Πρώτη αιτία αναπηρίας θα είναι έως το 2030 η κατάθλιψη.
Πρώτη αιτία αναπηρίας θα είναι έως το 2030 η κατάθλιψη. Τα κρούσματά της, δηλαδή, θα ξεπερνούν σε αριθμό τα θύματα των τροχαίων, όσους έχουν υποστεί καρδιαγγειακό επεισόδιο και όσους πάσχουν από χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια ή «νόσο των καπνιστών».
Τον κώδωνα του κινδύνου κρούουν οι επίτιμοι πρόεδροι της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, καθηγητές Γιώργος Χριστοδούλου και Νίκος Τζαβάρας, ο αντιπρόεδρος της Εταιρείας, αναπληρωτής καθηγητής Δημήτρης Πλουμπίδης και ο αναπληρωτής καθηγητής Δημήτρης Αναγνωστόπουλος, με αφορμή τη χθεσινή Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας. Επικαλούμενοι στοιχεία διεθνών μελετών, οι επιστήμονες τόνισαν ότι ένας στους είκοσι ανθρώπους ανέφεραν ότι πέρασαν ένα επεισόδιο κατάθλιψης κατά τον προηγούμενο χρόνο. Αλλες εκτιμήσεις ανεβάζουν την επίπτωση της κατάθλιψης σε 10% σε έναν χρόνο και σε 17% στη διάρκεια της ζωής.
Με άλλα λόγια, ένας στους δέκα ανθρώπους πάσχει από κατάθλιψη και ένας στους πέντε έχει νοσήσει από κατάθλιψη στη διάρκεια της ζωής του. Η κατάθλιψη αποτελεί -εκτός των άλλων-μία από τις κύριες αιτίες αυτοκτονίας.
Κίνημα αυτοβοήθειας.
Μέτρο της οδύνης του καταθλιπτικού ασθενούς είναι ότι προτιμά την άρνηση της ζωής από μια ζωή τόσο χαμηλής ποιότητας και με τέτοια οδύνη. Υπάρχουν, όμως, τρόποι αποτελεσματικής αντιμετώπισης της κατάθλιψης με βιολογικά, ψυχολογικά και ψυχοκοινωνικά μέσα.
Τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργηθεί και ένα κίνημα που υποστηρίζει την αυτοβοήθεια του ασθενούς, δηλαδή την επιστράτευση δυνάμεων του ίδιου του ασθενούς για την αντιμετώπιση των προβλημάτων του.
Η κατάθλιψη διακρίνεται σε δύο μορφές: τη μείζονα κατάθλιψη (μονοπολική η διπολική), η οποία παλαιότερα λεγόταν ενδογενής, και τη δυσθυμική κατάθλιψη η δυσθυμία, που παλαιότερα λεγόταν αντιδραστική η νευρωσική κατάθλιψη.
Οι κύριες διαφορές ανάμεσα στις δύο αυτές μορφές κατάθλιψης είναι ότι η πρώτη είναι περισσότερο βιολογική, επομένως παίζει μεγαλύτερο ρόλο η κληρονομικότητα. Εχει μεγαλύτερη επικινδυνότητα για αυτοκτονία, βαθύτερο καταθλιπτικό συναίσθημα, καλύτερη ανταπόκριση στις βιολογικές θεραπείες (αντικαταθλιπτικά φάρμακα) και κυρίως φασική πορεία.
Χαρακτηρίζεται, δηλαδή, από φάσεις διαρκείας 5 έως 6 μηνών, οι οποίες -όταν υποχωρούν- δεν αφήνουν συνήθως κατάλοιπα και ο ασθενής λειτουργεί κανονικά. Το κακό είναι ότι οι φάσεις ξαναέρχονται και πρέπει να εφαρμόζεται προφυλακτική αγωγή.
Η δυσθυμία είναι μία μορφή ήπιας, χρόνιας κατάθλιψης, η οποία ενδέχεται να μην έχει έντονη συμπτωματολογία, όπως η μείζων κατάθλιψη. Επειδή, ωστόσο, σχετίζεται συχνά με μία ευαίσθητη, παραπαίουσα και ετερομομφική προσωπικότητα, δεν ανταποκρίνεται εύκολα στη θεραπεία και ο ασθενής ακόμη και μετά τη θεραπεία εξακολουθεί σε ορισμένο βαθμό να δυσλειτουργεί.
Η κρίση δημιουργεί ανεργία και αυξάνει εγκληματικότητα και αυτοκτονίες
Η οικονομική κρίση έχει στενή σχέση με ψυχοπαθολογία και ιδιαίτερα την κατάθλιψη. Αυτό προκύπτει από δεδομένα προηγούμενων κρίσεων, όπως το «κραχ» του 1929 στις ΗΠΑ, η πτώση της Σοβιετικής Ενωσης το 1991 και την Ασία στα τέλη της δεκαετίας του ’90.
Η κοινωνικοοικονομική υποβάθμιση που προκύπτει από την απώλεια της εργασίας και τη μείωση του εισοδήματος είναι φυσικό να επηρεάζει τη σωματική και ψυχική υγεία των ανθρώπων και ιδιαίτερα αυτών που είναι πλέον ευεπίφοροι. Μεγάλη επίπτωση στην ψυχική υγεία έχουν τα χρέη. Οσο περισσότερα χρήματα οφείλει κανείς, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος για την ψυχική του υγεία.
Η φτώχεια παίζει σημαντικό ρόλο για την αυτοκτονία. Εχει υπολογιστεί ότι κάθε αύξηση της ανεργίας κατά 1% οδηγεί σε 0,79% αύξηση των αυτοκτονιών στις ηλικίες κάτω των 65 ετών.
Υπάρχουν δεδομένα από την Ιαπωνία, το Χονγκ Κονγκ, την Κορέα και άλλες ασιατικές χώρες, τα οποία συνηγορούν για τη συσχέτιση φτώχειας με την αυτοκτονία. Κάτι ανάλογο καταγράφηκε στην Ινδία, στη διάρκεια μίας αγροτικής μεταρρύθμισης, η οποία οδήγησε σε απότομη οικονομική κατάρρευση.
Τα διεθνή δεδομένα επιβεβαιώνονται σε ορισμένο βαθμό από τα ελληνικά, αν και η επιβεβαίωση των πρώτων παρατηρήσεων δεν μπορεί να γίνει με αξιοπιστία πριν από την πάροδο αρκετού χρόνου. Εκτιμάται ότι πρέπει να περάσει τουλάχιστον μία πενταετία για να προκύψουν αξιόπιστα αποτελέσματα.
Από τα μέχρι τώρα δεδομένα φαίνεται να υπάρχει μία συσχέτιση της ανεργίας με ανθρωποκτονίες (όχι όμως με αυτοκτονίες) και συσχέτιση φτώχειας και αυτοκτονίας. Σε άλλη εργασία σημειώθηκε αύξηση ανθρωποκτονιών και κλοπών, αυτοκτονιών, αύξηση χρήσης ηρωίνης και αύξηση λοιμώξεων μεταξύ των χρηστών ηρωίνης.
Υπήρξε, ωστόσο, και μία θετική επίπτωση της κρίσης και αυτή ήταν η μείωση της χρήσης αλκοόλ και του αριθμού των μεθυσμένων οδηγών. Σε τηλεφωνική έρευνα, το ποσοστό των ατόμων που ανέφεραν ότι είχαν κάνει απόπειρα αυτοκτονίας βρέθηκε αυξημένο το 2009 σε σχέση με το 2007, αλλά όχι σε στατιστικά σημαντικό βαθμό.
Σύμφωνα με τους ειδικούς της Ψυχιατρικής Εταιρείας, το ερώτημα της συσχέτισης αυτοκτονιών με την τρέχουσα οικονομική κρίση στην Ελλάδα παραμένει προς το παρόν αναπάντητο. Αν δεν επιβεβαιωθεί, θα είναι πολύ θετικό για τον ελληνικό λαό γιατί θα δείχνει υψηλό βαθμό απαντοχής. Οι υπάρχουσες -έστω και ανεπαρκείς- ενδείξεις συνηγορούν υπέρ της ύπαρξης μιας τέτοιας συσχέτισης.
Επίπλαστη …χαρά
Την επίπλαστη εικόνα του χαρούμενου ατόμου μπορεί να δείχνει ένας καταθλιπτικός.
Σε ορισμένες -σπάνιες- περιπτώσεις ο πάσχων από κατάθλιψη δεν έχει το γνωστό καταθλιπτικό συναίσθημα, αλλά εμφανίζεται χαρούμενος. Πρόκειται για τη «γελανή» ή «γελαστή» κατάθλιψη, σημειώνει ο καθηγητής Γιώργος Χριστοδούλου. Είναι λανθάνουσα μορφή κατάθλιψης, η οποία μπορεί να παραπλανήσει έναν μη ειδικό γιατρό και να βάλει…δύσκολα ακόμη και σε ειδικούς.
