότι ακόμη και στην Ελλάδα, που έχουμε έντονη ηλιοφάνεια, τα επίπεδα βιταμίνης D στον πληθυσμό είναι σχετικά χαμηλά.
Σύμφωνα με το National Cancer Institute, οι διατροφικοί παράγοντες που σχετίζονται με υψηλότερο κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου του παχέος εντέρου είναι η χαμηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, η μειωμένη πρόσληψη ασβεστίου και η υψηλή κατανάλωση κόκκινου κρέατος.
Oσον αφορά τον καρκίνο του προστάτη, πρόσφατα δεδομένα υποστηρίζουν ότι η κατανάλωση των trans λιπαρών, τα οποία προέρχονται από υδρογονωμένα φυτικά λιπαρά όπως αυτά που βρίσκονται σε τυποποιημένα τρόφιμα, μεταξύ των οποίων πατατάκια, μπισκότα, κράκερ, κέικ και τηγανητά φαγητά, εκτός από αύξηση του κινδύνου εμφάνισης στεφανιαίας νόσου, αυξάνουν και τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη.
Αντίθετα, αυξημένα επίπεδα λυκοπενίου στο αίμα (καροτενοειδές το οποίο βρίσκεται σε μεγάλες ποσότητες στις ντομάτες και στο καρπούζι) μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη.
Η συστηματική κατανάλωση αλκοολούχων ποτών εβδομαδιαία σχετίζεται με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του στήθους στις γυναίκες, ειδικά σε αυτές με μειωμένη πρόσληψη φυλλικού οξέος (βρίσκεται σε σκουροπράσινα λαχανικά, σε εσπεριδοειδή) από τη διατροφή τους.
Η αυξημένη κατανάλωση αλκοολούχων ποτών, η οποία συνίστανται σε περισσότερο από δύο ποτά ημερησίως για τους άντρες και περισσότερο από ένα ποτό ημερησίως για τις γυναίκες (1 ποτό = 45 ml ουίσκι, βότκα, ούζο, τσίπουρο, 150 ml κρασί, 360 ml μπύρα κλπ.) σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του στόματος, του φάρυγγα, του λάρυγγα, του οισοφάγου, του συκωτιού αλλά και του παχέος εντέρου και του πρωκτού.
Η παχυσαρκία
Ο συνδυασμός καπνίσματος και υψηλής κατανάλωσης αλκοολούχων ποτών αυξάνει περαιτέρω τον κίνδυνο εμφάνισης ορισμένων μορφών καρκίνου, περισσότερο από την επίδραση που έχει η καθεμία συνήθεια ξεχωριστά. Η αυξημένη κατανάλωση αλατιού και επεξεργασμένων τροφίμων (τουρσιά, παστά, κονσερβοποιημένα) αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του στομάχου, του ρινοφάρυγγα και του λαιμού, γεγονός που επιβεβαιώνεται από τον υψηλό επιπολασμό αυτών των τύπων καρκίνου σε χώρες, όπου γίνεται υπερκατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων και μπαχαρικών.
Η χαμηλή κατανάλωση λιπαρών σχετίζεται με μειωμένη πιθανότητα επανεμφάνισης καρκίνου του στήθους σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, οι οποίες είχαν διαγνωσθεί με όγκους στο πρώτο στάδιο, νωρίτερα στη ζωή τους.
Ο προστατευτικός ρόλος της χαμηλής πρόσληψης λιπαρών είναι αποτελεσματικότερος σε γυναίκες που εμφάνιζαν μη οιστρογονοεξαρτώμενο καρκίνο, που έχει και τη χειρότερη πρόγνωση. Επιπλέον, σε γυναίκες με καρκίνο του στήθους δίδεται η οδηγία να αποφεύγουν υψηλή κατανάλωση σόγιας εξαιτίας των φυτοοιστρογόνων τα οποία περιέχει ο καρπός της.
Σύμφωνα με επιστημονικά δεδομένα, η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου κατά 50% και περισσότερο. Η παχυσαρκία αυξάνει την πιθανότητα επανεμφάνισης καρκίνου σε ανθρώπους που είχαν εμφανίσει καρκίνο και τον είχαν αντιμετωπίσει. Σύμφωνα με το National Cancer Institute, η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του στήθους σε μετεμμηνοπαυσικές γυναίκες, προχωρημένου καρκίνου του προστάτη, καρκίνου του παγκρέατος, αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου, καρκίνου του ενδομητρίου, καρκίνου του παχέος εντέρου, του πρωκτού, του συκωτιού, της χολής, των νεφρών, του μη Hodgkin’s λεμφώματος, του πολλαπλού μυελώματος, του καρκίνου του στομάχου για τους άντρες, του καρκίνου των ωοθηκών και του τραχήλου για τις γυναίκες. Ο υποκείμενος μηχανισμός στον οποίο οφείλεται η αυξημένη αυτή συσχέτιση είναι το γεγονός ότι ο λιπώδης ιστός δεν αποτελεί έναν αδρανή μεταβολικά ιστό, όπως πιστεύονταν μέχρι σήμερα, αλλά αντίθετα συνιστά έναν ιδιαίτερα ενεργό μεταβολικά ιστό, ο οποίος παράγει ορμόνες και δίνει σήματα σε πολλά άλλα όργανα.
Η παχυσαρκία προωθεί τη φλεγμονή στο σύνολο του οργανισμού, μέσω αρκετών ορμονικών ερεθισμάτων. Σε αυτό συμβάλλει η χαμηλή πρόσληψη των απαραίτητων για τον οργανισμό ω3 λιπαρών οξέων, η οποία συχνά συνδυάζεται με υπερκατανάλωση ω6 λιπαρών οξέων, με χαμηλή κατανάλωση αντιφλεγμονωδών φυτοχημικών συστατικών και φυτικών ινών. Για τον λόγο αυτό συστήνεται επαρκής πρόσληψη ω3 λιπαρών οξέων, τα οποία βρίσκονται κυρίως στα λιπαρά ψάρια, περιορισμός της κατανάλωσης ω6 λιπαρών οξέων και αυξημένη κατανάλωση φυτοχημικών συστατικών και φυτικών ινών, τα οποία βρίσκονται στα φρούτα και τα λαχανικά.
Σοφία Ελευθερίου, κλινική διαιτολόγος – διατροφολόγος
