Ερευνητική ομάδα από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων και την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Iωαννίνων, με επικεφαλής τον καθηγητή Παθολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και Διευθυντή της Β’ Παθολογικής Κλινικής του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ιωαννίνων Μωυσή Ελισάφ, πραγματοποίησε μία μετα-ανάλυση τυχαιοποιημένων κλινικών δοκιμών που αναφέρονται στη χορήγηση των ω-3 λιπαρών οξέων και την εμφάνιση καρδιαγγειακών συμβαμάτων.
Από τις 3.635 βιβλιογραφικές αναφορές στο συγκεκριμένο θέμα τελικά συμπεριληφθήκαν 20 τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές με 68.680 ασθενείς, ενώ αναφέρθηκαν 7.044 θάνατοι οποιασδήποτε αιτιολογίας, 3.993 καρδιακοί θάνατοι, 1.150 αιφνίδιοι θάνατοι, 1.837 εμφράγματα του μυοκαρδίου και 1.490 αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια.
Η τελική ανάλυση έδειξε ότι η χορήγηση ω-3 λιπαρών οξέων δεν ελάττωσε στατιστικά σημαντικά τον αριθμό των θανάτων οποιασδήποτε αιτιολογίας- των καρδιακών θανάτων ή των αιφνίδιων θανάτων, των εμφραγμάτων του μυοκαρδίου και των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων.
«Ήταν οι σημαντικότερες μελέτες της βιβλιογραφίας, με επαρκή αριθμό καρδιαγγειακών επεισοδίων. Μελέτες παλαιότερες, που έδειχναν μείωση και πιο πρόσφατες, ουδέτερες. Καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι το όφελος από τη χρήση σκευασμάτων ω-3 λιπαρών οξέων είναι περίπου της τάξεως του 10%, το οποίο δεν έχει στατιστική σημαντικότητα» εξηγεί στο ΑΜΠΕ ο κ. Ελισάφ.
Η χρησιμότητα της χορήγησης ω-3 λιπαρών οξέων αποτελεί αμφιλεγόμενο θέμα. Αν και ο ακριβής μηχανισμός δράσης των ω-3 λιπαρών οξέων δεν έχει απόλυτα διευκρινισθεί, η κύρια δράση τους πιθανόν οφείλεται στην ελάττωση των επιπέδων των τριγλυκεριδίων στο αίμα, ενώ επιπρόσθετες ιδιότητες τους περιλαμβάνουν την αντι-αρρυθμική δράση, την ελάττωση της συγκόλλησης των αιμοπεταλίων και την ελάττωση της αρτηριακής πίεσης. Σε πολλές από τις σύγχρονες διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες για τη πρόληψη της καρδιαγγειακής νόσου συστήνεται η χορήγηση των ω-3 λιπαρών οξέων είτε μέσω αύξησης της διαιτητικής πρόσληψης είτε μέσω χορήγησης έτοιμων σκευασμάτων, ενώ ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) έχει εγκρίνει τη χορήγησή τους μόνο για την ελάττωση των τριγλυκεριδίων του αίματος σε περιπτώσεις υπερτριγλυκεριδαιμίας, αναφέρεται- μεταξύ άλλων- στη σχετική μελέτη, σύμφωνα με το γιατρό Ευάγγελο Ρίζο, μέλος της επιστημονικής ομάδας που επεξεργάστηκε τα στοιχεία.
Συμπερασματικά, με βάση τα ευρήματα της συγκεκριμένης μετα-ανάλυσης αμφισβητείται η συστηματική χορήγηση των σκευασμάτων ω-3 λιπαρών οξέων για την πρόληψη της καρδιαγγειακής νόσου, τονίζεται.
Όπως εξηγεί ο κ. Ελισάφ, υπάρχουν, ωστόσο, ορισμένα πράγματα που δεν μπορούν ν’ απαντηθούν με μεγάλη σαφήνεια. «Για παράδειγμα, οι δόσεις στις διάφορες μελέτες δεν είναι η ίδια. Η δόση για την καρδιοπροστασία είναι ένα γραμμάριο, η δόση που δίνουμε για να κατεβάσουμε τα τριγλυκερίδια μεγαλύτερη. Αυτός είναι ένας παράγοντας που αφήνει ένα κενό για περισσότερες μελέτες σε βάθος χρόνου» επισημαίνει ο καθηγητής.
Σε ό,τι αφορά την ασφαλή χρήση των σκευασμάτων αυτών, ο κ. Ελισάφ υπογραμμίζει πως «δεν υπάρχουν προβλήματα», καθώς «μπορεί να μην είναι θεαματικό το όφελος, ωστόσο δεν υπάρχουν ανεπιθύμητες ενέργειες».
«Νομίζω ότι θα πρέπει να συνεχίσουν οι ασθενείς τη δόκιμη θεραπεία που δίνει ο γιατρός. Δηλαδή, αν συμπεριλαμβάνει ω-3 λιπαρά οξέα θα πρέπει να συνεχίσουν να τα παίρνουν και να περιμένουμε να δούμε πραγματικά το ρόλο που μπορούν να παίζουν στο μέλλον, καθώς βρίσκονται σε εξέλιξη κι άλλες μελέτες» αναφέρει.
Στην ερευνητική ομάδα συμμετείχαν από την Παθολογική Κλινική του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων- εκτός του καθηγητή Μωυσή Ελισάφ και του γιατρού Ευάγγελου Ρίζου- οι ιατροί Μιχάλης Κωσταπάνος και Ευτυχία Μπίκα και από το Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων η επίκουρη καθηγήτρια Ευαγγελία Ντζάνη.
