«Η ρίζα όλων των κακών είναι η φιλαργυρία» ανέφερε στην Α΄ Επιστολή του προς τον Τιμόθεο ο Απόστολος Παύλος.
Κι αν το «όλων» σάς ακούγεται κάπως σκληρό, υπάρχουν δεκάδες έρευνες από ψυχολόγους, οι οποίες έχουν ότως αποδείξει ότι οι άνθρωποι που σκέφτονται συνεχώς το χρήμα και συμμετείχαν στα πειράματα είχαν περισσότερες πιθανότητες να πουν ψέματα, να εξαπατήσουν και να κλέψουν κατά τη διάρκεια αυτών, αναφέρει δημοσίευμα του Economist.
Ένα ακόμη πολύ γνωστό ρητό, το οποίο αποδίδεται στον Βενιαμίν Φραγκλίνο, είναι το «ο χρόνος είναι χρήμα». Αν ισχύει αυτό, τότε θα μπορούσε κανείς να οδηγηθεί και στον παρακάτω συλλογισμό: ότι η αγάπη για το χρόνο είναι επίσης ρίζα του κακού.
Μια μελέτη όμως, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό έντυπο Psychological Science, από την ερευνήτρια του Χάρβαρντ Francesca Gino και την Cassie Mogilner από το πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, δείχνει το ακριβώς αντίθετο.
Η Dr Gino και η Dr Mogilner ζήτησαν από μια ομάδα εθελοντών να υποβληθών σε μια σειρά –όπως τούς είπαν- δοκιμασιών επάρκειας. Και όπως συμβαίνει συχνά σε τέτοιου είδους πειράματα, αυτό που είπαν στους εθελοντές διέφερε από την πραγματικότητα.
Στην πρώτη δοκιμασία τούς ζήτησαν να κάνουν μέσα σε τρία λεπτά όσες περισσότερες προτάσεις μπορούσαν, χρησιμοποιώντας μια ομάδα λέξεων που είχαν μπροστά τους. Αυτό που δε γνώριζαν ήταν ότι ο καθένας είχε κατηγοριοποιηθεί σε μία από τρεις ομάδες. Το σετ λέξεων σε ορισμένους εθελοντές περιείχε λέξεις που σχετίζονταν με το χρήμα, όπως «δολάρια», «χρηματοδότηση» και «ξοδεύω». Σε άλλους σχετίζονταν με το χρόνο, όπως «ρολόι», «ώρες» και «λεπτό». Στην τρίτη ομάδα με καμία από τις παραπάνω έννοιες.
Στη συνέχεια οι εθελοντές ήταν έτοιμοι για τη δεύτερη δοκιμασία. Αυτή ήταν μαθηματική.
Οι ερευνητές τούς έδωσαν μια κόλλα χαρτί με 20 μήτρες, η κάθε μία από τις οποίες περιείχε 12 αριθμούς, δύο από τους οποίους είχαν ως αποτέλεσμα αν τους προσέθεταν το 10 (π.χ. 3,81 και 6,19).
Οι εθελοντές έπρεπε να γράψουν σε ένα ξεχωριστό χαρτί πόσα τέτοια ζευγάρια μπορούσαν να βρουν μέσα σε πέντε λεπτά. Επίσης, ότι θα έπαιρναν ένα δολάριο για κάθε τέτοιο ζευγάρι που θα ανακάλυπταν.
Κυρίως, δεν τούς ζητήθηκε να δείξουν τις απαντήσεις τους, ενώ τα αρχικά φύλλα με τις μήτρες πετάχτηκαν όταν ολοκληρώθηκε το πείραμα. Οι ερευνήτριες ωστόσο γνώριζαν χάρη σε έναν κωδικό αναγνώρισης, ποια από αυτά είχαν δοθεί σε ποιον υποψήφιο, με αποτέλεσμα να μπορούν να ελέγξουν ποιος είχε κάνει κλεψιές και ποιος όχι.
Βρήκαν ότι το 88% εκείνων στους οποίους στην πρώτη δοκιμή είχαν δοθεί λέξεις που σχετίζονταν με την έννοια «χρήμα» μπήκαν στον πειρασμό να κλέψουν στα αποτελέσματα της μαθηματικής δοκιμασίας, όπως και το 67% εκείνων που είχε το σετ των «ουδέτερων» λέξεων.
Το ποσοστό αυτό στην ομάδα, στην οποία είχε δοθεί η ομάδα λέξεων που σχετίζονταν με την έννοια του χρόνου, ήταν μόλις 42%.
Το δέλεαρ του κέρδους (δολάρια ως ανταμοιβή) δεν ήταν απαραίτητα μια διαβρωτική επιρροή, ανέφεραν οι ερευνήτριες, παρά όσα είχε πει ο Απόστολος Παύλος.
Το πείραμα επαναλήφθηκε και με άλλους εθελοντές, με τα ίδια αποτελέσματα στην ομάδα που ανατέθηκαν και πάλι λέξεις στενά συνδεδεμένες με την έννοια του «χρήματος», όταν αυτό παρουσιάστηκε ως τεστ ευφυίας. Δε συνέβη όμως το ίδιο, όταν το πείραμα παρουσιάστηκε ως τεστ προσωπικότητας.
Αυτό οδήγησε τις ερευνήτριες να υποψιαστούν ότι η αυτο-προβολή έπαιζε κάποιο ρόλο στον έλεγχο της ανήθικης συμπεριφοράς κατά τη διάρκεια του πειράματος.
Έτσι, αποφάσισαν να διεξάγουν και ένα τρίτο πείραμα, κατά το οποίο οι μισοί από τους εθελοντές τοποθετήθηκαν σε δωμάτια, όπου υπήρχε ένας καθρέφτης.
Όσοι είχαν «οδηγηθεί» στο να σκέφτονται το χρήμα έκλεψαν στη μαθηματική δοκιμασία σε ποσοστό 39% όταν ήταν στο δωμάτιο με τον καθρέφτη, με το ποσοστό αυτό να ανεβαίνει στο 67% όταν δεν υπήρχε καθρέφτης.
Όσοι είχαν «οδηγηθεί» στο να σκέφτονται την έννοια του χρόνου, έκλεψαν σε ποσοστό 32% παρουσία του καθρέφτη και 36% όταν δεν υπήρχε ένας.
Τέλος, σε μια τέταρτη δοκιμασία, οι ερευνήτριες ζήτησαν από τους εθελοντές να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο, προτού ασχοληθούν με τη μαθηματική δοκιμασία. Ανάμεσα στις ερωτήσεις υπήρχαν προτάσεις όπως: «Αυτή τη στιγμή σκέφτομαι τι είδους άνθρωπος είμαι».
Όπως και στις προηγούμενες δοκιμασίες, εκείνοι που είχαν το σετ λέξεων για το «χρήμα» μπήκαν στον πειρασμό να εξαπατήσουν πιο πολύ, συγκριτικά με όσους είχαν το «ουδέτερο σετ λέξεων» και ακόμη περισσότερο με όσους είχαν τις λέξεις για την έννοια του «χρόνου».
Ωστόσο, το αν κάποιος έμπαινε στον πειρασμό να κλέψει συνδεόταν επίσης με το πώς αισθανόταν σε σχέση με τις «αυτοστοχαστικές» δηλώσεις που τούς παρουσιάστηκαν στο ερωτηματολόγιο, προσθέτει το δημοσίευμα.
Φαίνεται, λοιόν, ότι όταν οι άνθρωποι σκέφτονται το χρόνο, αυτό έχει το αντίθετο αποτέλεσμα από όταν σκέφτονται το χρήμα. Μάλιστα, γίνονται πιο ειλικρινείς, και όσο πιο στοχαστικοί είναι, τόσο πιο ειλικρινείς γίνονται, καταλήγει το δημοσίευμα.
