Το ήπαρ είναι γνωστό ως ένα από τα πιο ανθεκτικά όργανα του σώματος, παρ’ όλα αυτά εξακολουθεί να είναι ευάλωτο στη φθορά του στρες και της γήρανσης, οδηγώντας σε ασθένειες και σημαντική βλάβη. Ωστόσο, τα ερευνητικά αποτελέσματα μιας επιστημονικής ομάδας από το Duke Health δίνουν ελπίδα ότι ίσως υπάρχει τρόπος να αναστραφεί η ηπατική βλάβη και να διατηρηθεί το ήπαρ υγιές.
Σε μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Nature Aging, οι ερευνητές διεξήγαγαν πειράματα χρησιμοποιώντας ποντίκια και ανθρώπινο ηπατικό ιστό. Ανακάλυψαν ότι η διαδικασία της γήρανσης προκαλεί τον θάνατο συγκεκριμένων ηπατικών κυττάρων. Χρησιμοποιώντας ένα ερευνητικό φάρμακο, οι μελετητές κατάφεραν να αντιστρέψουν αυτή τη διαδικασία.
Η εν λόγω επιστημονική εξέλιξη είναι εξαιρετικά σημαντική για εκατομμύρια άτομα με ηπατική βλάβη, ιδίως για εκείνα των οποίων το ήπαρ έχει γεράσει λόγω μεταβολικών πιέσεων όπως η υψηλή χοληστερόλη, η παχυσαρκία και ο διαβήτης. «Η μελέτη μας αποδεικνύει ότι η γήρανση είναι, τουλάχιστον εν μέρει, αναστρέψιμη», δήλωσε η δρ. Anna Mae Diehl, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και διακεκριμένη καθηγήτρια Ιατρικής Florence McAlister στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Duke. «Ποτέ δεν είσαι πολύ μεγάλος για να γίνεις καλύτερα».
Η δρ. Diehl και η ομάδα της είχαν ως στόχο να κατανοήσουν πώς η μη αλκοολική ηπατική νόσος εξελίσσεται σε κίρρωση, μια σοβαρή κατάσταση που χαρακτηρίζεται από ουλές, που μπορούν να οδηγήσουν σε οργανική ανεπάρκεια. Η κίρρωση αποτελεί μείζονα κίνδυνο για όσους διαγιγνώσκονται με μεταβολική δυσλειτουργία που σχετίζεται με στεατωτική ηπατική νόσο (MASLD), η οποία επηρεάζει 1 στους 3 ενήλικες παγκοσμίως.
Εξετάζοντας το ήπαρ ποντικών, οι ερευνητές εντόπισαν μια μοναδική γενετική υπογραφή στα ηλικιωμένα ποντίκια. Ειδικότερα, το ήπαρ των ηλικιωμένων ποντικών παρουσίαζαν πολλαπλασιασμό γονιδίων, που προάγουν τον εκφυλισμό των ηπατοκυττάρων, των πρωταρχικών λειτουργικών κυττάρων του ήπατος. «Διαπιστώσαμε ότι η γήρανση προάγει έναν τύπο προγραμματισμένου κυτταρικού θανάτου στα ηπατοκύτταρα που ονομάζεται φερρόπτωση και εξαρτάται από τον σίδηρο», εξήγησε η δρ. Diehl. «Οι μεταβολικοί στρεσογόνοι παράγοντες ενισχύουν αυτόν τον προγραμματισμένο θάνατο, αυξάνοντας την ηπατική βλάβη».
Αξιοποιώντας αυτά τα ευρήματα, οι ερευνητές ανέλυσαν ανθρώπινο ηπατικό ιστό και διαπίστωσαν ότι τo ήπαρ ατόμων με παχυσαρκία και στεατωτική ηπατική νόσο παρουσίαζαν την ίδια γενετική υπογραφή. Όσο χειρότερη ήταν, δε, η ασθένειά τους, τόσο ισχυρότερο ήταν αυτό το γενετικό σήμα. Γονίδια – κλειδιά στο ήπαρ των ατόμων με στεατωτική ηπατική νόσο ενεργοποιήθηκαν σε μεγάλο βαθμό για την προώθηση του κυτταρικού θανάτου μέσω της φερρόπτωσης, παρουσιάζοντας έναν σαφή στόχο για παρέμβαση.
«Υπάρχουν πράγματα που μπορούμε να αξιοποιήσουμε για να μπλοκάρουμε αυτή τη διαδικασία», δήλωσε η δρ. Diehl.
Χρησιμοποιώντας αυτή τη γνώση, οι ερευνητές διεξήγαγαν περαιτέρω πειράματα με ποντίκια. Προκάλεσαν στεατωτική ηπατική νόσο τόσο σε νεαρά, όσο και σε ηλικιωμένα ποντίκια και στη συνέχεια τους έδωσαν θεραπεία, είτε με εικονικό φάρμακο, είτε με Ferrostatin-1, ένα φάρμακο που αναστέλλει την οδό κυτταρικού θανάτου. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: Το ήπαρ των ποντικιών που έλαβαν θεραπεία με Ferrostatin-1 έμοιαζε με εκείνα των νεαρών, υγιών ποντικιών, ακόμη και στα ηλικιωμένα ζώα που ακολουθούσαν τη δίαιτα που προκαλούσε τη νόσο.
«Αυτό είναι ελπιδοφόρο για όλους μας», δήλωσε η δρ. Diehl. «Είναι σαν να είχαμε ηλικιωμένα ποντίκια που έτρωγαν χάμπουργκερ και πατάτες τηγανιτές και κάναμε τo ήπαρ τους να μοιάζει με εκείνα νεαρών εφήβων, που έτρωγαν χάμπουργκερ και πατάτες τηγανιτές».
Η ομάδα εξέτασε επίσης πώς η διαδικασία της φερρόπτωσης στο ήπαρ επηρεάζει τη λειτουργία άλλων οργάνων, τα οποία συχνά καταστρέφονται καθώς η στεατωτική ηπατική νόσος εξελίσσεται. Διαπίστωσαν ότι η γενετική υπογραφή μπορούσε να διαφοροποιήσει τα υγιή όργανα από αυτά που ασθενούν, όπως η καρδιά, οι νεφροί και το πάγκρεας, υποδεικνύοντας ότι το κατεστραμμένο ήπαρ ενισχύει το σιδηροπτωτικό στρες σε άλλους ιστούς.
«Δείξαμε ότι η γήρανση επιδεινώνει τη μη αλκοολική ηπατική νόσο, δημιουργώντας σιδηροπτωτικό στρες και, μειώνοντας αυτή την επίδραση, μπορούμε να αντιστρέψουμε τη βλάβη», κατέληξε η δρ. Diehl.
