Ορισμένες από τις πιο γνωστές ψυχοπαθητικές προσωπικότητες της μεγάλης οθόνης μπορεί απλά να μην έχουν καμία σχέση με την ψυχοπαθολογία, υποστηρίζει σε μια ανάλυσή του ο δικανικός ψυχίατρος Samuel Leistedt.
Για την ακρίβεια, όπως αναφέρει δημοσίευμα της ιστοσελίδας qz.com, ενδέχεται εμείς οι ίδιοι να έχουμε εντελώς λανθασμένη ιδέα για τους ψυχοπαθείς γενικότερα, και κατά πάσα πιθανότητα να… γνωρίζουμε από κοντά μερικούς.
Σύμφωνα με όσα είπε σε συνέντευξή του στο ScienceNews ο Leistedt, ένας ψυχοπαθής είναι κάποιος που δεν έχει ενσυναίσθηση. Δεν έχει την ικανότητα να αναγνωρίζει συναισθήματα και δεν είναι σε θέση να βιώσει συμπάθεια ή συμπόνοια για τρίτους.
«Είναι εντελώς ψυχροί και δε γνωρίζουν τι πάει να πει συναίσθημα» ανέφερε χαρακτηριστικά.
Προκειμένου να δημιουργήσει ένα «βιογραφικό», βασισμένο σε διάσημες ψυχοπαθητικές προσωπικότητες από τον κινηματογράφο, για να διδάξει στους φοιτητές ψυχιατρικής για τους ψυχοπαθείς και το πώς η λαϊκή αντίληψη γι’ αυτές τις προσωπικότητες έχει αλλάξει με το πέρασμα των χρόνων, ο Leistedt κάθισε και είδε 400 ταινίες με ψυχοπαθείς και έκανε διάγνωση για κάθε έναν από αυτούς. Αφού απέκλεισε τους υπερφυσικούς χαρακτήρες, απέμεινε με 105 χαρακτήρες ανδρών και 21 γυναικών, και ανέλυσε τις προσωπικότητές τους μαζί με μια ομάδα 10 ιατροδικαστών.
Τα αποτέλεσμα της μελέτης αυτής δημοσιεύτηκαν στο Journal of Forensic Sciences.
Οι ερευνητές αναφέρουν ότι από την ανάλυσή τους ανέκυψε ένα μοτίβο: Σχεδόν όλοι ήταν είτε κοινωνικά απροσάρμοστοι, με καταναγκαστικά χαρακτηριστικά (συνήθως σεξουαλικά κίνητρα) και τάση να σκοτώνουν, ή εξαιρετικά βίαιοι, κατά συρροή δολοφόνοι με ιδιοσυγκρασιακή συμπεριφορά.
Ο Norman Bates στην ταινία «Psycho» του Χίτσκοκ αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα, όμως επίσης ο Leatherface στο «The Texas Chain Saw Massacre».
Επιπλέον, πολλοί «ψυχοπαθείς της μεγάλης οθόνης» είναι στην πραγματικότητα ψυχωτικοί.
Για παράδειγμα, ο Norman Bates, εμφανίζει σοβαρές παραισθήσεις και ψευδαισθήσεις όταν… κάνει όσα κάνει, και το να «αποσυνδέεται» κανείς από την πραγματικότητα δεν είναι χαρακτηριστικό που απαντάται στους ψυχοπαθείς.
Ο Χάνιμπαλ Λέκτερ στη «Σιωπή των Αμνών» (Silence of the Lambs), δεν προκάλεσε καμία εντύπωση στον Leistedt και τους συναδέλφους του. Η «πεμπτουσία του ψυχοπαθή του Χόλιγουντ» εμφανίζει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, τα οποία δεν είναι παρόντα στους ψυχοπαθείς της πραγματικής ζωής, σημειώνεται στο δημοσίευμα.
Οι ερευνητές αναφέρουν χαρακτηριστικά τα εξής: υψηλή νοημοσύνη με ιδιαίτερη προτίμηση σε πνευματικές ενασχολήσεις όπως η μουσική και οι καλές τέχνες, ματαιοδοξία, καριέρα, ήρεμη και πάντα υπό έλεγχο συμπεριφορά και μη ρεαλιστική επιδεξιότητα στο να… σκοτώνει ανθρώπους, ειδικά με λεπίδες και άλλα οικιακά αντικείμενα.
Για τους ειδικούς ο συνδυασμός αυτών των χαρακτηριστικών είναι δύσκολο να «επιτευχθεί» στην πραγματική ζωή, με ενσυναίσθηση, ή χωρίς.
Ωστόσο, αυτός ο αρχέτυπος χαρακτήρας του «ψυχοπαθή» έχει γίνει πολύ κοινός στη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο τις τελευταίες δεκαετίες.
Αν λοιπόν το να παίζει κανείς βιολί επάνω από τα πτώματα των εχθρών του δεν αποτελεί χαρακτηριστικό ενός ψυχοπαθή, τι είναι αυτό που θα χαρακτήριζε κάποιον ως τέτοιον;
Το διαγνωστικό εργαλείο που έχουν στις μέρες μας στα χέρια τους οι επιστήμονες είναι μια λίστα σημείων (Psychopathy Checklist Revised, ή αλλιώς PCL-R) από χαρακτηριστικά προσωπικότητας, που περιλαμβάνουν από την αναλγησία και την έλλειψη ενσυναίσθησης, μέχρι ρηχά συναισθήματα (με άλλα λόγια την ανικανότητα να βιώσει κανείς ενοχή, ντροπή ή φόβο), την αδυναμία ανάληψης ευθύνης για τις πράξεις του, υπερβολική αυτοπεποίθηση, ανειλικρίνεια, εγωισμό, ανικανότητα σχεδιασμού για το μέλλον, παρορμητικότητα και βία.
Η ψυχοπάθεια θεωρείται ότι χαρακτηρίζει μια μοναδική εγκεφαλική δομή. Μελέτες έχουν δείξει, ότι οι εγκέφαλοι εκείνων που εμφανίζουν πολλά από τα παραπάνω χαρακτηριστικά, παρουσιάζουν ελλείψεις στην αμυγδαλή, το τμήμα εκείνο του εγκεφάλου που συνδέεται με τα συναισθήματα και στον προμετωπιαίο φλοιό, που σχετίζεται με τη λήψη αποφάσεων.
Μερικές φορές ένας ψυχοπαθής θα μπορούσε να είναι κάποιος πολύ… κοντινός σας.
Ο νευροεπιστήμονας James Fallon ανακάλυψε ότι οι μαγνητικές τομογραφίες του εγκεφάλου του έδειξαν… ψυχοπαθητικά χαρακτηριστικά.
Μετά από αρκετή έρευνα και αυτό-αξιολόγηση ο Fallon διέγνωσε τον ίδιο του τον εαυτό ως «pro-social psychopath», κάποιον δηλαδή που μπορεί να ελέγχει τη συμπεριφορά του μέσα στα αποδεκτά κοινωνικά πλαίσια, παρότι δεν μπορεί να βιώσει πραγματική συμπάθεια (ενσυναίσθηση) για τους άλλους.
Όσο κι αν σας ακούγεται… τρελό, δεν είναι τόσο περίεργο όσο νομίζετε. Το 1% του πληθυσμού, όπως εκτιμούν οι ειδικοί, είναι… ψυχοπαθείς. «Είμαι ενοχλητικά ανταγωνιστικός» δήλωσε ο Fallon στο Salon. «Δεν αφήνω τα εγγόνια μου να με κερδίσουν στα παιχνίδια. Είμαι μαλ… και κάνω πράγματα που εκνευρίζουν τους άλλους» είπε, ωστόσο πρόσθεσε ότι στο «θα προτιμούσε να βγάλει κάποιον “εκτός” με τα επιχειρήματά του, παρά να τον… σπάσει στο ξύλο».
