Ήδη από το 1995 το έγκυρο επιστηµονικό περιοδικό The Lancet φιλοξένησε δηµοσιεύµατα που επισήµαναν τα ιδιαίτερα χαµηλά ποσοστά εµφάνισης της βιταµίνης D στο αίµα των κατοίκων µεσογειακών χωρών όπως η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία.
Η επισήµανση αυτή είχε ιδιαίτερη επιστηµονική αξία, δεδοµένου ότι η κύρια πηγή της βιταµίνης D είναι ο ήλιος, αφού η υπεριώδης ακτινοβολία είναι αυτή που µετατρέπει την προβιταµίνη D στο αίµα µας σε ενεργή βιταµίνη D.
Η ηλιόλουστη λοιπόν Μεσόγειος «έπασχε» και συνεχίζει να «πάσχει» από έλλειψη της βιταµίνης D, ενώ οι κάτοικοι των σκανδιναβικών χωρών, µε την περιορισµένη ετήσια ηλιοφάνεια, παρουσιάζουν ικανοποιητικά ποσοστά της συγκεκριµένης βιταµίνης στο αίµα.
Γιατί υποφέρουµε από έλλειψη της βιταµίνης D;
Πιθανή εξήγηση για τα χαµηλά ποσοστά βιταµίνης D στο αίµα των Ελλήνων είναι η αλλαγή του τρόπου ζωής που µας περιορίζει σε κλειστούς χώρους αλλά και η εκτεταμένη χρήση αντηλιακών µε ιδιαίτερα υψηλό δείκτη.
Περνάµε τον περισσότερο χρόνο µας µέσα στα σπίτια, στα αυτοκίνητα, στα γραφεία, σε εµπορικά κέντρα χειµώνα – καλοκαίρι και εφαρµόζουµε πλέον όλοι µας, µικροί – µεγάλοι, αντηλιακά µε ιδιαίτερα υψηλό δείκτη προστασίας.
Ένας ακόµη παράγοντας που πιθανολογείται ότι αναχαιτίζει την επίδραση του ήλιου στο σχηµατισµό της βιταµίνης D είναι η µόλυνση της ατµόσφαιρας, που εµποδίζει τη δράση της υπεριώδους ακτινοβολίας.
Οι σκανδιναβικές χώρες, από την άλλη, που ζουν υπό το καθεστώς µειωµένης έως και ανύπαρκτης ηλιοφάνειας ορισµένους µήνες του χρόνου, φροντίζουν να εµπλουτίζουν τα τρόφιµά τους µε βιταµίνη D και «κυνηγούν» κυριολεκτικά τον ήλιο µε την πρώτη ευκαιρία, ενώ ενδεχοµένως να τρέφονται περισσότερο µε πολύ λιπαρά ψάρια και µουρουνόλαδο, µοναδική διατροφική πηγή της συγκεκριµένης βιταµίνης.
Ηµερήσια συνιστώµενη ποσότητα της D;
Το Ινστιτούτο Υγείας της Αµερικής αλλά και της Ευρώπης και η Αµερικανική Παιδιατρική Εταιρεία συνιστούν διπλασιασµό των µονάδων στα παιδιά από 200 µονάδες σε 400 µονάδες ηµερησίως, ενώ για τους ενήλικες η συνιστώµενη ηµερήσια δόση είναι 800 µε 1.000 µονάδες από 400 που ήταν το πρότερο καθεστώς.
Η D δεν έχει τοξικότητα και για υγιείς η ανώτερη ηµερήσια συνιστώµενη δόση φτάνει και στις 2.000 µονάδες.
Η ευεργετική η δράση της βιταµίνης D;
Τα τελευταία χρόνια δηµοσιεύονται ολοένα και περισσότερες επιδηµιολογικές µελέτες που τονίζουν τη σχεδόν επαναστατική δράση της βιταµίνης D στην πρόληψη αλλά και στην αντιµετώπιση ορισµένων ασθενειών, και µάλιστα χρόνιων, που απειλούν τη ζωή.
-Μυοσκελετικές Παθήσεις: Είναι ήδη γνωστή εδώ και χρόνια η συµβολή της D στην απορρόφηση του ασβεστίου για την πρόληψη και αντιµετώπιση της οστεοπόρωσης, αλλά το καινούργιο που έχει προστεθεί ως επιστηµονική γνώση είναι ότι η D βοηθά και την ενδυνάµωση του µυϊκού συστήµατος, γεγονός σηµαντικό για την αποφυγή πτώσεων που µπορούν να αποβούν µοιραίες για έναν οστεοπορωτικό ασθενή.
-Μορφές καρκίνου: Mελέτες σε γυναίκες µε καρκίνο µαστού έδειξαν ότι παρουσίαζαν χαµηλά επίπεδα βιταµίνης D.
Ανάλογες µελέτες έχουν γίνει και στον καρκίνο του προστάτη και του παχέος εντέρου, γεγονός που οδηγεί στο συµπέρασµα ότι η έλλειψή της αποτελεί παράγοντα κινδύνου.
Εκτός όµως από την προληπτική της δράση, φαίνεται πως η D εµποδίζει και τον πολλαπλασιασµό των καρκινικών κυττάρων.
-Αυτοάνοσα νοσήµατα: Η βιταµίνη D φαίνεται πως έχει ευεργετική επίδραση στο ανοσολογικό σύστηµα και εξαιτίας αυτής της δράσης βοηθά στην αντιµετώπιση παθήσεων όπως η ψωρίαση –η D χρησιµοποιείται ήδη στη φαρµακευτική αντιµετώπιση της νόσου–, η πολλαπλή σκλήρυνση, ο διαβήτης τύπου 1 και φλεγµονώδεις νόσοι του εντέρου (ελκώδης κολίτιδα, νόσος Crohn).
Αξίζει να σηµειωθεί πως χώρες µε µικρό γεωγραφικό πλάτος –το σηµείο 0 είναι στον Ισηµερινό– παρουσίασαν χαµηλά ποσοστά αυτοάνοσων παθήσεων όπως σκλήρυνση κατά πλάκας ή και διαβήτη τύπου 1 και αυτό στάθηκε η αφορµή για περαιτέρω επιδηµιολογικό έλεγχο.
-Λοιμώδεις νόσοι: Η D δρα και αντιµικροβιακά διότι προάγει τη σύνθεση µιας πρωτεΐνης που καταστρέφει τα µικρόβια, συµβάλλοντας έτσι στην αντιµετώπιση της φυµατίωσης αλλά και άλλων λοιµωδών νόσων.
-Υπέρταση – Καρδιαγγειακά: Η «δυναµική» των δράσεων της βιταµίνης D φαίνεται ανεξάντλητη, καθώς συντελεί στη µείωση της υπέρτασης και στην αντιµετώπιση της καρδιακής ανεπάρκειας.
Η κατάθλιψη και η σχιζοφρένεια συγκαταλέγονται επίσης στις ασθένειες που η βιταµίνη D βοηθά ή προλαµβάνει, ενώ η δυνατότητά της να προάγει την έκκριση της ινσουλίνης βοηθά και στην αντιµετώπιση του διαβήτη τύπου 2.
-Εγκυμοσύνη – γαλουχία: Έχει διαπιστωθεί πως τα νεογνά αλλά και τα βρέφη που θηλάζουν παρουσιάζουν χαµηλά ποσοστά βιταµίνης D στο αίµα εξαιτίας της χαµηλής περιεκτικότητας της D στο µητρικό γάλα.
Είναι λοιπόν απαραίτητη η προσθήκη της συγκεκριμένης βιταµίνης σε συµπληρώµατα ήδη από τη βρεφική ηλικία, αφού η επάρκειά της στον οργανισμό της εγκύου και του βρέφους έχει ευεργετική δράση στην ανάπτυξη του εγκεφάλου.
Τα αντηλιακά µπλοκάρουν την D;
Τα αντηλιακά µε µεγάλο βαθµό προστασίας εµποδίζουν πλήρως τη δράση του ήλιου στο σχηµατισµό της D.
Σύµφωνα µε τους ειδικούς και σε συµφωνία µε τους δερµατολόγους, 10 µε 15 λεπτά έκθεσης στον ήλιο χωρίς αντηλιακό βοηθούν στην ενδεικνυόµενη ηµερήσια πρόσληψη της D για υγιείς χωρίς η έκθεση αυτή να δηµιουργεί κάποιο δερµατολογικό πρόβληµα.
Το χειµώνα που οι ακτίνες του ήλιου δεν είναι κάθετες, η έκθεση στον ήλιο είναι επιβεβληµένη χωρίς αντηλιακό για περισσότερο χρονικό διάστηµα.
Για τη µέτρηση της D στο αίµα υπάρχει ειδική εξέταση, η οποία δεν έχει ενταχθεί στο κρατικό τιµολόγιο. Το κόστος της είναι 40-50 ευρώ.
