Γράφει ο Αθανάσιος Σκουτέλης, Παθολόγος – Λοιμωξιολόγος, Διευθυντής Β΄ Παθολογικής – Λοιμωξιολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ
Φθινόπωρο και χειμώνα, μαζί με τα κρύα είχαμε και τα κρυολογήματα και τη γρίπη που άρχιζαν να μας απασχολούν από τον Οκτώβριο και μετά. Η πανδημία του COVID-19 επισκίασε τα πάντα και η ενασχόλησή μας με τη γρίπη μπήκε στο περιθώριο.
Στην πραγματικότητα η γρίπη φάνηκε να μας έχει ξεχάσει εντελώς, μιας και τον περασμένο χειμώνα γρίπη και κοινό κρυολόγημα είχαν σχεδόν εξαφανιστεί και από τα δύο ημισφαίρια του πλανήτη μας. Αυτό όμως δεν συνέβη επειδή η γρίπη εξαφανίστηκε. Εξακολουθεί να υπάρχει, θα υπάρχει και θα μας ταλαιπωρεί κάθε χρόνο. Εμείς πρέπει να προσπαθήσουμε ώστε να περιορίσουμε κατά το δυνατόν την παρουσία της. Επειδή δε, πρόκειται για ιογενή νόσο του αναπνευστικού, το κύριο όπλο αντιμετώπισης είναι ο εμβολιασμός. (Σχετικά με την «εξαφάνιση» της γρίπης και του κοινού κρυολογήματος τον περασμένο χειμώνα, αυτό ήταν κυρίως αποτέλεσμα των αυστηρών μέτρων απομόνωσης και αποστασιοποίησης. Είναι μια ισχυρή απόδειξη ότι τα απλά αυτά μέτρα, αν εφαρμοστούν σωστά, λειτουργούν βέλτιστα στον έλεγχο της επιδημίας).
Η γρίπη είναι μια εποχική μεταδοτική νόσος του αναπνευστικού συστήματος, προκαλείται από τον ιό της γρίπης και συνοδεύεται από σημαντική νοσηρότητα αλλά και θνητότητα σε ορισμένες ευπαθείς ομάδες. Στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια η δραστηριότητα της γρίπης αρχίζει τον Δεκέμβριο και κορυφώνεται τον Φεβρουάριο με Μάρτιο.
Ο πιο ριζικός τρόπος αντιμετώπισης είναι η πρόληψη και ο πιο αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης είναι τα γενικά μέτρα ατομικής υγιεινής, τα μέτρα αποφυγής της διασποράς και, κυρίως, ο εμβολιασμός.
Όπως κάθε χρόνο το αντιγριπικό εμβόλιο (το οποίο έχει διαφορετική σύνθεση κάθε χρόνο λόγω μεταλλάξεων του ιού) αρχίζει να διατίθεται από αρχές Οκτωβρίου και ο εμβολιασμός πρέπει να ολοκληρώνεται 4-6 εβδομάδες πριν την έναρξη του ετήσιου επιδημικού κύματος, δηλαδή μέσα προς τέλη Νοεμβρίου. Επισημαίνεται ότι απαιτούνται περίπου 2 εβδομάδες μετά τον εμβολιασμό για την επίτευξη πλήρους ανοσίας.
Ο εμβολιασμός αποδεδειγμένα μειώνει την πιθανότητα:
α. νόσησης από γρίπη
β. νοσηλείας, βαρειάς νόσου ή θανάτου από γρίπη
Το τετραδύναμο εμβόλιο που ήδη διατίθεται είναι αποτελεσματικό και ασφαλές και καλύπτει και τους 4 υπότυπους του ιού που υπολογίζουμε ότι θα επικρατήσουν την φετινή περίοδο. Τέλος, μην ξεχνάμε ότι η γρίπη δεν θεραπεύεται με αντιβιοτικά!
Ποιοι πρέπει να κάνουν το αντιγριπικό εμβόλιο;
Άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών
Άτομα ηλικίας 6 μηνών έως 60 ετών με υποκείμενα χρόνια νοσήματα ή ανοσοκαταστολή
Έγκυες γυναίκες ανεξαρτήτως τριμήνου εγκυμοσύνης, λεχωίδες και θηλάζουσες
Άτομα με νοσογόνο παχυσαρκία (δείκτης μάζας σώματος>40)
Παιδιά υπό χρόνια χορήγηση ασπιρίνης
Άτομα που φροντίζουν βρέφη ή ηλικιωμένους
Εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας και άλλους επαγγελματικούς χώρους κλπ.
Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε ότι το αντιγριπικό εμβόλιο:
Προφυλάσσει από τη γρίπη αλλά όχι από τους ιούς του κοινού κρυολογήματος που εξακολουθούν να προκαλούν ενοχλητική μεν αλλά πολύ ήπια νόσηση. Συνεπώς, το ότι κάναμε το εμβόλιο και «κρυολογήσαμε» δεν σημαίνει ότι ο εμβολιασμός απέτυχε.
Χορηγείται σε 1 μόνο δόση.
Μπορεί να συγχορηγηθεί με το εμβόλιο του πνευμονιοκόκκου (για όσους δεν το έχουν κάνει)
Αν για οποιονδήποτε λόγο δεν χορηγηθεί την συνιστώμενη περίοδο μπορεί να χορηγηθεί και αργότερα
Αποτελεί μέγιστη αναγκαιότητα για το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό, η εμβολιαστική κάλυψη του οποίου αποτελεί δείκτη ποιότητος του νοσοκομείου αλλά και του υγειονομικού συστήματος μιας χώρας
Γιατί μερικά εμβολιασμένα με αντιγριπικό εμβόλιο άτομα παρουσιάζουν συμπτώματα κρυολογήματος;
Στα άτομα αυτά μπορεί να συμβαίνει κάτι από τα παρακάτω:
Τα «κρυολογήματα» μπορεί να οφείλονται σε κάποιον ιό απλού κρυολογήματος (από τις εκατοντάδες που κυκλοφορούν) οι οποίοι δεν καλύπτονται από το αντιγριπικό εμβόλιο- η πιο συνήθης εκδοχή.
Το άτομο να έχει μολυνθεί από τον ιό της γρίπης αμέσως μετά τον εμβολιασμό οπότε δεν έχει δημιουργηθεί πλήρης ανοσία για να το προστατεύσει.
Το άτομο να έχει μολυνθεί από τον ιό της γρίπης αλλά ακριβώς επειδή έχει εμβολιαστεί, νοσεί πολύ ήπια (στόχος του εμβολιασμού).
Το άτομο λόγω βαρειάς ανοσοκαταστολής να μην έχει αναπτύξει επαρκή ανοσιακή απόκριση ή να έχει μολυνθεί από κάποιο στέλεχος που δεν καλύπτεται από τα διαθέσιμα εμβόλια (η πιο σπάνια εκδοχή).
Το αντιγριπικό εμβόλιο στην εποχή της πανδημίας COVID-19
Μπορεί να χορηγηθεί οποτεδήποτε, ακόμη και ταυτόχρονα (σε διαφορετική, όμως, θέση) με το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού
Ασυμπτωματικοί ασθενείς με τεκμηριωμένη λοίμωξη COVID-19 πρέπει να κάνουν το αντιγριπικό εμβόλιο μόλις λήξει η απομόνωσή τους.
Ασυμπτωματικά άτομα που ήλθαν σε επαφή με επιβεβαιωμένο κρούσμα και έχουν αρνητικό εργαστηριακό έλεγχο για κορωνοϊό μπορούν να κάνουν το αντιγριπικό εμβόλιο.
Συμπτωματικοί ασθενείς με COVID-19 εμβολιάζονται με αντιγριπικό εμβόλιο μετά την απομόνωσή τους και μετά την ύφεση των συμπτωμάτων.
Γιατί πρέπει να ενταθεί ο αντιγριπικός εμβολιασμός κατά την περίοδο της πανδημίας COVID-19;
Η συνύπαρξη λοίμωξης του αναπνευστικού ταυτόχρονα από δυο επικίνδυνους ιούς είναι ό,τι χειρότερο θα μπορούσε να συμβεί.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα άτομα που έχουν εμβολιαστεί με αντιγριπικό εμβόλιο νοσούν ηπιότερα αν προσβληθούν από τον κορωνοϊό.
Το υγειονομικό σύστημα λειτουργεί οριακά λόγω COVID-19 και πρέπει να προστατευθεί από την επιπλέον πίεση που θα ασκούσαν οι λοιμώξεις από γρίπη των ανεμβολίαστων ασθενών (νοσηλεία) ή ιατρονοσηλευτικού προσωπικού (απουσία από το «πεδίο της μάχης» λόγω μόλυνσης).
Τέλος, πρέπει να έχουμε κατά νου το εξής:
Η χρήση της μάσκας και των λοιπών μέτρων αποστασιοποίησης βοήθησε τα μέγιστα να μειωθεί σημαντικά η γρίπη κατά την περσινή περίοδο. Υπάρχει ενδεχόμενο (κυρίως λόγω κόπωσης του πληθυσμού) τα παραπάνω μέτρα να χαλαρώσουν τον φετινό χειμώνα. Αυτό είναι κάτι που δεν πρέπει με κανέναν τρόπο να συμβεί. Για το λόγο αυτό τα λοιπά (πλην του εμβολιασμού) μέτρα όχι μόνον δεν πρέπει να χαλαρώσουν αλλά πρέπει να εντατικοποιηθούν. Δεν μπορούμε να τα βάλουμε με δυο εχθρούς ταυτόχρονα (COVID-19 & γρίπη) τώρα που αρχίζει να διαφαίνεται κάποιο φως στο βάθος της σήραγγας.
