Μπορεί άραγε η σχέση σας να έχει οφέλη ή αρνητικές συνέπειες στη συνολική υγεία σας; Είναι περίπλοκο, πράγματι, αλλά οι έρευνες έχουν δείξει ότι οι σταθερές και δυνατές σχέσεις μπορούν να μας βοηθήσουν να αποφύγουμε τις ασθένειες, να υιοθετήσουμε πιο καλές συνήθειες ζωής και να ζήσουμε περισσότερο.
Από την άλλη μεριά, οι προβληματικές σχέσεις φαίνεται να αυξάνουν το άγχος και να αποδυναμώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα. «Πάρα πολλοί παράγοντες επηρεάζουν την υγεία μας, είτε είναι η συμπεριφορά μας προς τους άλλους είτε οι συνήθειες που έχουμε», αναφέρει η ψυχολόγος Maryann Troiani.
Άρα, ανεξάρτητα από το αν απλώς βγαίνετε ραντεβού περιστασιακά ή συζείτε ή είστε ήδη παντρεμένοι, έχετε στο νου σας με ποιους τρόπους η σχέση σας μπορεί να επηρεάζει την πνευματική και σωματική σας υγεία…
Πρόσληψη βάρους
Είναι κοινή πεποίθηση ότι όταν τα ζευγάρια αποφασίζουν να είναι μαζί και παντρεύονται ή αρραβωνιάζονται, χαλαρώνουν και αφήνονται. Σύμφωνα με μια έκθεση του 2012, οι άνθρωποι έχουν την τάση να παίρνουν βάρος όταν παντρεύονται και να χάνουν βάρος όταν χωρίζουν. Ωστόσο, η Troiani έχει δει να γίνεται πολύ συχνά και το αντίθετο, λέγοντας ότι «ένα ευτυχισμένο ζευγάρι μπορεί να κινητοποιηθεί για να διατηρηθεί υγιές, καθώς οι δυο τους θα πάνε μαζί γυμναστήριο, θα θέσουν στόχους και θα είναι υπεύθυνοι ο ένας για τον άλλον». «Όταν τα ζευγάρια βάζουν κιλά», συνεχίζει η ίδια, «είναι δείγμα διαμάχης κι όχι αγάπης. Η δυσαρέσκεια σε μια σχέση μπορεί να οδηγήσει σε παθητικό-επιθετική διατροφική συμπεριφορά και προβλήματα ύπνου, γεγονός που οδηγεί και στην πρόσληψη βάρους».
Περισσότερο άγχος
Τι έκπληξη! Η τακτική φυσική επαφή φαίνεται να μειώνει το άγχος και να βελτιώνει την ευεξία. Μια έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2009 στο περιοδικό Sexual Medicine έδειξε ότι οι άνθρωποι που έκαναν σεξ συχνά ήταν πνευματικά πιο υγιείς και ανέφεραν πως ήταν και πιο ικανοποιημένοι από τη σχέση και τη ζωή τους γενικά. Ωστόσο, το σεξ είναι μόνο μια πτυχή της σχέσης, διότι η συμπεριφορά του/της συντρόφου εκτός κρεβατοκάμαρας μπορεί πολύ εύκολα να αυξήσει τα επίπεδα άγχους. Διαμάχες σχετικές με τα παιδιά, διαφωνίες για τα χρήματα ή ακόμα και ερωτήσεις για το ποιος θα κάνει τις δουλειές του σπιτιού αυξάνουν τα επίπεδα άγχους.
Αυξομείωση ορμονών
Το σεξ δεν είναι ο μόνος τρόπος φυσικής επαφής που μπορεί να μειώσει το άγχος και να βελτιώσει την υγεία. Σε μια έρευνα του 2004 στην οποία συμμετείχαν 38 ζευγάρια, οι ερευνητές του πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας βρήκαν ότι τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες, ύστερα από μια αγκαλιά, είχαν υψηλότερα επίπεδα ωκυτοκίνης, μιας ορμόνης που πιστεύεται ότι εξομαλύνει το άγχος και βελτιώνει τη διάθεση. Επίσης, οι γυναίκες είχαν χαμηλότερη πίεση μετά την αγκαλιά και χαμηλότερα επίπεδα κορτιζόλης (ορμόνη του άγχους). «Αυτού του είδους οι τρυφερές κινήσεις είναι πολύ σημαντικές. Ένα άγγιγμα στον ώμο, το κράτημα των χεριών, ένα τρίψιμο στην πλάτη», λέει η Troiani. «Χρειάζεται μόνο λίγα λεπτά επαφής για να εκκριθούν αυτές οι ορμόνες που θα βοηθήσουν να απαλλαγείτε από το άγχος και την αγωνία».
Προβλήματα ύπνου
«Ο ύπνος δίπλα σε έναν άνθρωπο που αγαπάτε και εμπιστεύεστε μπορεί να σας χαλαρώσει και να σας βοηθήσει να κοιμηθείτε», πιστεύει η Troiani. Μια μεγάλη εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα μπορεί να είναι φυσικά το γεγονός ότι το ταίρι σας μπορεί να κρατήσει ξύπνιους όλη νύχτα είτε ροχαλίζοντας είτε στριφογυρνώντας στο κρεβάτι. Σε μια δημοσκόπηση του 2005, οι άνθρωποι είχαν πιο πολλές πιθανότητες να νιώθουν κουρασμένοι στη διάρκεια της μέρας, κάνοντας άστατο ύπνο αν ο/η σύντροφός τους είχε αϋπνία. Επιπλέον, οι σχέσεις μπορεί να επηρεάσουν τον ύπνο με πιο έμμεσους τρόπους. Έρευνες δείχνουν ότι η ανασφάλεια και η διαμάχη σε μια σχέση σχετίζεται με χειρότερο ύπνο, ενώ τα προβλήματα ύπνου με τη σειρά τους μπορεί να φέρουν προβλήματα στη σχέση, οπότε μιλάμε για ένα φαύλο κύκλο.
Ανησυχία
Οι δυσκολίες μιας σχέσης μπορεί να φέρουν κάποιον στα άκρα, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσουν σοβαρή ανησυχία και αγωνία. Αρκετές έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχει συσχετισμός των προβλημάτων σε έναν γάμο με αυξημένο κίνδυνο κάποιων διαγνώσεων, όπως η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή και το κοινωνικό άγχος. Αυτοί οι συσχετισμοί, ωστόσο, δεν αλλάζουν εύκολα μιας και το άγχος φαίνεται να δημιουργεί προβλήματα στις σχέσεις (δεν προκαλείται από αυτά). Επιπλέον, κάποιες μελέτες υποδεικνύουν ότι ο γάμος μπορεί να αποτελέσει «ασπίδα» ενάντια στο άγχος. Σε μια έρευνα του 2010 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας στην οποία συμμετείχαν 35.000 άνθρωποι από 15 χώρες, εκείνοι που ήταν παντρεμένοι (σε γάμο ευτυχισμένο ή μη) είχαν λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν άγχος κι άλλες παρόμοιες διαταραχές.
Κατάθλιψη
Η κατάθλιψη και το άγχος συχνά πάνε μαζί, άρα έχει νόημα το ότι οι σχέσεις μπορούν να επηρεάσουν και την κατάθλιψη. Από την άλλη μεριά, κάποιες έρευνες δείχνουν ότι οι μακροχρόνιες σχέσεις και ειδικά ο γάμος, μπορεί να ανακουφίσουν τα συμπτώματα ανθρώπων με ιστορικό κατάθλιψης. Ωστόσο, οι ασταθείς και προβληματικές σχέσεις φαίνεται να έχουν άμεση συνάφεια με την αύξηση του κινδύνου της κλινικής κατάθλιψης. Σε μια μικρή αλλά αναγνωρισμένη μελέτη, οι γυναίκες, ανεξαρτήτως του προσωπικού και οικογενειακού ιστορικού κατάθλιψης τους, είχαν έξι φορές πιο πολλές πιθανότητες να πάθουν κλινική κατάθλιψη αν οι σύζυγοί τους ήταν άπιστοι ή αν ο γάμος τους ήταν έτοιμος να διαλυθεί.
Κατανάλωση αλκοόλ
Οι σύντροφοι έχουν αξιοσημείωτη επιρροή στην ποσότητα του αλκοόλ που καταναλώνει κάποιος και τη συχνότητα που γίνεται αυτό. Μια έρευνα, που παρακολούθησε 600 ζευγάρια κατά τη διάρκεια των πρώτων τεσσάρων χρόνων του γάμου τους, απέδειξε ότι οι συνήθειες των ανθρώπων ως προς την κατανάλωση αλκοόλ έτεινε να αντικατοπτρίζει αυτές των συντρόφων τους, δηλαδή αν ο σύντροφός τους έπινε πολύ, το ίδιο θα έκαναν κι εκείνοι. Είναι αλήθεια ότι τα προβλήματα σε μια σχέση και η έλλειψη οικειότητας μπορεί να οδηγήσουν τους ανθρώπους στο αλκοόλ. Η έρευνα δείχνει ότι τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες έπιναν περισσότερο για να αντιμετωπίσουν ένα πρόβλημα στη σχέση τους και αυτό με τη σειρά του επιδείνωνε τα προβλήματα.
Αρτηριακή πίεση
Η διατροφή του ανθρώπου, η γυμναστική που ακολουθεί και τα επίπεδα άγχους μπορεί να έχουν επίδραση στην αρτηριακή πίεση, άρα δεν είναι παράξενο ότι η σχέση σας και η κατάσταση στην οποία αυτή βρίσκεται μπορεί να επιδρά επίσης. Σε μια ευρέως διαδεδομένη έρευνα του 2008, οι ερευνητές του πανεπιστημίου Brigham Young βρήκαν ότι οι άνθρωποι που ζούσαν ευτυχισμένους γάμους είχαν κατά κανόνα χαμηλότερη αρτηριακή πίεση από εκείνους που δεν ήταν παντρεμένοι. Ωστόσο, οι άνθρωποι που ήταν δυστυχισμένοι στο γάμο τους είχαν πιο υψηλή πίεση από τους εργένηδες. «Η συνύπαρξη σε μια υγιή σχέση βοηθάει το σώμα να απελευθερώσει τις ορμόνες του άγχους κι έτσι η καρδιά λειτουργεί καλύτερα», λέει η Troiani, προσθέτοντας ότι αυτοί οι παράγοντες μπορεί να ανεβάσουν την πίεση με την πάροδο του χρόνου.
Καρδιακή υγεία
Η συσχέτιση μεταξύ της καρδιακής υγείας και των σχέσεων δεν μένει απλώς στην αρτηριακή πίεση. Έρευνες έχουν επανειλημμένα αναφέρει ότι ο γάμος συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο καρδιακού επεισοδίου και καλύτερη επάνοδο σε περίπτωση χειρουργικής επέμβασης στην καρδιά, ειδικά για τους άνδρες. Πώς εξηγείται αυτό; Το άγχος και άλλοι υποβόσκοντες βιολογικοί παράγοντες (συμπεριλαμβανομένης της αρτηριακής πίεσης) φαίνεται ότι εμπλέκονται, ωστόσο, η συναισθηματική και χειροπιαστή υποστήριξη που παρέχει ένας σύντροφος παίζει σημαντικό ρόλο. «Είναι η τρυφερότητα, το άγγιγμα, η σκέψη ότι κάποιος σε νοιάζεται, που πραγματικά έχουν επίδραση στην ανάρρωση του ανθρώπου», λέει η Troiani.
Ανάρρωση από τον καρκίνο
Σε ορισμένες έρευνες έχει αποδειχθεί ότι οι γάμοι που παρέχουν υποστήριξη μπορούν να βελτιώσουν τις πιθανότητες επιβίωσης των ανθρώπων που προσβάλλονται από καρκίνο (καρκίνος του προστάτη, του πνεύμονα και του εντέρου). Σε μια τεράστια έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2009, που αξιολογήθηκαν 3,8 εκατομμύρια ασθενείς με καρκίνο, το 58% των παντρεμένων ανθρώπων έζησαν 10 χρόνια μετά τη διάγνωσή τους, ενώ τα ίδια χρόνια ζωής είχαν το 52% των εργένηδων, το 46% των διαζευγμένων και το 41% των χήρων. Το χειρότερο ποσοστό (37%) ήταν των ανθρώπων που ήταν σε διάσταση με τους/τις συντρόφους τους, καθώς, όπως φαίνεται, η μοναξιά και το αναπάντεχο άγχος της αντιμετώπισης ενός χωρισμού μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες στο ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου.
Σημασία στην υγεία
Μολονότι πολλές φορές μπορεί να γίνει ενοχλητική συνήθεια, η φροντίδα του συντρόφου προς το ταίρι του, προσέχοντας απότομες αλλαγές στη συμπεριφορά ή ελέγχοντας αν έλαβε κανείς τα απαραίτητα φάρμακα, μπορεί να προωθήσει την υιοθέτηση ενός καλύτερου τρόπου ζωής. Μια έρευνα του 2011 στον Καναδά έδειξε ότι οι άνδρες με πόνο στο στήθος πήγαιναν πιο γρήγορα στο νοσοκομείο από τους εργένηδες, ανεξάρτητα αν η σύζυγός τους ήταν στο σπίτι μαζί τους εκείνη την ώρα ή όχι. «Οι άνθρωποι σε υγιείς σχέσεις πραγματικά φροντίζουν ο ένας τον άλλον και ίσως νιώθουν και την υποχρέωση να φροντίζουν και τον εαυτό τους περισσότερο», λέει η Troiani.
Ψυχολογικός πόνος
Δεν είναι μόνο η παρούσα σχέση που μπορεί να επηρεάσει την υγεία σας, αλλά και οι παλιότερες, ειδικά εκείνες που τελείωσαν με άσχημα συναισθήματα και απόρριψη. Το 2011, οι ερευνητές στο πανεπιστήμιο Κολούμπια βρήκαν ότι η σκέψη των πρώην συντρόφων έχει την ίδια επίδραση στον εγκέφαλο με τον σωματικό πόνο. Είναι επίσης πιθανό ένας χωρισμός να καταλήξει σε κάτι που ονομάζεται broken heart syndrome (σύνδρομο ραγισμένης καρδιάς), μια προσωρινή μεγέθυνση της καρδιάς, με συμπτώματα που μιμούνται την καρδιακή προσβολή, που προκαλείται από έντονο σωματικό ή ψυχικό άγχος. Οι γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση έχουν πιο πολλές πιθανότητες να πάθουν αυτό το σύνδρομο, αλλά η έρευνα δείχνει ότι μπορεί να συμβεί και σε άνδρες καθώς και σε νεαρότερες γυναίκες.
