Μια έφηβη από το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ο πρώτος άνθρωπος στον κόσμο που έλαβε «κύτταρα με τροποποιημένη βάση» που θα μπορούσαν να μεταμορφώσουν την αντικαρκινική ιατρική αγωγή. Επιστήμονες στο Ηνωμένο Βασίλειο χρησιμοποίησαν έναν επαναστατικό νέο τύπο γονιδιακής θεραπείας για τη θεραπεία μιας νεαρής ασθενούς με υποτροπιάζουσα λευχαιμία κυττάρων – Τ. Η χρήση της νέας τεχνικής – μια παγκόσμια πρωτιά – έχει δημιουργήσει ελπίδες ότι θα μπορούσε σύντομα να βοηθήσει στην αντιμετώπιση άλλων καρκίνων παιδικής ηλικίας και σοβαρών ασθενειών.
Η Alyssa, από το Λέστερ, είχε υποβληθεί στο παρελθόν σε χημειοθεραπεία και μεταμόσχευση μυελού των οστών σε μια προσπάθεια να αντιμετωπιστεί η λευχαιμία της, χωρίς επιτυχία. Χωρίς άλλες διαθέσιμες θεραπείες, οι προοπτικές για την 13χρονη ήταν δυσοίωνες.
Όμως, αφού έλαβε μια έγχυση Τ – κυττάρων δότη, που είχαν τροποποιηθεί χρησιμοποιώντας μια νέα τεχνολογία γνωστή ως «τροποποίηση βάσης» (base editing), η Alyssa ανάρρωσε και βρίσκεται σε ύφεση, εδώ και έξι μήνες. «Βρισκόμαστε στον έβδομο ουρανό για να είμαι ειλικρινής. Είναι καταπληκτικό», είπε η μητέρα της, Kiona.
Τώρα η ομάδα του νοσοκομείου Great Ormond Street του Λονδίνου (GOSH), που θεράπευσε την Alyssa, ετοιμάζεται να στρατολογήσει άλλους 10 ασθενείς με λευχαιμία Τ- κυττάρων, οι οποίοι έχουν επίσης εξαντλήσει όλες τις συμβατικές θεραπείες, για περαιτέρω δοκιμές. Εάν αυτές είναι επιτυχείς, ελπίζεται ότι θα μπορούσαν να δοθούν κύτταρα με τροποποίηση βάσης σε ασθενείς που έχουν προσβληθεί από άλλους τύπους λευχαιμίας και άλλες ασθένειες.
«Αυτή είναι η πιο εξελιγμένη κυτταρική μηχανική μας μέχρι στιγμής και ανοίγει το δρόμο για άλλες νέες θεραπείες και τελικά ένα καλύτερο μέλλον για άρρωστα παιδιά», δήλωσε ο ανοσολόγος καθηγητής Waseem Qasim, ένας από τους ηγέτες του έργου. Θα παρουσιάσει τα αποτελέσματα της μελέτης στη συνάντηση της Αμερικανικής Αιματολογικής Εταιρείας στη Νέα Ορλεάνη αυτό το Σαββατοκύριακο.
Η λευχαιμία των Τ – κυττάρων είναι ένας καρκίνος που επηρεάζει μια κατηγορία λευκών αιμοσφαιρίων που είναι γνωστά ως Τ – λεμφοκύτταρα. Αυτά τα κύτταρα αδυνατούν να αναπτυχθούν σωστά και αναπτύσσονται πολύ γρήγορα, παρεμποδίζοντας την ανάπτυξη των φυσιολογικών κυττάρων του αίματος. Οι τυπικές θεραπείες περιλαμβάνουν μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών και χημειοθεραπεία. Στην περίπτωση της Alyssa, αυτά δεν κατάφεραν να σταματήσουν την εξέλιξη της νόσου και η μόνη της επιλογή φάνηκε να είναι η παρηγορητική φροντίδα.
Όμως, η πρόσφατη πρόοδος στην κυτταρική θεραπεία πρόσφερε μια νέα μέθοδο για την αντιμετώπιση της κατάστασής της. Τα Τ – κύτταρα συλλέχθηκαν από έναν υγιή δότη και τροποποιήθηκαν έτσι ώστε να μπορούν να σκοτώσουν άλλα Τ – κύτταρα, συμπεριλαμβανομένων των κυττάρων της λευχαιμίας. Αυτό έγινε με τη χρήση της τεχνικής της «τροποποίησης βάσης» , η οποία επιτρέπει στους επιστήμονες να κάνουν μια μόνο αλλαγή στα δισεκατομμύρια γράμματα του DNA που συνθέτουν τον γενετικό κώδικα ενός ατόμου.
Οι βάσεις είναι η γλώσσα της ζωής. Οι τέσσερις τύποι των βάσεων – αδενοσίνη (Α) – κυτοσίνη (C) – γουανίνη (G) – θυμίνη (T) – αποτελούν τα δομικά υλικά του γενετικού μας κώδικα. Όπως τα γράμματα της αλφαβήτου, δημιουργούν λέξεις που μεταφέρουν μηνύματα έτσι και τα δισεκατομμύρια των βάσεων στο DNA μας, διαμορφώνουν το εγχειρίδιο οδηγιών στο σώμα μας.
Η τροποποίηση βάσης επιτρέπει στους επιστήμονες να επικεντρωθούν σε ενα συγκεκριμένο σημείο του γενετικού κώδικα και στη συνέχεια να αλλάξουν τη μοριακή δομή μιας μόνο βάσης, μετατρέποντας την σε άλλη, αλλάζοντας με αυτόν τον τρόπο τις γενετικές οδηγίες.
Η ομάδα των επιστημόνων του Νοσοκομείου Great Ormond Street, χρησιμοποίησε αυτήν την τεχνική προκειμένου να δημιουργήσει νέα T – λεμφοκύτταρα, ικανά να κυνηγούν και να σκοτώνουν τα καρκινικά λεμφοκύτταρα της ασθενούς.
Υπάρχουν άλλες τεχνολογίες που μπορούν να επιτύχουν τέτοιες μικρές αλλαγές, αλλά συνδέονται με περισσότερες παρενέργειες. Αυτό το πρόβλημα μπορεί να παρακαμφθεί με την τεχνική της τροποποίησης βάσης και επέτρεψε στην ομάδα του Gosh να κάνει μια σειρά από ξεχωριστές αλλαγές στα Τ – λεμφοκύτταρα του δότη. Αυτές οι περίπλοκες τροποποιήσεις χρειάζονταν για να διασφαλιστεί ότι τα τροποποιημένα Τ – λεμφοκύτταρα θα επιτίθενται μόνο στα λευχαιμικά Τ- λεμφοκύτταρα και δεν θα κατέστρεφαν το ένα το άλλο μέσω «φιλικών πυρών». Επίσης επέτρεψαν στα κύτταρα να λειτουργήσουν μετά τη χημειοθεραπεία και τα εμπόδισαν να επηρεάσουν τα φυσιολογικά κύτταρα.
Οι αρχικές θεραπείες της Alyssa δεν πέτυχαν ποτέ πλήρη ύφεση. Μετά όμως από τη θεραπεία τροποποίησης βάσης και μια δεύτερη μεταμόσχευση μυελού των οστών – για την αποκατάσταση του ανοσοποιητικού της συστήματος – είναι απαλλαγμένη από λευχαιμία εδώ και έξι μήνες.
«Οι γιατροί είπαν ότι οι πρώτοι έξι μήνες είναι οι πιο σημαντικοί», είπε η μητέρα της. «Δεν θέλουμε να πετάμε στα σύννεφα, αλλά συνεχίζουμε να σκεφτόμαστε: «Αν οι γιατροί μπορέσουν να το ξεφορτωθούν, έστω και μια μόνο μία φορά, θα είναι εντάξει. Και ίσως να έχουμε δίκιο», συμπλήρωσε.
Το κρίσιμο σημείο είναι ότι η θεραπεία της Alyssa βασίστηκε σε Τ – κύτταρα δότη που μπορούν να υποστούν επεξεργασία, επομένως η συμβατότητα του δότη δεν αποτελεί πρόβλημα. «Αυτή είναι μια καθολική κυτταρική θεραπεία «κατευθείαν από το ράφι» και – εάν επαναληφθεί – θα σηματοδοτήσει ένα τεράστιο βήμα προόδου σε αυτούς τους τύπους θεραπειών», δήλωσε η Δρ Louise Jones του Συμβουλίου Ιατρικής Έρευνας, που χρηματοδότησε το έργο.
Πηγές: The Guardian – BBC News
