Τρεις νέες επιστημονικές έρευνες συνδέουν την ατμοσφαιρική ρύπανση με διάφορα προβλήματα υγείας, από την ελλιπή ανάπτυξη του εγκεφάλου των παιδιών, έως την αύξηση του κινδύνου για εκδήλωση άγχους και εγκεφαλικού στους ενήλικους.
Η πρώτη αμερικανική μελέτη, του Νοσοκομείου Παίδων του Λος Άντζελες και της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Ν.Υόρκης, με επικεφαλής τον καθηγητή παιδιατρικής ψυχιατρικής Μπράντλεϊ Πίτερσον, παρακολούθησε μια ομάδα 40 παιδιών από τότε που ήταν ακόμη έμβρυα στην κοιλιά της μητέρας τους, έως την ηλικία των εννέα ετών. Η μελέτη συμπεριέλαβε νοητικά τεστ και απεικόνιση του εγκεφάλου με ειδική μαγνητική τεχνική (MRI).
Όπως διαπιστώθηκε, στα παιδιά που ως έμβρυα είχαν εκτεθεί περισσότερο σε πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες (ΡΑΗ), ο εγκέφαλός τους εμφάνιζε πιο αργή ταχύτητα επεξεργασίας, ενώ είχαν και περισσότερα νευροαναπτυξιακά προβλήματα, όπως συμπτώματα διαταραχής ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), καθώς και επιθετικότητας.
Τα παιδιά αυτά είχαν επίσης μικρότερη λευκή ουσία εγκεφάλου, ιδίως στο αριστερό ημισφαίριο, πράγμα που σχετίζεται με πιο αργό μυαλό (όπως επιβεβαίωσαν τα τεστ νοημοσύνης) και κατοπινά προβλήματα συμπεριφοράς. Έτσι, παρουσίαζαν καθυστερημένη ανάπτυξη στην ηλικία των τριών ετών, μειωμένη νοημοσύνη στα πέντε τους, καθώς επίσης πρόωρα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης στην ηλικία των επτά ετών.
Οι ΡΑΗ είναι μια ομάδα νευροτοξικών χημικών ουσιών που παράγονται από τις εξατμίσεις των οχημάτων, την καύση άνθρακα και πετρελαίου, τις δασικές πυρκαγιές και γενικότερα από την ατελή καύση οργανικών υλών. Εκτός από τη ρύπανση του αέρα, οι ΡΑΗ παράγονται σε κλειστό χώρο από το μαγείρεμα και το κάπνισμα. Μπορούν να διαπεράσουν τον πλακούντα και να κάνουν ζημιά στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο του εμβρύου, κάτι που έχουν δείξει και πειράματα σε ζώα.
Όπως είπαν οι ερευνητές, «αν επιβεβαιωθούν, τα ευρήματά μας, έχουν σημαντικές επιπτώσεις από άποψη δημόσιας υγείας, καθώς οι ΡΑΗ είναι ευρέως διαδεδομένοι ρυπαντές, κάτι που αφορά το σύνολο του πληθυσμού». Ήδη σχεδιάζουν μια μεγαλύτερη έρευνα για το ίδιο θέμα.
Μια δεύτερη μελέτη βρετανών ερευνητών του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, με επικεφαλής τον δρα Ανούπ Σαχ, ανέλυσε στοιχεία από 103 έρευνες, που κάλυπταν 28 χώρες και πολλές χιλιάδες άτομα,
Η βασική διαπίστωση είναι ότι η ρύπανση της ατμόσφαιρας αυξάνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού. Τα εγκεφαλικά αποτελούν βασική αιτία θανάτου παγκοσμίως, καθώς περίπου 5 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν εξαιτίας τους κάθε χρόνο. Η παχυσαρκία, το κάπνισμα και η υψηλή αρτηριακή πίεση αποτελούν παράγοντες κινδύνου, στους οποίους πρέπει πλέον να προστεθεί η ρύπανση του αέρα.
Μεταξύ των ρυπαντών, ο μεγαλύτερος κίνδυνος φαίνεται να προέρχεται από το διοξείδιο του θείου, το μονοξείδιο του άνθρακα και το διοξείδιο του αζώτου, ενώ μικρότερη είναι η επίπτωση από τα σωματίδια και το όζον. Το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο στις αναπτυσσόμενες από ό,τι στις αναπτυγμένες χώρες.
Η ρύπανση του αέρα οδηγεί σε στένωση των αρτηριών και σε αύξηση της πίεσης του αίματος που κυκλοφορεί σε αυτές, αυξάνοντας τον κίνδυνο θρόμβωσης στον εγκέφαλο.
Μια τρίτη αμερικανική έρευνα, από επιστήμονες των Σχολών Δημόσιας Υγείας των πανεπιστημίων Τζον Χόπκινς και Χάρβαρντ, με επικεφαλής την Μελίντα Πάουερ, που δημοσιεύθηκε επίσης στο BMJ, ανέλυσε στοιχεία για 71.300 γυναίκες ηλικίας 57 έως 85 ετών.
Το συμπέρασμα ήταν ότι η ρύπανση του αέρα με σωματίδια αυξάνει τον κίνδυνο εκδήλωσης άγχους, μιας ψυχικής διαταραχής που πλήττει περίπου το 16% των ανθρώπων παγκοσμίως, σε κάποια στιγμή της ζωής τους.
Η μελέτη (στην οποία συμμετείχε η ελληνικής καταγωγής μεταδιδακτορική ερευνήτρια Μαριάνθη-‘Αννα Κιουμουρτζόγλου) διαπίστωσε ότι όντως περίπου το 15% των γυναικών είχαν συμπτώματα άγχους και το πρόβλημα ήταν πιο έντονο σε εκείνες που έμεναν σε κοντινή απόσταση (50 έως 200 μέτρα) από δρόμους με μεγάλη κυκλοφορία οχημάτων και συνεπώς με μεγαλύτερη ρύπανση του αέρα.
Ο μηχανισμός πυροδότησης του άγχους πιστεύεται ότι έχει να κάνει με το οξειδωτικό στρες και τη φλεγμονή που προκαλούν τα σωματίδια του αέρα στις περιοχές με υψηλούς ρύπους.
