Η σχέση με τη ζυγαριά και πόσο συχνά θα πρέπει γίνεται η χρήση της, αποτελεί χρόνιο και καυτό θέμα μεταξύ των ειδημόνων. Κάποιοι συστήνουν το καθημερινό ζύγισμα ως μέσο ενίσχυσης της υπευθυνότητας στη διαχείριση του βάρους, ιδίως σε όσους ακολουθούν προγράμματα διατροφής και άσκησης για την απώλεια βάρους. Για άλλους, η συχνότητα αυτή είναι σχεδόν καταστροφική· μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικές ψυχολογικές αντιδράσεις και ανθυγιεινές συμπεριφορές.
«Προσωπικά, προτείνω τη ζύγιση μία φορά την εβδομάδα, ακόμη και όταν δεν είμαστε στην προσπάθεια απώλειας βάρος» αναφέρει σε άρθρο του στο The Conversation ο Nick Fuller, Επικεφαλής ερευνητικού προγράμματος στο Κέντρο Charles Perkins του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ, εξηγώντας στη συνέχεια τους λόγους:
1. Βοηθά στη διαχείριση του βάρους
Έρευνες επιβεβαιώνουν ότι το τακτικό ζύγισμα είναι μια αποτελεσματική στρατηγική για την απώλεια και διαχείριση βάρους, αυξάνοντας την ευαισθητοποίηση σχετικά με το τρέχον βάρος και τις αλλαγές που συμβαίνουν. Συστηματική ανασκόπηση 12 μελετών διαπίστωσε ότι οι συμμετέχοντες που ζυγίζονταν εβδομαδιαία ή καθημερινά έπεσαν κατά 1 έως 3 περισσότερες μονάδες στον Δείκτη Μάζας Σώματος (BMI) και ανέκτησαν λιγότερο βάρος σε βάθος μηνών συγκριτικά με όσους δεν ζυγίζονταν συχνά. Τα αποτελέσματα ήταν ίδια για το μηνιαίο και καθημερινό ζύγισμα.
Σύμφωνα με τον Fuller, η ζυγαριά είναι σύμμαχος στη μέση ηλικία, οπότε αρχίζει η προοδευτική αύξηση του βάρους, αλλά και εν γένει της καλής υγείας και πρόληψης, καθώς η παρακολούθηση του βάρους μπορεί να βοηθήσει στον έγκαιρο εντοπισμό προβλημάτων υγείας. Δραματικές αλλαγές στο βάρος μπορεί να είναι πρώιμο σημάδι καταστάσεων, όπως προβλήματα με τον θυρεοειδή, την πέψη και διαβήτης.
2. Λαμβάνει υπ’ όψιν τις καθημερινές διακυμάνσεις
Το σωματικό βάρος μπορεί να παρουσιάζει διακυμάνσεις μέσα στην ημέρα και κατά τη διάρκεια της εβδομάδας. Οι ημερήσιες διακυμάνσεις έχουν διάφορες αιτίες, πολλές από τις οποίες συνδέονται με την περιεκτικότητα του σώματος σε νερό, όπως:
Ο τύπος της τροφής που καταναλώσαμε. Μετά από ένα δείπνο πλούσιο σε υδατάνθρακες, ζυγίζουμε περισσότερο την επόμενη μέρα λόγω της προσωρινής κατακράτησης νερού. «Κατακρατούμε 3-4 γραμμάρια νερού ανά γραμμάριο υδατάνθρακα που καταναλώνουμε, για να αποθηκεύσουμε την ενέργεια που παίρνουμε από τους αυτούς» εξηγεί ο ειδικός.
Η περιεκτικότητα σε αλάτι. Τα τρόφιμα υψηλής περιεκτικότητας σε αλάτι αυξάνουν την κατακράτηση νερού στο σώμα.
Η πρόσληψη τροφής. Οτιδήποτε τρώμε και πίνουμε προσθέτει προσωρινά βάρος μέχρι να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες της πέψης και του μεταβολισμού. «Είτε πρόκειται για 30 γρ. ξηρών καρπών είτε για 65 γρ. άπαχου κρέατος, οτιδήποτε τρώμε και πίνουμε έχει βάρος, το οποίο αυξάνει προσωρινά το σωματικό μας βάρος όσο χωνεύουμε και μεταβολίζουμε ό,τι έχουμε καταναλώσει».
Η σωματική άσκηση. Μετά από προπόνηση, το βάρος μπορεί να είναι μικρότερο λόγω της απώλειας υγρών μέσω της εφίδρωσης.
Οι ορμονικές αλλαγές. Οι ορμονικές διακυμάνσεις κατά τον εμμηνορροϊκό κύκλο μπορούν να επηρεάσουν την κατακράτηση υγρών. «Οι γυναίκες μπορεί να παρουσιάσουν κατακράτηση υγρών και να πάρουν προσωρινά 0,5-2 κιλά βάρους» εξηγεί.
Οι κινήσεις εντέρου. Οι κινήσεις του εντέρου μπορούν να οδηγήσουν σε άμεση μείωση βάρους. «Γενικά αποβάλλουμε περίπου 100 γραμμάρια βάρους μέσω των καθημερινών κινήσεων του εντέρου μας».
Όλες αυτές οι διακυμάνσεις είναι φυσιολογικές και δεν υποδηλώνουν σημαντικές αλλαγές στο σωματικό λίπος ή στη μυϊκή μάζα. Ωστόσο, η παρακολούθηση αυτών των διακυμάνσεων μπορεί να οδηγήσει σε περιττό άγχος και εμμονή με το βάρος.
3. Προφυλάσσει από την εμμονή με τη ζυγαριά και την απογοήτευση
Το συχνό ζύγισμα μπορεί να δημιουργήσει εμμονή με την ένδειξη στη ζυγαριά και να κάνει περισσότερο κακό παρά καλό. «Συχνά, η αντίδρασή μας όταν βλέπουμε ότι το νούμερο δεν κινείται προς την κατεύθυνση που θέλουμε ή περιμένουμε είναι να μειώσουμε κι άλλο το φαγητό που καταναλώνουμε ή να καταφύγουμε σε δημοφιλείς δίαιτες. Αυτές οι δίαιτες όχι μόνο δεν είναι ευχάριστες ή βιώσιμες, αλλά τελικά αυξάνουν την πρόσληψη βάρους αντί να την μειώνουν» τονίζει.
Μια μακροχρόνια μελέτη που σύγκρινε την εσκεμμένη απώλεια βάρους σε πάνω από 4.000 διδύμους βρήκε ότι η πιθανότητα να γίνει κάποιος υπέρβαρος μέχρι την ηλικία των 25 ήταν σημαντικά μεγαλύτερη για τον δίδυμο που ακολούθησε δίαιτα για να χάσει 5 κιλά ή περισσότερα.
Τι να κάνετε
Η εβδομαδιαία ζύγιση δίνει μια πιο ακριβή εικόνα για το πώς αλλάζει το βάρος με την πάροδο του χρόνου:
Προσπαθήστε να ζυγίζεστε την ίδια ημέρα, την ίδια ώρα και στο ίδιο περιβάλλον κάθε εβδομάδα, π.χ. το πρωί της Παρασκευής, πριν φάτε ή πιείτε κάτι
Χρησιμοποιήστε μια καλής ποιότητας ζυγαριά, αλλάζετε τις μπαταρίες τακτικά και ελέγχετε την ακρίβειά της χρησιμοποιώντας ένα αντικείμενο που γνωρίζετε το βάρος του.
Θυμηθείτε, ο αριθμός στη ζυγαριά είναι μόνο ένα μέρος της υγείας και της διαχείρισης του βάρους. Σταματήστε να ζυγίζεστε αν σας προκαλεί άγχος ή στρες και επικοινωνήστε με έναν επαγγελματία υγείας για να το συζητήσετε.
