Tις εργασίες της δεύτερης ημέρας του Συνεδρίου για τα Οικονομικά και τις Πολιτικές Υγείας 2022 άνοιξε ο Γενικός Γραμματέας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στο Υπουργείο Υγείας κ. Μάριος Θεμιστοκλέους, ο οποίος στην ομιλία που απηύθυνε στους συνέδρους, υπό την προεδρία των καθηγητών κ. Σωτήριου Σούλη και κ. Χρήστου Λιονή, αναφέρθηκε στον θεσμό του προσωπικού γιατρού που ξεκίνησε με στόχο να βελτιώσει ουσιαστικά τους δείκτες υγείας του πληθυσμού και να αντιμετωπίσει τις υπάρχουσες ανισότητες στην πρόσβαση των πολιτών σε υπηρεσίες υγείας.
Όπως τόνισε στην ομιλία του, οι δυσκολίες στην εφαρμογή του νέου αυτού θεσμού είναι φυσικά αναμενόμενες, καθώς οι αλλαγές δεν γίνονται αποδεκτές από την μία μέρα στην άλλη. Συνέχισε αναφέροντας ότι είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι όλες οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας μας έχουν συμφωνήσει στην αναγκαιότητα της εν λόγω μεταρρύθμισης. Είτε τον ονομάζουμε οικογενειακό είτε προσωπικό ιατρό, εξήγησε ο κ. Θεμιστοκλέους, η φιλοσοφία παραμένει ίδια, δεν πρόκειται για κάτι καινούργιο, αλλά για κάτι που, ενώ είχε προταθεί πολλάκις στο παρελθόν, δεν είχε εφαρμοσθεί στην πράξη. Η διαφορά είναι ότι σήμερα επιχειρείται να αντιμετωπισθούν τα αίτια που εμπόδισαν την εφαρμογή του στο παρελθόν, δηλαδή η έλλειψη ιατρών, η δυσκαμψία του συστήματος υγείας, αλλά και η αντίδραση των πολιτών στην αλλαγή.
Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε στη σημαντική αύξηση των αμοιβών των γιατρών ως κινήτρου για να συμμετάσχουν στο θεσμό του προσωπικού γιατρού καθώς και στη χρήση των φαρμακείων, ως πύλη εισόδου, και το κύριο σημείο επαφής της Πολιτείας με τον πολίτη, το οποίο οδήγησε σε περίπου 130.000 εγγραφές στη νέα υπηρεσία.
Ο προσωπικός ιατρός και η αναβάθμιση του ρόλου της ΠΦΥ μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά, τόσο στην πρόληψη και την αγωγή υγείας, τομείς στους οποίους η χώρα μας υστερεί σημαντικά, όσο και στην καθοδήγηση του ασθενούς μέσα στο σύστημα υγείας, ώστε να γνωρίζει ανά πάσα στιγμή ακριβώς πού πρέπει να κατευθυνθεί για την αντιμετώπιση του προβλήματός του, πρόσθεσε ο ομιλητής.
Αναφερόμενος στον ψηφιακό φάκελο υγείας, ο κ. Θεμιστοκλέους δήλωσε ότι σήμερα 4,7 εκατομμύρια πολίτες είναι ήδη εγγεγραμμένοι στο σύστημα. Στόχος, παρατήρησε, είναι μέσα στα επόμενα 4-5 χρόνια ο ηλεκτρονικός φάκελος υγείας να είναι συμπληρωμένος για το 70-80% των πολιτών. Σήμερα, 2,5 περίπου μήνες μετά την έναρξη εφαρμογής του θεσμού του προσωπικού ιατρού, τα ψηφιακά ραντεβού έχουν ξεκινήσει, ανέφερε ο κ. Θεμιστοκλέους, και ήδη, σύμφωνα με τα στοιχεία, οι πολίτες έχουν αρχίσει να κάνουν χρήση της νέας υπηρεσίας. Αυτή τη στιγμή, κατέληξε, γίνεται χρήση του 25% περίπου των περίπου 750.000 ελεύθερων ραντεβού/μήνα που προσφέρονται, αλλά αισιοδοξούμε ότι η χρήση σύντομα θα αυξηθεί, καθώς η αναμονή για ραντεβού με παθολόγο ή γενικό ιατρό με το προηγούμενο σύστημα ήταν μεγάλη.
Στη συζήτηση που ακολούθησε ο κ. Σούλης συμφώνησε ότι η ΠΦΥ αποτελεί την καρδιά του συστήματος υγείας, επισημαίνοντας την αναγκαιότητα και χρησιμότητα της επιδημιολογικής παρατήρησης μέσω του προσωπικού ιατρού και του φακέλου υγείας στην καθοδήγηση των πολιτικών υγείας. Ο κ. Λιονής επισήμανε ότι η σύνδεση του προσωπικού ιατρού με τις ανάγκες υγείας των πολιτών μπορεί να οδηγήσει σε ουσιαστική βελτίωση του προσδόκιμου επιβίωσης στη χώρα μας.
Στην άκρως ενδιαφέρουσα ομιλία του με τίτλο «Quality of Care and Digital Innovation», η οποία διεξήχθη υπό την προεδρία του κ. Ηλία Κυριόπουλου, ο Σύμβουλος Ψηφιακής Υγείας και Καινοτομίας του ΠΟΥ κ. Henrique Martins υπογράμμισε το σημαντικό ρόλο της καινοτομίας στη βελτίωση της ποιότητας της φροντίδας υγείας και παρουσίασε την πρωτοβουλία OpenQuality του ΠΟΥ, εστιάζοντας στις καινοτομίες που επιφέρουν δυνητικά ανατρεπτικές αλλαγές στην ποιότητα της ιατρικής περίθαλψης.
Ο κ. Martins στην αρχή της ομιλίας του ανέφερε ότι οι τεχνολογικές καινοτομίες που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια έχουν φέρει επανάσταση στον τομέα της υγείας, η καινοτομία ωστόσο έχει πολλές διαφορετικές διαστάσεις. Όταν συζητάμε για την ποιότητα της φροντίδας υγείας, διευκρίνισε, αναφερόμαστε κυρίως στην ψηφιακή και μεθοδολογική καινοτομία, όπου η τελευταία αφορά στον τρόπο οργάνωσης της φροντίδας υγείας.
Στη συνέχεια ανέφερε ότι η τεχνολογία προσφέρει τη δυνατότητα βελτίωσης της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών υγείας, μέσω της συνεχούς ροής δεδομένων ανατροφοδότησης και αξιοποίησής τους για την υιοθέτηση βελτιωτικών αλλαγών. Αυτή τη στιγμή, η υπηρεσία Quality of Care Office του ΠΟΥ ασχολείται με τρία projects που σχετίζονται με την ποιότητα της φροντίδας υγείας και την ψηφιακή καινοτομία: την τηλεϊατρική, την εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας και την πρωτοβουλία OpenQuality που προσφέρει ένα περιβάλλον όπου όλοι μπορούν να συμμετέχουν στην καινοτομία.
Ο κύριος Martins ανέφερε ότι το OpenQuality του ΠΟΥ αποτελεί μία ιδιαίτερα καινοτόμα πρωτοβουλία, καθώς δημιουργεί ένα οικοσύστημα εντός του οποίου καλούνται να συμμετάσχουν όλοι στην καινοτομία και να προσπαθήσουν να δώσουν λύσεις στις διάφορες προκλήσεις που αντιμετωπίζονται στις χώρες όσον αφορά στην ποιότητα της φροντίδας υγείας.
Στην ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συζήτηση που ακολούθησε ο κύριος Ηλίας Κυριόπουλος συνομίλησε με τον κύριο Martins αναφορικά με τον τρόπο που θα μπορούσε να μας μεταλαμπαδεύσει τις γνώσεις και τις εμπειρίες του από την χώρα του ως προς την υιοθέτηση της ψηφιακής υγείας σε όλους τους τομείς του συστήματος. Οι συμβουλές του ομιλητή ήταν εξαιρετικά χρήσιμες. Εξάλλου όπως ανέφερε ολοκληρώνοντας, το κλειδί για την επιτυχία είναι η κατανόηση· αν κατανοούμε κάτι σωστά, δεν έχουμε λόγο να το φοβόμαστε, όπως και όταν κατανοούμε τα οφέλη μίας αλλαγής δεν έχουμε λόγο να αντιστεκόμαστε σε αυτήν.
Από την Ευρωπαϊκή στην Εθνική πολιτική για την αντιμετώπιση του Καρκίνου
Μεγάλο ενδιαφέρον είχε η Συνεδρία της πρώτης ημέρας με θέμα την εναρμόνισης της Ευρωπαϊκής με την Εθνική Πολιτική για την αντιμετώπιση του Καρκίνου το οποίο συντόνισε η κ. Βίκυ Καρατζαφέρη με εκπροσώπηση των κύριων ενδιαφερομένων: Υπουργείου Υγείας, ΕΟΠΕ, ιατρών και ασθενών.
Η Γενική Γραμματέας Δημόσιας Υγείας του Υπουργείου Υγείας κ. Ειρήνη Αγαπηδάκη παρουσίασε την τρέχουσα κυβερνητική προσπάθεια για την κατάρτιση ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τον Καρκίνο, αναφέροντας αρχικά ότι μια τέτοια προσπάθεια θα πρέπει αναγκαστικά να περιλαμβάνει δύο πυλώνες: τον στρατηγικό σχεδιασμό και τον επιχειρησιακό σχεδιασμό. Προκειμένου να μην εξελιχθεί ο στρατηγικός σχεδιασμός σε απλό ευχολόγιο, η κ. Αγαπηδάκη δήλωσε ότι η κυβέρνηση έχει ξεκινήσει την προσπάθεια «ανάποδα», εξετάζοντας πρώτα τις επιχειρησιακές δυνατότητες και στη συνέχεια ενοποιώντας τις στρατηγικές προτεραιότητες και αναπροσαρμόζοντάς τις μετά την πανδημία.
Διευκρινίζοντας ότι η διαδικασία αυτή είναι δυναμική και απαιτεί συνεχή προσαρμογή, η κ. Αγαπηδάκη παρουσίασε τα τρία μέρη του σχεδίου για τα οποία απαιτούνται οριζόντιες αλλαγές σε θέματα διακυβέρνησης, οργάνωσης, συντονισμού, αξιολόγησης και χρηματοδότησης του ΕΣΥ. Απαιτείται επομένως μια διαρκής αξιολόγηση, ενημέρωση και αναθεώρηση των πολιτικών προγραμμάτων σε ό,τι αφορά τους υλικούς και ανθρώπινους πόρους, ενώ εξαιρετικά σημαντική είναι όχι μόνο η συλλογή αλλά και η διαλειτουργικότητα των δεδομένων υγείας, όπως τόνισε. Κλείνοντας, επισήμανε τη διαρκή άφιξη νέων και ακριβών θεραπειών και μέσων πρόληψης τα τελευταία χρόνια, η οποία επιδεινώνει τις κοινωνικές ανισότητες στον χώρο της δημόσιας υγείας και δημιουργεί μια κρίσιμη καμπή στη σύνδεση του εθνικού σχεδίου με το ευρωπαϊκό. Αν δεν υπάρξει ένας καινούριος μηχανισμός προμήθειας των νέων, καινοτόμων θεραπειών θα καταλήξουμε να έχουμε μια ανακατανομή των ανισοτήτων ανάμεσα στα κράτη-μέλη.
Η κυρία Σαριδάκη-Ζώρα στην τοποθέτησή της επέμεινε ιδιαίτερα στο θέμα της ρύπανσης του περιβάλλοντος, καθώς τον Σεπτέμβριο του 2022 παρουσιάστηκε μελέτη που απέδειξε την αιτιολογική συσχέτιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης με την εμφάνιση καρκίνου του πνεύμονα σε μη καπνιστές. Στη συνέχεια τόνισε ότι οι δράσεις της ΕΟΠΕ περιλαμβάνουν επίσης την επικαιροποίηση των ενδείξεων για τη χρήση του PET/CT, καθώς και μικρές αλλά σημαντικές βελτιωτικές κινήσεις σχετικά με τα ογκολογικά φάρμακα. Σήμερα στην Ελλάδα, οποιοσδήποτε ασφαλισμένος μπορεί να λάβει καινοτόμα πανάκριβα φάρμακα εντός ένδειξης, αλλά ακόμη και εκτός ένδειξης με ειδικές διαδικασίες προέγκρισης. Η κυρία Σαριδάκη- Ζώρα ανέφερε επίσης ότι η ΕΟΠΕ συνεργάζεται με το Υπουργείο Υγείας για τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Ο Ηλεκτρονικός Φάκελος Ογκολογικού Ασθενούς (ΗΦΟΑ) έχει ήδη ξεκινήσει και διατίθεται δωρεάν σε όλους τους ογκολόγους που θέλουν να τον χρησιμοποιήσουν, ενώ θα αποτελέσει ενδεχομένως τη βάση για το Μητρώο Καρκίνου. Απόλυτη προτεραιότητα έχει δοθεί επίσης στην επικαιροποίηση της κάλυψης των βιοδεικτών, οι οποίοι είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με τη σωστή ογκολογική θεραπεία και δεν μπορεί να μην είναι ενταγμένοι στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση σε μια λογική εξατομικευμένης θεραπείας και ίσης πρόσβασης όλων σε όλα.
Τέλος υπογράμμισε ότι η ΕΟΠΕ στηρίζει την εκπαίδευση νέων ογκολόγων μέσω του θεσμού της «Ελληνικής Ακαδημίας Ογκολογίας» (ΕΑΚΟ/ΕΟΠΕ), παρέχει υποτροφίες και ερευνητικά προγράμματα σε νεότερους και παλαιότερους συναδέλφους ογκολόγους ενώ πραγματοποιεί συνεχώς ενημερώσεις και δράσεις για καίρια ογκολογικά θέματα.
Εκπροσωπώντας την Ελληνική Εταιρεία Παθολογικής Ανατομικής, η κυρία Αφροδίτη Νόννη παρουσίασε τις θέσεις των παθολογοανατόμων για το εθνικό σχέδιο δράσης για τον καρκίνο, μιας ειδικότητας που, όπως είπε, δεν είναι ευρέως γνωστή στο κοινό, αλλά παίζει κομβικό ρόλο στη διάγνωση και θεραπεία των ασθενών με καρκίνο. Η κυρία Νόννη, επισήμανε τη σπουδαιότητα του ρόλου του παθολογοανατόμου και τη σημασία των βιοδεικτών, στη θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών με στοχευμένα φάρμακα. Όπως τόνισε, η πρόοδος της έρευνας και της τεχνολογίας μάς έχει φέρει στην εποχή της εξατομικευμένης θεραπείας. Και συνέχισε λέγοντας ότι δυστυχώς, στην Ελλάδα σήμερα τα εργαστήρια παθολογικής ανατομικής έχουν περιέλθει σε οριακή κατάσταση λειτουργίας, λόγω της υποστελέχωσής τους σε ειδικευμένους γιατρούς, με αποτέλεσμα σε πολλά νοσοκομεία οι ιστολογικές διαγνώσεις να καθυστερούν σημαντικά ενώ ιδιαίτερα σοβαρό πρόβλημα αποτελεί και ο μικρός αριθμός των ειδικευόμενων στην παθολογική ανατομική, γεγονός το οποίο θα εντείνει την έλλειψη ειδικευμένων γιατρών τα επόμενα χρόνια. Στη σημερινή εποχή της ιατρικής ακριβείας, απαιτείται αξιόπιστος έλεγχος των βιοδεικτών στο συντομότερο δυνατό χρόνο.
Συμπερασματικά σύμφωνα με την κυρία Νόννη, για να γίνουν ουσιαστικά βήματα για την εναρμόνισή μας με την ευρωπαϊκή πρακτική, θα πρέπει: α) να γίνουν ενέργειες για την ενίσχυση της ειδικότητας με παροχή κινήτρων, β) να προωθηθεί η πιστοποίηση και διαπίστευση των εργαστηρίων για τη διασφάλιση σωστών και αναπαραγώγιμων αποτελεσμάτων, γ) να καθιερωθεί η αποζημίωση των προβλεπτικών βιοδεικτών ταυτόχρονα με την έγκριση και αποζημίωση μιας καινοτόμου στοχευμένης θεραπείας, δ) να αναπτυχθούν επιλεγμένα κέντρα μοριακής παθολογικής ανατομικής, με συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων επιστημόνων και με γεωγραφική κατανομή ώστε να καλυφθεί όλη η επικράτεια, ε) να θεσπιστεί η αποζημίωση των ειδικών μοριακών εξετάσεων και στ) να θεσπιστεί η εξειδίκευση της μοριακής παθολογικής ανατομικής με τη μορφή έμμισθης εκπαίδευσης, διάρκειας 2 ετών μετά το πέρας της ειδικότητας.
Τέλος, η κυρία Παρασκευή Μιχαλοπούλου στην τοποθέτησή της παρουσίασε την οπτική των ασθενών πάνω στο πολύ σημαντικό θέμα του εθνικού σχεδίου δράσης για τον καρκίνο. Αρχικά, ανέφερε χαρακτηριστικά ότι ο καρκίνος προκαλεί τον 1 στους 6 θανάτους παγκοσμίως, ενώ στην Ευρώπη αποτελεί τη δεύτερη κύρια αιτία θνησιμότητας και ευθύνεται για το 26% όλων των θανάτων, ενώ 1 στους 4 ανθρώπους θα λάβει διάγνωση καρκίνου κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Βιώνουμε, λοιπόν, μια πανδημία καρκίνου, η οποία εξελίσσεται ραγδαία και η αναγνώρισή του ως προτεραιότητας στην Ευρώπη ήταν αναγκαιότητα και το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης για την Καταπολέμηση του Καρκίνου είναι μια σωτήρια στρατηγική, την οποία θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε ως οδηγό και να την αξιοποιήσουμε στη χώρα μας. Ως εκ τούτου, απαιτείται να προχωρήσουμε σε κατάρτιση ενός εθνικού σχεδίου δράσης για τον καρκίνο και στον ορισμό μιας επιτροπής εμπειρογνωμόνων για τον σκοπό αυτό, η οποία θα θέσει προτεραιότητες με καθορισμένο χρονοδιάγραμμα. Κάτι αντίστοιχο θα πρέπει να γίνει και στο Υπουργείο Υγείας, στο οποίο αυτήν τη στιγμή δεν υπάρχει μια διεύθυνση που να ασχολείται αποκλειστικά με τον καρκίνο.
Η κ. Μιχαλοπούλου χαιρέτησε το νομοσχέδιο για την ανακουφιστική φροντίδα, ενώ τόνισε ότι στην εποχή της εξατομικευμένης φροντίδας είναι πολύ σημαντικό να αναγνωριστούν ειδικότητες γιατρών που είναι πάρα πολύ σημαντικές, όπως η χειρουργική ογκολογική, η χειρουργική μαστού και πάρα πολλές άλλες ειδικότητες.
