Σημαντική αύξηση των κρουσμάτων ελονοσίας καταγράφεται τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας.
Πρόκειται για μια νόσο η οποία είχε εκριζωθεί από την Ελλάδα το 1974 μετά από εντατικό και επίπονο πρόγραμμα καταπολέμησης που είχε ξεκινήσει το 1946 και διήρκησε έως το 1960. Εκτοτε, σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, καταγράφονταν ετησίως περίπου 30-50 περιστατικά που σχετίζονταν στην πλειονότητά τους με ταξίδι ή παραμονή σε ενδημική για την ελονοσία χώρα.
Παρ’ όλ’ αυτά, τα τελευταία χρόνια τα κρούσματα έχουν πολλαπλασιαστεί με τα στοιχεία του 2012 να είναι άκρως αποκαλυπτικά: Από την αρχή του χρόνου μέχρι τις 22 Οκτωβρίου του έτους είχαν διαγνωστεί στη χώρα μας 75 κρούσματα ελονοσίας, εκ των οποίων τα 59 ήταν εισαγόμενα.
Αντίστοιχα, το καλοκαίρι του 2011 είχε εμφανιστεί συρροή κρουσμάτων ελονοσίας (27 περιστατικά) με ενδείξεις «εγχώριας μετάδοσης» στον Ευρώτα Λακωνίας ενώ σποραδικά κρούσματα χωρίς ιστορικό ταξιδιού σε ενδημικές χώρες είχαν εμφανιστεί στην Εύβοια, τη Λάρισα, την Ανατολική Αττική και τη Βοιωτία. Το 2009 είχαν δηλωθεί στην Ελλάδα 51 κρούσματα ελονοσίας, γεγονός που καθιστούσε αύξηση των περιστατικών κατά 28%.
Η μέση ηλικία των ασθενών το 2012 είχε διαμορφωθεί στα 52 έτη και το 63% εξ αυτών ήταν άνδρες. Η ελονοσία είναι μία νόσος που πλέον δεν ενδημεί στις αναπτυγμένες χώρες της Βορείου Αμερικής, της Ευρώπης, της Αυστραλίας, της Νέας Ζηλανδίας και της Ιαπωνίας, συνιστά, όμως, παγκόσμιο πρόβλημα υγείας λόγω της αύξησης των ταξιδιών και της μετακίνησης πληθυσμών. Σήμερα θεωρείται ότι είναι η συχνότερη αιτία θανάτου από λοιμώδη αίτια στους ταξιδιώτες.
Υφίσταται κίνδυνος επανεγκατάστασης της νόσου στην Ελλάδα;
Σύμφωνα με το ΚΕΕΛΠΝΟ ένας τέτοιος κίνδυνος είναι υπαρκτός για τους εξής λόγους:
1 Κουνούπια του γένους Anopheles τα οποία μεταδίδουν την ελονοσία κυκλοφορούν σε διάφορες περιοχές της χώρας.
2 Η χώρα αποτελεί τόπο διαμονής και εργασίας μεταναστών από χώρες στις οποίες ενδημεί η νόσος και ενδέχεται η μεταφορά της.
3 Οι κλιματολογικές αλλαγές -αύξηση της μέσης θερμοκρασίας και των θερμών ημερών ανά έτος- αυξάνουν τον αριθμό των κουνουπιών και τη δραστηριότητά τους.
Πώς μεταδίδεται η ελονοσία;
Πρόκειται για μια λοιμώδη νόσο η οποία μεταδίδεται μέσω του τσιμπήματος από θηλυκό μολυσμένο κουνούπι. Δεν μεταδίδεται από άτομο σε άτομο, μπορεί, όμως, να μεταδοθεί από μετάγγιση μολυσμένου αίματος, μεταμόσχευση οργάνων, χρήση μολυσμένης σύριγγας και σπανιότερα από τη μητέρα στο έμβρυο. Οι επιστήμονες διακρίνουν τέσσερα είδη παρασίτων της ελονοσίας που προσβάλλουν τον άνθρωπο.
Ποια τα συμπτώματά της;
Τα τυπικά συμπτώματα της νόσου είναι παροξυσμικό έντονο ρίγος, υψηλός πυρετός, εφίδρωση, πονοκέφαλος, γενικευμένη αδιαθεσία και μυαλγίες. Ο πυρετός εμφανίζεται κάθε δεύτερη ή τρίτη μέρα. Αλλα συμπτώματα είναι η ναυτία, η διάρροια και ο εμετός, αναιμία και ίκτερος. Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως από 10 ημέρες έως 4 εβδομάδες μετά το τσίμπημα.
Ποια περίοδο του έτους εμφανίζεται κυρίως η νόσος;
Η ελονοσία είναι μια νόσος με σαφή εποχικότητα. Αυξάνεται σταδιακά τους εαρινούς μήνες, κορυφώνεται τον Αύγουστο και μειώνεται σταθερά τους επόμενους μήνες. Αυτό αποδίδεται στη δραστηριότητα των ανωφελών κουνουπιών.
Πώς θεραπεύεται η ελονοσία;
Οι γιατροί χορηγούν ανθελονοσιακά φάρμακα πολλά εκ των οποίων είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά. Η θεραπεία, όμως, είναι καλό να ξεκινά από τα πρώτα στάδια της νόσου, πριν αυτή εξελιχθεί σε χρόνια σοβαρή μορφή. Αν δεν χορηγηθεί η κατάλληλη θεραπεία, η ελονοσία μπορεί να προκαλέσει νευρολογικά συμπτώματα νεφρική ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
Πώς μπορώ να προφυλαχθώ από την ελονοσία;
Το βασικό μέτρο προστασίας είναι η αποφυγή των τσιμπημάτων από κουνούπια. Αυτό μπορεί να γίνει με χρήση εντομοαπωθητικών στα ρούχα και το ακάλυπτο δέρμα, με ψεκασμό εντομοκτόνων στον αέρα, με χρήση ρούχων που καλύπτουν όσο περισσότερο γίνεται το σώμα ειδικά από το σούρουπο μέχρι το χάραμα καθώς αυτές τις ώρες τρέφεται το είδος του κουνουπιού που μεταφέρει το πλασμώδιο, με συχνά λουτρά καθαριότητας για την απομάκρυνση του ιδρώτα, με αντικουνουπικά πλέγματα σε παράθυρα και πόρτες, με κουνουπιέρα ειδικά σε βρέφη, με απομάκρυνση του στάσιμου νερού από γλάστρες, λεκάνες, βάζα, παλιά λάστιχα και υδροροές, με χρήση ανεμιστήρων και κλιματιστικών, με καλό κούρεμα του γρασιδιού και με χρήση λαμπτήρων κίτρινου χρώματος στους εξωτερικούς χώρους. Επίσης, οι εγκυμονούσες θα πρέπει να αποφεύγουν τα ταξίδια σε χώρες όπου ενδημεί η ελονοσία και ο υπόλοιπος πληθυσμός οφείλει να ενημερώνεται πριν από το ταξίδι για τα μέτρα που πρέπει να λάβει.
