Ζήσης Ψάλλας
Τα πεπτίδια είναι μικρές αλυσίδες αμινοξέων που υπάρχουν στο σώμα μας και συμμετέχουν στον έλεγχο διαφόρων λειτουργιών.
Περισσότερα από 40 πεπτίδια έχουν ήδη εγκριθεί ως φάρμακα, δημιουργώντας έσοδα δισεκατομμυρίων. Αρκετές εκατοντάδες φάρμακα που βασίζονται σε πεπτίδια τεστάρονται σήμερα σε κλινικές δοκιμές.
Όμως σχεδόν κανένα από αυτά τα φάρμακα-πεπτίδια δεν μπορεί να ληφθεί από το στόμα. Δεδομένου ότι τα πεπτίδια είναι ένα σημαντικό μέρος της τροφής, το στομάχι και τα έντερα φιλοξενούν αμέτρητα ένζυμα που μπορούν να τα αποικοδομήσουν, που σημαίνει ότι τα περισσότερα φάρμακα με βάση τα πεπτίδια δεν επιβιώνουν από το πέρασμα μέσω του γαστρεντερικού σωλήνα.
Το 2018, η ερευνητική ομάδα του Christian Heinis στο EPFL (Ecole Polytechnique Fédérale de Lausanne) ανέπτυξε μια μορφή πεπτιδίου που ονομάζεται «διπλά γεφυρωμένο πεπτίδιο», όπου τα πεπτίδια κυκλοποιούνται από δύο χημικές γέφυρες οι οποίες παρέχουν ακόμα μεγαλύτερη σταθερότητα. Παρά την επιτυχία αυτή, τα περισσότερα πεπτίδια αυτού του είδους δεν ήταν αρκετά σταθερά για να επιβιώσουν από την τεράστια ενζυματική πίεση που υπάρχει στον γαστρεντερικό σωλήνα.
Τώρα, η ομάδα του Heinis ανέπτυξε μια νέα μέθοδο που προσδιορίζει, μεταξύ δισεκατομμυρίων διπλών γεφυρωμένων πεπτιδίων, εκείνα που δεσμεύουν έναν στόχο που έχει σημασία για μια ασθένεια και επιβιώνουν από τα ένζυμα του γαστρεντερικού σωλήνα. Η σχετική μελέτη δημοσιεύτηκε στο Nature Biomedical Engineering.
Με αυτή τη μέθοδο, οι ερευνητές πέτυχαν για πρώτη φορά στην ανάπτυξη πεπτιδίων που μπορούν να αντισταθούν στη διάσπασή τους στη γαστρεντερική οδό. Για παράδειγμα, έδωσαν σε ποντίκια ένα πεπτίδιο που αναστέλλει τη θρομβίνη -έναν σημαντικό στόχο κατά της θρόμβωσης- με τη μορφή χαπιού. Το πεπτίδιο παρέμεινε άθικτο στο στομάχι και τα έντερα, παρόλο που έφτασε στη ροή του αίματος σε μάλλον μικρές ποσότητες. Αυτό είναι ένα βασικό βήμα για την κατασκευή πεπτιδίων-φαρμάκων που λαμβάνονται από το στόμα.
Η ομάδα του Heinis εφαρμόζει τώρα τη νέα μέθοδο για την ανάπτυξη πεπτιδίων από του στόματος που δρουν απευθείας σε γαστρεντερικούς στόχους, πράγμα που σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να ταξιδέψουν στην κυκλοφορία του αίματος.
