Η παρωτίτιδα είναι ιογενής λοίμωξη που προκαλείται από τον ιό της παρωτίτιδας. Ο ιός είναι RNA ιός, μέλος της οικογένειας των Παραμυξοϊών. Μεταδίδεται με την εισπνοή μολυσμένων σταγονιδίων και με μολυσμένα αντικείμενα. Μετά την έκθεση στον ιό και μετά την πάροδο συνηθέστερα δύο τριών εβδομάδων εμφανίζονται τα συμπτώματα της παρωτίτιδας, που στις τυπικές περιπτώσεις περιλαμβάνουν:
Πρήξιμο παρωτίδας. Η παρωτίδα είναι αδένας που παράγει σάλιο και βρίσκεται στο πρόσωπο μπροστά από το πτερύγιο του αυτιού. Το σώμα διαθέτει δύο παρωτίδες και η διόγκωση στην παρωτίτιδα μπορεί να είναι ετερόπλευρη ή αμφοτερόπλευρη
Πυρετό
Πονοκέφαλο
Μυϊκούς πόνους
Αρθραλγίες
Αδυναμία και κόπωση
Απώλεια της όρεξης
Πόνο κατά τη μάσηση ή την κατάποση
Αρκετές περιπτώσεις ωστόσο, είναι μη τυπικές, με ελαφρά συμπτώματα. Ορισμένα άτομα δεν παρουσιάζουν συμπτώματα
Η τυπική διάρκεια της νόσου είναι περίπου 10 ημέρες, κατά τη διάρκεια της οποίας συνιστάται επαρκής ανάπαυση και απομόνωση του πάσχοντος ασθενούς.
Σε ορισμένες περιπτώσεις εμφανίζονται σοβαρές επιπλοκές όπως
Ορχίτιδα κατά την εφηβεία. Χαρακτηρίζεται από πρήξιμο όρχεων, κατάσταση που σπανίως οδηγεί σε στειρότητα.
Παγκρεατίτιδα. Χαρακτηρίζεται από φλεγμονή παγκρέατος, κοιλιακό πόνο, ναυτία και έμετο.
Φλεγμονή ωοθηκών ή μαστών κατά την εφηβεία. Η γονιμότητα σπάνια διαταράσσεται στην περίπτωση αυτή.
Εγκεφαλίτιδα ή μηνιγγίτιδα. Στην περίπτωση αυτή ο ιός προσβάλλει τις μήνιγγες ή τον εγκέφαλο και μπορεί να προκαλέσει μόνιμα νευρολογικά προβλήματα ή να απειλήσει τη ζωή.
Διαταραχές νεφρικής λειτουργίας (σπειραματονεφρίτιδα).
Απώλεια της ακοής.
Μυοκαρδίτιδα
Θυρεοειδίτιδα
Πνευμονία
Αρθρίτιδα
θρομβοκυτταροπενία.
Αποβολή κυήματος σε εγκύους.
Η διάγνωση γίνεται από την κλινική εικόνα και με ειδικές εξετάσεις αίματος.
Η πρόγνωση για τους ασθενείς με μη επιπλεγμένη παρωτίτιδα είναι εξαιρετική. Μέτρα που συντελούν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων στις περιπτώσεις αυτές είναι:
1. Η κατανάλωση άφθονου νερού. Οι χυμοί φρούτων πρέπει να αποφεύγονται, καθώς διεγείρουν την παραγωγή σάλιου και μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα.
2. Ο επαρκής ύπνος.
3. Η εφαρμογή χλιαρής κομπρέσας στον πάσχοντα αδένα
4. Η χρήση ορισμένων ήπιων αναλγητικών.
Το πρώτο αποτελεσματικό εμβόλιο κατά της παρωτίτιδας εισήχθη το 1948. Δυστυχώς, αυτό το στέλεχος του εμβολίου είχε περιορισμένη μακροπρόθεσμη αποτελεσματικότητα. Σήμερα, ενώ δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για τον ιό υπάρχει αποτελεσματικό εμβόλιο πρόληψης της παρωτίτιδας.
Μετά την εισαγωγή του υποχρεωτικού εμβολιασμού κατά την παιδική ηλικία, η νόσος έχει μειωθεί δραματικά στην Ελλάδα. Σε πολλές, ωστόσο, χώρες, η παρωτίτιδα είναι σε επιδημική έξαρση, με δεδομένο ότι μόνο το 57% των χωρών που ανήκουν στην Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) χρησιμοποιούν το εμβόλιο. Επομένως, οι ταξιδιώτες πρέπει να ευρίσκονται σε ιδιαίτερη επαγρύπνηση.
Το εμβόλιο για να προκαλέσει αποτελεσματική ανοσία πρέπει να χορηγηθεί σε δύο δόσεις. Πολλοί νέοι ενήλικες έχουν κάνει μόνο μία δόση εμβολίου και είναι ατελώς προστατευμένοι σε περίπτωση που εμφανιστεί επιδημική έξαρση της νόσου.
Το εμβόλιο δεν συνιστάται σε έγκυες γυναίκες ή γυναίκες που προγραμματίζουν να μείνουν έγκυες εβδομάδες μετά την χορήγηση του εμβολίου, σε ανθρώπους με απαγορευτικές αλλεργίες σε συστατικά του εμβολίου και σε ανθρώπους που πάσχουν από ισχυρήργειες του εμβολίου είναι ήπιες (π.χ. πυρετός, εξάνθημα αρθραλγίες) και διαρκούν λίγες ημέρες. Σπάνια εμφανίζεται σοβαρή αλλεργική αντίδραση.
Παρά το γεγονός ότι έχουν διατυπωθεί ανησυχίες σχετικά με τη σύνδεση μεταξύ του εμβολίου και του αυτισμού, έγκυρες επιστημονικές μελέτες δεν ανέδειξαν ανάλογη συσχέτιση.
Εκτός από την εφαρμογή του εμβολίου, η σωστή πρόληψη περιλαμβάνει τη σχολαστική εφαρμογή κανόνων υγιεινής, όπως είναι το συχνό πλύσιμο των χεριών, ο συχνός αερισμός κλειστών χώρων, η αποφυγή συνωστισμού, ιδιαίτερα κατά τη μετάβαση σε περιοχές με έξαρση της νόσου.
