Η Φινλανδία κατέκτησε την κορυφή στην Παγκόσμια Έκθεση Ευτυχίας το 2022, αποτελώντας για πέμπτη συνεχή χρονιά την πιο χαρούμενη χώρα στον κόσμο και, μάλιστα, με βαθμολογία σημαντικά υψηλότερη από τα άλλα κράτη, σύμφωνα με το σχετικό άρθρο που είχε δημοσιευτεί στο ygeiamou.
Πολλές θεωρίες έχουν επιχειρήσει να εξηγήσουν τη διάκριση της Φινλανδίας αλλά και άλλων Βόρειων Χωρών, οι οποίες εστιάζουν σε μεταβλητές όπως η οικονομική ευμάρεια και ισότητα ή ο χρόνος που ξοδεύεται στη φύση. Υπάρχουν όμως και εκείνες που φέρνουν στο επίκεντρο τον ανθρώπινο παράγοντα.
Η ευτυχία των Φινλανδών οφείλεται σε μια πολιτισμική τους τάση να συγκρατούν τις προσδοκίες τους σχετικά με το ευ ζην, σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις ενός Φινλανδού Καθηγητή Κοινωνιολογίας. Μολονότι μια τέτοια προσέγγιση μπορεί να μην ξενίζει τους αναγνώστες, για την Jolanta Burke, Ανώτερη Λέκτορα στο Κέντρο Θετικών Επιστημών Υγείας, στο Πανεπιστήμιο Ιατρικής και Επιστημών Υγείας RCSI, σίγουρα δεν αποτελεί το μονοπάτι προς την ευτυχία. «Θα έλεγα ότι η ψυχολογική έρευνα υποδηλώνει το αντίθετο», αναφέρει σε άρθρο της και επιχειρεί την αποδόμηση της ως άνω πεποίθησης.
1. Οι μεγάλες προσδοκίες δίνουν κίνητρο
Μια σειρά από μελέτες έχουν συμπεράνει ότι όσοι έχουν βρει τον σκοπό της ζωής τους και μπορούν να θέτουν νέους στόχους είναι ένα (γενναίο) βήμα πιο κοντά στη μακροζωία. Στο πλαίσιο αυτό, οι μεγάλες προσδοκίες είναι αναγκαίες σύμφωνα με την Burke, καθώς μας επιτρέπουν να ονειρευόμαστε και, αφού αξιολογήσουμε και καταλήξουμε σε όσες μπορούν να στεφθούν με επιτυχία, να δουλέψουμε σκληρά ώστε να τις πραγματώσουμε.
Αν κάποιος επιθυμεί μια ζωή γεμάτη φίλους, αναφέρει η ίδια για παράδειγμα, μπορεί αναλύοντας τον στόχο να υπολογίσει πιθανά εμπόδιο και να λάβει τις απαραίτητες δράσεις προς επίτευξή του, π.χ. να εγγραφεί σε έναν σύλλογο. «Έτσι, οι υψηλές προσδοκίες, όταν είναι ρεαλιστικές, μπορούν να χρησιμεύσουν ως κινητήρια δύναμη για να πετύχουμε μια αλλαγή» σχολιάζει.
2. Οι μεγάλες προσδοκίες προάγουν την αισιοδοξία
Μέσα από τις υψηλές προσδοκίες γινόμαστε έστω και λίγο κοινωνοί των μυστικών που μοιράζονται όσοι μπορούν να είναι αισιόδοξοι. Προσδοκώντας πως όλα θα πάνε καλά, μπορούμε παρά τις αντιξοότητες ή τις αποτυχίες να συνεχίσουμε τον βηματισμό προς τα εμπρός.
3. Οι χαμηλές προσδοκίες περιορίζουν την εξέλιξή μας
Στοχεύοντας χαμηλά, πριονίζουμε τα κλαδιά που κανονικά θα μας βοηθούσαν να αγγίξουμε τους στόχους μας. «Όταν έχουμε χαμηλές προσδοκίες επιτυχίας μετά από αντιξοότητες, είναι πιο πιθανό να τα παρατήσουμε […] Ακόμη και όταν οι πιθανότητες επιτυχίας μας είναι αντικειμενικά υψηλές» αναφέρει η Burke, επικαλούμενη το σενάριο αναζήτησης συντρόφου μέσω εφαρμογών γνωριμιών και πώς, εν τέλει, η όποια δυναμική για ένα καλό αποτέλεσμα, μια ενδιαφέρουσα γνωριμία ίσως, καταλήγει αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
4. Οι προσδοκίες των άλλων ως εργαλείο ώθησης
Αποδίδουμε καλύτερα όταν οι άλλοι έχουν υψηλές προσδοκίες από εμάς. Το φαινόμενο του Πυγμαλίωνα, όπως εξηγεί η Λέκτορας, περιγράφει ουσιαστικά τις υψηλότερες επιδόσεις που εξασφαλίζει η πεποίθησή μας ότι οι άλλοι μας θεωρούν ικανούς και επιτύχουμε περισσότερα από όσα πιστεύουμε οι ίδιοι για τον εαυτό μας. Πρόκειται για μια παιδαγωγική αρχικά μέθοδο που, πέραν της εκπαίδευσης, έχει δοκιμαστεί εκτενώς και στον επαγγελματικό τομέα με αντίστοιχα αποτελέσματα.
5. Πότε οι υψηλές προσδοκίες χρειάζονται προσοχή
Συμβαίνει συχνά οι στόχοι μας εκτείνονται σε ύψη πέραν των δυνατοτήτων μας, απλώς και μόνο γιατί κάποιοι από το περιβάλλον μας, σύντροφοι, φίλοι κ.ο.κ., τους έχουν φτάσει. Ίσως είναι το σημείο που η παραίνεση «άπλωνε τα πόδια σου κατά το πάπλωμά σου» -χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν μπορεί κανείς να «κλέψει» λίγους πόντους- ταιριάζει γάντι σε αυτό που η Burke θέτει ως αναντιστοιχία μεταξύ των δυνατοτήτων και των προκλήσεων που θέτουμε στον εαυτό μας με συνέπεια την απογοήτευση ή ακόμη και το άγχος.
6. Οι προσδοκίες θέλουν σωστή διαχείριση
Είναι αναπόφευκτο κάποιοι στόχοι να γίνουν πραγματικότητα και άλλοι να παραμείνουν ανεκπλήρωτες επιθυμίες. «Ένας από τους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι ενδεχομένως δεν θέλουν να έχουν υψηλές προσδοκίες είναι επειδή θέλουν να προστατεύσουν τον εαυτό τους από την απογοήτευση της αποτυχίας, μια βάσιμη ανησυχία. Ωστόσο, το να μάθουμε να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματά μας όταν ξεκινά η λύπη και η απογοήτευση μας βοηθά να αντιμετωπίζουμε πιο αποτελεσματικά τις αντιξοότητες» σχολιάζει η ίδια και υπογραμμίζει ότι οι όποιες επιπτώσεις των μεγάλων προσδοκιών ωχριούν μπροστά στα οφέλη του να μπορείς να θέτεις υψηλούς στόχους.
Μήπως όλα τα παραπάνω θα μπορούσαν να χωρέσουν στη φράση εκείνη που μας προτρέπει να βάλουμε στόχο το φεγγάρι ώστε, ακόμα κι αν αποτύχουμε, θα βρεθούμε ανάμεσα στ’ αστέρια;
