Κάθε φορά που τα κύτταρά μας διαιρούνται, τα προστατευτικά καλύμματα που εμποδίζουν τα χρωμοσώματά μας να ξεφτίσουν, και ονομάζονται τελομερή, χάνουν ένα κομμάτι τους. Τα τελομερή βραχύνονται σταθερά καθώς γερνάμε, αλλά σε ορισμένες ιατρικές καταστάσεις όπως η συγγενής δυσκεράτωση, η διαδικασία επιταχύνεται.
Τα τελομερή καθορίζουν πόσο χρονών είναι το σώμα σας», λέει η Μπέκα Χούντσον, η οποία διαγνώστηκε με συγγενή δυσκεράτωση σε ηλικία 14 ετών.
Η 14χρονη Μπέκα διαγνώστηκε με την ασθένεια όταν οι εξετάσεις διαπίστωσαν ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με το αίμα της. Είχε πολύ χαμηλό αριθμό αιμοπεταλίων, ερυθρών αιμοσφαιρίων και λευκών αιμοσφαιρίων. Ο γιατρός της τηλεφώνησε εκείνη την ημέρα και είπε ότι έπρεπε να εισαχθεί το βράδυ στο Νοσοκομείο Παίδων της Βοστώνης.
Ο μυελός των οστών της αποτύγχανε, αδυνατώντας να ανταποκριθεί στις ανάγκες της για υγιή αιμοσφαίρια. Διαγνώστηκε για πρώτη φορά με απλαστική αναιμία. Αργότερα, μια δοκιμή μήκους τελομερών οδήγησε στη διάγνωση της συγγενούς δυσκεράτωσης. Είναι μία από τις περίπου 300 περιπτώσεις που είναι γνωστές στις Η.Π.Α.
Μέσα σε μήνες, τον Ιανουάριο του 2015, η Μπέκα υποβλήθηκε σε μεταμόσχευση μυελού των οστών. Έλαβε έγχυση βλαστοκυττάρων αίματος από έναν υγιή δότη μέσω ενός πρωτοκόλλου που αναπτύχθηκε στο Παιδικό Κέντρο Καρκίνου και Διαταραχών του Αίματος Dana-Farber/Boston, από την αιματολόγο Suneet Agarwal.
Ενώ η μεταμόσχευση βοήθησε στην ομαλοποίηση του συστήματος του αίματός της, δεν επιβράδυνε τη βράχυνση των τελομερών σε όλους τους ιστούς της. Αν και απέφυγε τις σοβαρές επιπλοκές της συγγενούς δυσκεράτωσης, όπως ηπατική νόσος ή ουλές στους πνεύμονες, υποφέρει από μια μικρή καρδιακή πάθηση και πόνους στις αρθρώσεις.
«Το περιγράφω ως μια διαταραχή της γήρανσης», λέει η Μπέκα, τώρα 23 ετών που μόλις αποφοίτησε από το κολέγιο. «Το σώμα μου πιστεύει ότι είναι μεγαλύτερο από ό,τι είναι στην πραγματικότητα. Είμαι ευγνώμων κάθε μέρα που δεν έχω τα χειρότερα».
Για περισσότερο από μια δεκαετία, η Agarwal αναζητούσε έναν τρόπο να επιμηκύνει τα τελομερή και να αναστρέψει τη διαδικασία της κυτταρικής γήρανσης. Μεγάλο μέρος της δουλειάς του εργαστηρίου της έχει επικεντρωθεί στην τελομεράση, ένα ένζυμο που δημιουργεί αντίγραφα των τελομερών, και στο πώς οι γενετικές μεταλλάξεις επηρεάζουν τους παράγοντες που συνθέτουν την τελομεράση ή τη ρυθμίζουν.
Τώρα, ακολουθώντας μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση, η Agarwal έχει χρησιμοποιήσει έναν εκπληκτικά αποτελεσματικό τρόπο επιμήκυνσης των τελομερών που θα μπορούσε να δοκιμαστεί κλινικά σχετικά σύντομα. Χρησιμοποιώντας την επεξεργασία CRISPR, οι ερευνητές εξαφάνισαν τα γονίδια στο γονιδίωμα ένα προς ένα, αναζητώντας παράγοντες που εμπλέκονται στη διατήρηση των τελομερών. Η εργασία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Genetics.
Αποκαλύφθηκε ένα εκπληκτικό συστατικό που μπορεί να είναι θεραπευτικό. Όπως περιγράφηκε πρόσφατα στο Nature Genetics, η προσθήκη της ένωσης θυμιδίνη επιμήκυνε σημαντικά τα τελομερή σε κυτταρικές σειρές και σε βλαστοκύτταρα που έγιναν από ασθενείς με συγγενή δυσκεράτωση. Η θυμιδίνη είναι ένα από τα τέσσερα διαφορετικά νουκλεοτίδια του DNA, γνωστά ως βάσεις, μαζί με την αδενίνη, την κυτοσίνη και τη γουανίνη. Τα νουκλεοτίδια είναι αυτά από τα οποία αποτελούνται τα τελομερή.
Ευτυχώς, η θυμιδίνη έχει ήδη βρεθεί ασφαλής και χρησιμοποιείται σε κλινικές δοκιμές για ανεπάρκεια θυμιδινικής κινάσης 2, μια άλλη σπάνια ασθένεια που εξασθενεί τους μύες. Η Agarwal αναμένει ότι θα μπορούσε να αρχίσει να προσφέρει θεραπεία με θυμιδίνη σε ασθενείς με νόσο των τελομερών εντός ενός έτους περίπου. Τελικά, αυτή και οι συνάδελφοί τη ελπίζουν να δημιουργήσουν ένα νέο θεραπευτικό κέντρο επικεντρωμένο στις ασθένειες των τελομερών.
