Ζήσης Ψάλλας
Υπήρξε -και δικαίως- μεγάλος ενθουσιασμός όταν η Pfizer και η BioNTech ανακοίνωσαν τα πρώτα αποτελέσματα από τη δοκιμή εμβολίων COVID. Το εμβόλιο, που ονομάζεται BNT162b2, αναφέρθηκε ότι έχει "efficacy" άνω του 90%. Αυτό μεταφράστηκε ως 90% αποτελεσματικότητα στην πρόληψη της COVID-19. Αλλά το efficacy και το effectiveness (αποτελεσματικότητα) έχει κάποια διαφορά;
Οι ερευνητές προσπαθούν να είναι ακριβείς στη γλώσσα τους αλλά όταν τα πράγματα λέγονται με πιο καθημερινές λέξεις μπορεί να δοθεί ελαφρώς διαφορετικό μήνυμα. Εν ολίγοις, το efficacy εννοεί την αποτελεσματικότητα μιας θεραπείας υπό ιδανικές και ελεγχόμενες συνθήκες και το effectiveness είναι η αποτελεσματικότητα υπό πραγματικές συνθήκες. Τι σημαίνει λοιπόν αυτό όσον αφορά τη δοκιμή του εμβολίου Pfizer / BioNTech;
Οι κλινικές δοκιμές στοχεύουν να απαντήσουν εάν ένα εμβόλιο είναι ασφαλές και εάν λειτουργεί. Για να επιτευχθεί αυτό, οι συμμετέχοντες που έχουν προσληφθεί για να κάνουν το πραγματικό ή το εικονικό εμβόλιο είναι υγιείς σε γενικές γραμμές. Σε πρώιμες κλινικές δοκιμές, οι συμμετέχοντες μπορεί να μην ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες οι οποίες πρέπει να προστατευτούν, όπως π.χ. τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι.
Για να κριθεί η αποτελεσματικότητα ενός εμβολίου πρέπει να συγκριθεί με μια θεραπεία «ελέγχου», η οποία είναι συνήθως ένα άλλο εμβόλιο ή παρόμοιο παρασκεύασμα που δεν πρέπει να λειτουργεί για τον δοκιμασμένο ιό. Οι δοκιμές είναι συχνά «διπλά τυφλές», που σημαίνει ότι τόσο οι συμμετέχοντες όσο και οι ερευνητές δεν γνωρίζουν ποιο εμβόλιο χορηγήθηκε σε ποιον.
Το εμβόλιο των Pfizer / BioNTech αναφέρθηκε αρχικά ότι είχε 90% efficacy ενώ τα τελικά αποτελέσματα μια εβδομάδα αργότερα έδειξαν ότι το ποσοστό αυξήθηκε στο 95%. Τα τελικά αποτελέσματα βασίστηκαν σε 170 άτομα που αρρώστησαν στη δοκιμή. Η συντριπτική πλειονότητα εκείνων που εμφάνισαν συμπτώματα και επιβεβαιώθηκαν ως περιπτώσεις Covid-19 δεν είχαν λάβει το πειραματικό εμβόλιο της Pfizer. Μόνο οκτώ από τα άτομα που έλαβαν το εμβόλιο αρρώστησαν ενώ οι άλλοι 162 ήταν στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου.
Να σημειωθεί ότι η παρακολούθηση των εμβολίων δεν σταματά αφού εγκριθούν για χρήση. Τα δεδομένα θα συνεχίσουν να συλλέγονται για να μελετηθεί πόσο καλά λειτουργούν με τα χρόνια για όλα τα εμβολιασμένα άτομα.
Σημαντικές παράμετροι περιλαμβάνουν την απόδοση του εμβολίου για διαφορετικές ομάδες (ηλικία, διάφορες παθήσεις), διάρκεια προστασίας (διάρκεια ανοσίας και αποτελεσματικότητα έναντι εξελισσόμενων στελεχών του ιού) κλπ. Δεν γνωρίζουμε ποια θα είναι η συνολική αποτελεσματικότητα του εμβολίου στην πρόληψη των συμπτωμάτων COVID-19, της σοβαρής νόσου ή του θανάτου και μπορεί να περάσουν αρκετά χρόνια πριν οι μελέτες αναφέρουν την αποτελεσματικότητα του BNT162b2 για διαφορετικές ομάδες. Ωστόσο, είναι απίθανο να είναι πάνω από 90%.
Πολύ λίγα εμβόλια -εκτός από την ιλαρά και την ανεμοβλογιά- είναι 90% αποτελεσματικά. Το εμβόλιο της γρίπης είναι 40-60% αποτελεσματικό, αλλά σώζει ακόμα εκατομμύρια ζωές.
