Υπάρχει ένα ρητό που λέει ότι «όπου πάει η προσοχή μας, πηγαίνει και η ενέργειά μας». Αν λοιπόν αφήσουμε την προσοχή μας να πηγαίνει στην κριτική, το φόβο, την αγωνία, τότε θα ζήσουμε μία ζωή μίζερη, και δεν θα είμαστε ποτέ χαρούμενοι. Θα προσπαθούμε να γεφυρώσουμε τη διαφορά με αυτό που θεωρούμε ιδανικό και δεν θα ικανοποιούμαστε ποτέ. Και θα ψάχνουμε για υποκατάστατα της χαράς έξω από εμάς. Η χαρά όμως βρίσκεται μέσα μας. Όπως τονίζει στο zougla.gr, η πιστοποιημένη δασκάλα, Δέσποινα Γιαννούλη με το Mindfulness έχουμε τη δυνατότητα να καλλιεργήσουμε μία στάση που θα αφήνουμε τις δυσκολίες να έρχονται, να μένουν, να περνούν (γιατί θα έρθουν, δεν υπάρχει περίπτωση), και από την άλλη, θα επιλέγουμε τη στάση μας με περισσότερη σοφία. Ουσιαστικά, θα είμαστε σε επαφή με τη ζωή έτσι όπως ξετυλίγεται μπροστά μας, και θα νιώθουμε τη φρεσκάδα και τη ζωντάνια της κάθε στιγμής.
Συνέντευξη στον Θάνο Ξυδόπουλο
Κυρία Γιαννούλη ακούμε πολύ συχνά τελευταία για το Mindfulness. Θέλετε να μας πείτε τι είναι αυτή η διαδικασία;
Το Mindfulness είναι μία πρακτική που μαθαίνουμε να ζούμε στο παρόν, και να είμαστε μαζί με αυτό που συμβαίνει χωρίς κριτική. Μπορεί να ακούγεται απλό αλλά δεν είναι, γιατί η προσοχή μας διασπάται διαρκώς από σκέψεις για πράγματα που έχουν ήδη γίνει, ή για άλλα που (ίσως) συμβούν στο μέλλον. Έτσι χάνουμε πολλές στιγμές από την καθημερινότητά μας -λειτουργούμε στον αυτόματο, και δεν έχουμε επιλογές. Και το πιθανότερο είναι ότι οι σκέψεις που κάνουμε είναι για κάτι που μας ανησυχεί ή μας πονάει. Το Mindfulness λοιπόν είναι σα να κάνουμε μία παύση από τον ξέφρενο ρυθμό που ζούμε, και σ’ εκείνο το σημείο αναρωτιόμαστε Τι συμβαίνει τώρα; Ή Πώς νιώθω τώρα; Κι έτσι σταματάμε την “περιπλάνηση” κι επιστρέφουμε σ’ αυτό που συμβαίνει πραγματικά.
Γιατί, οι σκέψεις μας δεν είναι πραγματικές;
Δεν είναι ΠΑΝΤΑ πραγματικές, κι όμως εμείς τις πιστεύουμε και τις ακολουθούμε τυφλά. Κι αυτό είναι παγίδα, γιατί έτσι ζούμε μέσα στα όρια που μας θέτουν εκείνες. Αν πιστέψω ότι επειδή πονάω δεν μπορώ να κάνω τίποτα, και η ζωή μου είναι μίζερη, και το μόνο που έχω να περιμένω είναι το χειρότερο, τότε πράγματι δεν έχω ελπίδες για κάτι καλύτερο. Αν όμως έρθω σε επαφή με αυτό που μου συμβαίνει πραγματικά, μπορεί να νιώσω ότι ο πόνος μου δεν είναι τόσο οδυνηρός, και ότι μπορώ να κάνω κάποια πράγματα, και ότι υπάρχουν κι άλλες στιγμές στη ζωή μου πέρα από τον πόνο που μπορώ να ζήσω και να χαρώ. Με το Mindfulness είναι σα να ζούσαμε σε ένα δωμάτιο με κλειστά παράθυρα, και τώρα ανοίξαμε τα τζάμια και τα παντζούρια και βλέπουμε πιο καθαρά, παίρνουμε αέρα, είμαστε σε επαφή με τη ζωή.
Δηλαδή οι σκέψεις μας είναι άχρηστες;
Φυσικά και όχι. Η σκέψη είναι που έκανε τον άνθρωπο να ξεχωρίσει, και του έδωσε τη δύναμη να φτάσει εδώ που είναι σήμερα. Όμως μιλάμε για τις περιπτώσεις που οι σκέψεις δεν μας βοηθούν, και μας προκαλούν στρες, μας μειώνουν την ποιότητα της ζωής. Σ’ αυτή την περίπτωση μαθαίνουμε να μην ταυτιζόμαστε με τις σκέψεις μας, και να τις αφήνουμε να περνούν. Γιατί περνούν, έτσι δεν είναι; Δεν σκεφτόμαστε σήμερα όλα όσα σκεφτόμασταν χτες ή την προηγούμενη εβδομάδα ή τον προηγούμενο μήνα. Άρα, γιατί να τους δίνουμε τόση σημασία την ώρα που εμφανίζονται;
Πώς βοηθά το Mindfulness στη διαχείριση του πόνου;
Στην Breathworks διδάσκουμε ότι ο πόνος λειτουργεί σε δύο επίπεδα. Κατ’ αρχάς έχουμε τις πραγματικές δυσάρεστες αισθήσεις που νιώθει το σώμα μας. Αυτό το ονομάζουμε πρωτογενή πόνο. Και στη συνέχεια έχουμε τον πόνο και τη δυσφορία που προκαλούνται από όλες τις σκέψεις και τα συναισθήματα σε σχέση με τον πόνο, “Γιατί να μου συμβεί εμένα αυτό;”, “Δεν θα μπορώ να κινηθώ για μέρες”, “Έπρεπε να μην είχα πάει εκεί” κλπ. Όλες αυτές οι σκέψεις δημιουργούν ένα δεύτερο επίπεδο πόνου, που χειροτερεύει τον πρωτογενή και μας κρατούν σ’ ένα φαύλο κύκλο δυστυχίας. Με το Mindfulness μαθαίνουμε να προσεγγίζουμε τον πόνο μας με άλλο τρόπο, να κάνουμε άλλη σχέση μαζί του, να τον βλέπουμε σ’ ένα ευρύτερο πλαίσιο, κι έτσι σιγά-σιγά ο πόνος αυτός μαλακώνει. Όσο δεν αντιστεκόμαστε αλλά αποδεχόμαστε το πόνο μας, τον πραγματικό μας πόνο, τόσο μειώνεται η πάλη, και ο πόνος διαλύεται -μερικές φορές μάλιστα μπορεί και να εξαφανιστεί.
Υπάρχουν αποδείξεις γι αυτό;
Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι οι συμμετέχοντες μαθαίνουν να διαχειρίζονται καλύτερα τον πόνο τους, να μην καταστροφολογούν, και να μην αφήνουν την όποια δυσκολία να σταθεί εμπόδιο σε μία ποιοτική ζωή (έστω με κάποιους περιορισμούς). Και στην Ελλάδα τα αποτελέσματα είναι παρόμοια με τις άλλες χώρες. Ανακοινώσαμε πρόσφατα στο ετήσιο συνέδριο της ΠΑΡΗΣΥΑ στο Βόλο, ότι οι 32 συμμετέχοντες στο πέρας του προγράμματος των 8 εβδομάδων, δήλωσαν ότι ο συνολικός δείκτης πόνου μειώθηκε κατά 31%, η αίσθηση του πόνου μειώθηκε κατά 25% και η συναισθηματική διάσταση του πόνου μειώθηκε κατά 50%. Πολλές φορές αυτή η μείωση σήμαινε ‘Καθόλου Πόνος’. Και μιλάμε για χρόνιο πόνο και περιπτώσεις όπως ινομυαλγία, καρκινικός πόνος, αρθραλγίες, πόνοι στη ΣΣ, ευερέθιστο έντερο, ρευματικοί πόνοι, αυτο-άνοσα κ.ά.
Άρα το Μindfulness είναι κάτι που μαθαίνεται;
Φυσικά. Μέσα από προγράμματα που κάνουν πιστοποιημένοι δάσκαλοι, μπορεί κάποιος να βάλει το Mindfulness στη ζωή του. Τα προγράμματα αυτά έχουν διάρκεια 8 εβδομάδες και περιλαμβάνουν ομαδικές συναντήσεις μία φορά την εβδομάδα από 2-2,5 ώρες, στις οποίες αναπτύσσουμε βιωματικά τις δεξιότητες εκείνες που θα μας βοηθήσουν να κάνουμε πιο συνειδητές επιλογές, να αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες, και να απολαμβάνουμε τις χαρές της ζωής. Ανάμεσα στις συναντήσεις οι συμμετέχοντες καλούνται να κάνουν κάποιες πρακτικές, που τους βοηθούν να ενσωματώσουν το Mindfulness στην καθημερινότητά τους.
Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να κάνει κάποιος την πρακτική του mindfulness;
Θα έλεγα τυπικά καμία. Το μόνο που χρειάζεται είναι διάθεση και μία πρόθεση που θα είναι η πυξίδα στη διάρκεια αυτού του ταξιδιού. Δηλ. Πώς περιμένω να με βοηθήσει το mindfulness; Τι είναι αυτό που έχω ανάγκη τώρα και θα με υποστηρίξει το mindfulness; Όλα τα άλλα θα βρεθούν στην πορεία: χρόνος (εκτός από τις ομαδικές συναντήσεις, χρειάζεται κάποιος να αφιερώνει καθημερινά περίπου 30 λεπτά στις πρακτικές), ένα ήσυχο μέρος για το μάθημα (αν γίνεται διαδικτυακά), δεκτικότητα σε ό,τι ανακαλύψουμε στην πορεία, περιέργεια να εξερευνήσουμε ό,τι νιώθουμε και σκεφτόμαστε, υπομονή και καλοσύνη στον εαυτό μας, και αυτό το beginner’s mind που θα μας βοηθήσει να δούμε με φρέσκο μάτι τη διαδικασία και τη ζωή (χωρίς τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα του παρελθόντος). Για τους διαλογισμούς δεν χρειάζεται να καθόμαστε στα γόνατα -μία καρέκλα με όρθια πλάτη είναι ό,τι πρέπει.
Ακούω ωστόσο, ότι το Mindfulness έχει μπει και στους χώρους εργασίας. Δεν είναι κάτι πιο προσωπικό;
Σήμερα περνάμε το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου μας στη δουλειά, και οι έρευνες δείχνουν ότι αυτές οι ώρες είναι οι λιγότερο ευχάριστες στη ζωή μας. Αυτό φυσικά επηρεάζει και την προσωπική μας ζωή. Το Mindfulness από την άλλη είναι μία ανθρώπινη ικανότητα (σαν την ικανότητα να μιλάμε), την οποία μπορεί να χάσουμε ή να ξεχάσουμε όταν λειτουργούμε κάτω από πίεση. Είναι λοιπόν σημαντικό να εφαρμόσουμε το Mindfulness μέσα στους ξέφρενους ρυθμούς της δουλειάς, και να διαχειριστούμε καλύτερα προκλήσεις όπως αλλαγές, περιορισμός χρόνου, σχέσεις, επικοινωνία, διαφάνεια, παραγωγικότητα, κουλτούρα, και τόσες άλλες. Παρότι οι έρευνες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα δεν είναι επαρκείς για να βγάλουμε σίγουρα συμπεράσματα, αυτό που φαίνεται αρχικά είναι ότι με το mindfulness τα στελέχη έχουν καλύτερη συνεργασία και σχέσεις με τις ομάδες τους, καλύτερη συγκέντρωση και απόδοση, πιο σωστή λήψη αποφάσεων, περισσότερη ικανοποίηση και δημιουργικότητα, λιγότερο άγχος, ισορροπία προσωπικής και επαγγελματικής ζωής, και (επιτέλους) χώρο και χρόνο για να φροντίσουν τον εαυτό τους.
Υπάρχει δηλαδή ελπίδα να ζήσουμε πιο ήρεμοι, πιο υγιείς και πιο ευτυχισμένοι με τη βοήθεια του Mindfulness;
Υπάρχει ένα ρητό που λέει ότι ‘όπου πάει η προσοχή μας, πηγαίνει και η ενέργειά μας’. Αν λοιπόν αφήσουμε την προσοχή μας να πηγαίνει στην κριτική, το φόβο, την αγωνία, τότε θα ζήσουμε μία ζωή μίζερη, και δεν θα είμαστε ποτέ χαρούμενοι. Θα προσπαθούμε να γεφυρώσουμε τη διαφορά με αυτό που θεωρούμε ιδανικό και δεν θα ικανοποιούμαστε ποτέ. Και θα ψάχνουμε για υποκατάστατα της χαράς έξω από εμάς. Η χαρά όμως βρίσκεται μέσα μας. Μπορούμε λοιπόν με το Mindfulness να καλλιεργήσουμε μία στάση που θα αφήνουμε τις δυσκολίες να έρχονται, να μένουν, να περνούν (γιατί θα έρθουν, δεν υπάρχει περίπτωση), και από την άλλη, θα επιλέγουμε τη στάση μας με περισσότερη σοφία, ενώ θα είμαστε σε επαφή με τη ζωή έτσι όπως ξετυλίγεται μπροστά μας, και θα νιώθουμε τη φρεσκάδα και τη ζωντάνια της κάθε στιγμής. Αυτό θα ωφελήσει όχι μόνο εμάς, αλλά και τους γύρω μας, και τον κόσμο όλο.
