Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται μια τάση στη γυναικολογική υγεία: Όλο και περισσότερα κορίτσια αποκτούν περίοδο νωρίτερα στη ζωή τους απ’ ότι παλαιότερα. Σε μια προσπάθεια να εξηγηθεί το φαινόμενο, μια νέα έρευνα κατέληξε σε έναν συσχετισμό: Περιβαλλοντικοί ρύποι, όπως τα PFAS, επηρεάζουν την εμφάνιση της εμμήνου ρύσεως. Τα σχετικά συμπεράσματα δημοσιεύονται στο Environmental Research.
Τα PFAS είναι ανθρωπογενείς χημικές ουσίες, που βρίσκονται παντού, συμπεριλαμβανομένου του σώματός μας. Έχουν την ιδιότητα να απωθούν τα υγρά, τους λεκέδες και τα λίπη, ενώ χρησιμοποιούνται και στην παρασκευή πλήθους προϊόντων καθημερινής χρήσης, όπως κεριά, προϊόντα μακιγιάζ, αντικολλητικά τηγάνια και αθλητικά ρούχα.
Μέχρι σήμερα, έχουν εντοπιστεί περισσότερα από 10.000 διαφορετικά PFAS, παρ’ όλα αυτά παραμένουν ένα αρκετά άγνωστο πεδίο για τους ανθρώπους. Έχει διαπιστωθεί, ωστόσο, ότι είναι καρκινογόνα, αποδυναμώνουν την επίδραση των εμβολίων και αναστέλλουν την ανάπτυξη των εμβρύων. Επιπλέον, μεταδίδονται μέσω του θηλασμού, ενώ διαρρέουν και στη φύση, μολύνοντας το πόσιμο νερό, τα λαχανικά, τα ζώα και τα ψάρια.
Η σχέση μεταξύ PFAS και εφηβείας δεν είχε μελετηθεί εκτενώς. Για το λόγο αυτό, οι ερευνητές συνέλεξαν δείγματα αίματος και ερωτηματολόγια από περισσότερα από 900 κορίτσια και αγόρια ηλικίας 15-19 ετών. Από τα στοιχεία προέκυψε ότι σχεδόν το 16% των συμμετεχουσών εμφάνισε την πρώτη περίοδο πριν από τα 11 έτη, ηλικία που ταυτίζεται με πρώιμη έναρξη της εμμήνου ρύσεως. Αυτά τα κορίτσια είχαν επίσης τα υψηλότερα επίπεδα PFAS στο αίμα τους.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης συσχέτιση μεταξύ υψηλών επιπέδων PFAS στο αίμα και ανισορροπίας των στεροειδών ορμονών που παράγονται στα επινεφρίδια. Τα αγόρια με υψηλά επίπεδα PFAS παρήγαγαν περισσότερες ορμόνες του στρες και λιγότερες ανδρικές ορμόνες. «Στα κορίτσια, συνέβη το αντίθετο: Τα υψηλά επίπεδα PFAS συσχετίστηκαν με περισσότερες ανδρικές ορμόνες και λιγότερες ορμόνες του στρες. Σε κάθε περίπτωση, τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι αυτές οι ουσίες επηρεάζουν το ενδοκρινικό σύστημα», αποκάλυψε η Guri Grimnes, ερευνήτρια, ιατρός και καθηγήτρια στο UNN και στο UiT–Norway’s Arctic University.
Παρ’ ότι η έρευνα δεν κατέστησε σαφές πώς η εφηβεία επηρεάζεται από τα PFAS, εκτιμάται ότι αυτοί οι περιβαλλοντικοί ρύποι μπορούν να μιμηθούν ή να αναστείλουν τις επιδράσεις της τεστοστερόνης ή των οιστρογόνων, διαταράσσοντας τα σημαντικά για την έναρξη της εφηβείας σήματα. «Η μελέτη μας δείχνει ότι οι ουσίες με τις οποίες περιβάλλουμε τον εαυτό μας διαταράσσουν τη λειτουργία του οργανισμού», πρόσθεσε η δρ. Grimnes.
«Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν και προς τις δύο κατευθύνσεις, ότι δηλαδή τα επίπεδα PFAS σχετίζονται τόσο με την πρώιμη, όσο και με την όψιμη έναρξη της εφηβείας», είπε, από την πλευρά της, η Ingvild Halsør Forthun, που εκπονεί διδακτορική διατριβή για το θέμα στο πλαίσιο της μελέτης Bergen Growth Study 2.
Συγκριτικά με τη μελέτη Bergen Growth Study 1, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι η μέση ηλικία έναρξης της εμμήνου ρύσεως μετατοπίστηκε κατά 2,8 μήνες νωρίτερα. Η πρώτη μελέτη της Forthun εξέτασε περισσότερα από 1.000 παιδιά σε διάφορα στάδια της εφηβείας και διαπίστωσε ότι 1 στα 5 παιδιά παρουσίαζε υψηλότερα από τα ασφαλή επίπεδα PFAS. «Η παγκόσμια τάση κινείται προς την πρώιμη εφηβεία και την πρώιμη ανάπτυξη των μαστών, ενώ ορισμένες μελέτες έχουν επίσης διαπιστώσει πρώιμη έναρξη της εμμήνου ρύσεως», δήλωσε σχετικά.
«Όταν μετράμε PFAS και ορμόνες στο ίδιο δείγμα, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν τα PFAS επηρεάζουν τις ορμόνες ή οι ορμόνες τα PFAS», σχολίασε η Line Småstuen Haug, η οποία εργάζεται με περιβαλλοντικούς ρύπους στο Νορβηγικό Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας. Σύμφωνα με την ίδια, ένας τρόπος με τον οποίο τα PFAS αποβάλλονται από τον οργανισμό είναι με την απώλεια αίματος.
Τα επίπεδα των PFAS αλλάζουν επίσης καθώς τα παιδιά ωριμάζουν, επειδή το αναπτυσσόμενο σώμα έχει περισσότερο αίμα. «Η μέτρηση των επιπέδων στο αίμα λίγα χρόνια μετά την πρώτη περίοδο δεν είναι επομένως απαραίτητα αντιπροσωπευτική. Αν κάναμε μετρήσεις τώρα, τα επίπεδα θα ήταν πιθανότατα ελαφρώς χαμηλότερα, επειδή παρατηρούμε μια πτωτική τάση από το 2000», συμπλήρωσε η Småstuen Haug.
Πριν από ένα χρόνο, η Νορβηγία συνέβαλε στην υποβολή πρότασης για την απαγόρευση των PFAS στην ΕΕ. «Τα PFAS είναι μία από τις πιο ανησυχητικές κατηγορίες ρύπων, με τις οποίες περιβάλλουμε τους εαυτούς μας», δήλωσε ο Espen Barth Eide, τότε υπουργός για το Κλίμα και το Περιβάλλον στη Νορβηγία.
Στα επόμενα ερευνητικά τους βήματα, οι ειδικοί στοχεύουν να προσφέρουν πιο ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με το πώς η έκθεση σε περιβαλλοντικούς ρύπους κατά την εφηβεία επηρεάζει τη μελλοντική γονιμότητα.
