Σύνταξη-επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Οι «ζωονοσογόνες διαρροές» αναμένεται να αυξηθούν -με τουλάχιστον 15.000 περιπτώσεις ιών να μεταπηδούν μεταξύ των ειδών τα επόμενα 50 χρόνια. Η κλιματική κρίση απειλεί να συμβάλλει στην πυροδότηση μιας «δυνητικά καταστροφικής» εξάπλωσης ασθενειών που θα θέσει σε κίνδυνο τα ζώα και τους ανθρώπους και θα διακινδυνεύσει την περαιτέρω εμφάνιση νέων πανδημιών, προειδοποιούν οι αρμόδιοι επιστήμονες.
Καθώς ο πλανήτης θερμαίνεται, πολλά είδη ζώων θα αναγκαστούν να μετακινηθούν σε νέες περιοχές για να βρουν πιο κατάλληλες συνθήκες επιβίωσης. Μαζί με την μετακίνηση, θα φέρουν μαζί τους τα παράσιτα και τα παθογόνα τους, με αποτέλεσμα να εξαπλωθούν μεταξύ ειδών που δεν έχουν αλληλεπιδράσει πριν. Αυτό θα αυξήσει τον κίνδυνο αυτού που ονομάζεται «ζωονοσογόνος διάχυση», η συνθήκη όπου οι ιοί μεταφέρονται από τα ζώα στους ανθρώπους, πυροδοτώντας δυνητικά μια άλλη πανδημία μεγέθους του κορονοϊού.
«Καθώς ο κόσμος αλλάζει, το πρόσωπο της ασθένειας θα αλλάξει επίσης», λεει ο Gregory Albery, ειδικός στην οικολογία ασθενειών στο Πανεπιστήμιο Τζορτζτάουν και συν-συγγραφέας της μελέτης, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature. Αυτή η εργασία παρέχει αδιάσειστα στοιχεία για το πώς οι επόμενες δεκαετίες όχι μόνο θα είναι πιο καυτές, αλλά και πιο γεμάτες αρρώστιες.
«Έχουμε καταδείξει έναν νέο και δυνητικά καταστροφικό μηχανισμό για την εμφάνιση ασθενειών που θα μπορούσε να απειλήσει την υγεία των ζώων στο μέλλον και πιθανότατα θα έχει συνέπειες και για εμάς», προσθετει ο Albery προειδοποιόντας: η κλιματική αλλαγή «ταρακουνά τα οικοσυστήματα μέχρι τον πυρήνα τους και προκαλεί αλληλεπιδράσεις μεταξύ ειδών που είναι πιθανό να προκαλούν ήδη μετάδοση ιών». Ακόμη και η εκτεταμένη και επείγουσα δράση για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας υπερθέρμανσης που γίνεται τώρα, δεν θα είναι αρκετή για να σταματήσει τον κίνδυνο διάχυσης ζωονοσογόνων.
«Αυτό συμβαίνει ήδη – δεν μπορεί να αποφευχθεί ακόμη και στην καλύτερη περίπτωση σεναρίων κλιματικής αλλαγής και πρέπει να ληφθούν μέτρα τώρα για την δημιουργία υποδομών υγείας για την προστασία των ζωικών και ανθρώπινων πληθυσμών», συμπληρώνει. Η ερευνητική εργασία αναφέρει ότι τουλάχιστον 10.000 τύποι ιών που μπορούν να μολύνουν ανθρώπους κυκλοφορούν «σιωπηλά» σε πληθυσμούς άγριων ζώων. Μέχρι σχετικά πρόσφατα, τέτοιες διασταυρούμενες μολύνσεις ήταν ασυνήθιστες, αλλά καθώς περισσότεροι βιότοποι συνεχίζουν να καταστρέφονται για γεωργική εκμετάλλευση και αστική επέκταση, περισσότεροι άνθρωποι έρχονται σε επαφή με μολυσμένα ζώα.
Η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει αυτό το πρόβλημα, βοηθώντας στην κυκλοφορία ασθενειών μεταξύ ειδών που προηγουμένως δεν είχαν συναντηθεί μεταξύ τους. Η μελέτη προβλέπει μετατοπίσεις μεταξύ γεωγραφικών περιοχων 3.139 ειδών θηλαστικών – λόγω της κλιματικης αλλαγης και αλλαγών στη χρήση γης – μέχρι το 2070 και διαπιστώνει ότι ακόμη και κάτω από ένα σχετικά χαμηλό επίπεδο παγκόσμιας θέρμανσης θα υπάρξουν τουλάχιστον 15.000 συμβάντα μετάδοσης μεταξύ ειδών ενός ή περισσότερων ιών κατά τη διάρκεια αυτής της χρονικής περιόδου.
Οι νυχτερίδες ευθύνονται, κατα κύριο λόγο, για την εξάπλωση τέτοιων ασθενειών λόγω της ικανότητάς τους να διανύουν μεγάλες αποστάσεις. Μια μολυσμένη νυχτερίδα στο Γουχάν της Κίνας είναι μια ύποπτη αιτία για την έναρξη της πανδημίας του κορονοϊού και μια προηγούμενη έρευνα έχει υπολογίσει ότι υπάρχουν περίπου 3.200 στελέχη κορονοϊών που ήδη κινούνται μεταξύ των πληθυσμών νυχτερίδων. Ο κίνδυνος ασθενειών που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή δεν είναι μελλοντικός, προειδοποιεί η νέα έρευνα. «Με μεγάλη έκπληξη, διαπιστώνουμε ότι αυτή η οικολογική μετάβαση μπορεί να είναι ήδη σε εξέλιξη και η διατήρηση της υπερθέρμανσης κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου μέσα στον αιώνα δεν θα μειώσει τη μελλοντική κοινή νόσηση ζώων – ανθρωπων από τους ίδιους ιούς», αναφέρει το επιστημονικό άρθρο.
Μεγάλο μέρος του κινδύνου αυτών των ασθενειών επικεντρώνεται σε περιοχές με υψηλό υψόμετρο στην Αφρική και την Ασία, αν και η έλλειψη δυνατότητας ελέγχου θα καταστήσει δύσκολη την παρακολούθηση της μετάδοσης και πορείας ορισμένων ιών. «Υπάρχει αυτή η μνημειώδης και ως επί το πλείστον απαρατήρητη αλλαγή που συμβαίνει μέσα στα οικοσυστήματα», δηλώνει ο Colin Carlson, συν-συγγραφέας της έρευνας. «Δεν παρακολουθούμε την μεταπήδηση των ιών και αυτό καθιστά τον κίνδυνο πανδημίας πρόβλημα όλων. Η κλιματική αλλαγή δημιουργεί αναρίθμητα hotspots κινδύνων ζωονοτικών νόσων ακριβώς μέσα στην αυλή μας. Πρέπει να οικοδομήσουμε συστήματα υγείας που να είναι έτοιμα για αυτό», προσθέτει.
Ειδικοί επιστημονες που δεν συμμετείχαν στην έρευνα σχολίασαν πως η μελέτη τονίζει την επείγουσα ανάγκη βελτίωσης των διαδικασιών που έχουν σχεδιαστεί για την πρόληψη μελλοντικών πανδημιών, καθώς και για τη σταδιακή κατάργηση της χρήσης των ορυκτών καυσίμων που προκαλούν την κλιματική κρίση. «Τα ευρήματα υπογραμμίζουν ότι πρέπει, οπωσδήποτε, να αποτρέψουμε τη μετάδοση παθογόνων παραγόντων», δηλώνει ο Aaron Bernstein, διευθυντής του κέντρου για το κλίμα, την υγεία και το παγκόσμιο περιβάλλον στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. «Τα εμβόλια, τα φάρμακα και τα τεστ είναι απαραίτητα, αλλά χωρίς μεγάλες επενδύσεις στην πρωτογενή πρόληψη της πανδημίας – συγκεκριμένα τη διατήρηση των οικοτόπων, την αυστηρή ρύθμιση του εμπορίου άγριων ζωων και τη βελτίωση της βιοασφάλειας των ζώων – θα βρεθούμε σε έναν κόσμο όπου μόνο οι πλούσιες χωρες θα μπορούν να αντέξουν εξάρσεις ολοένα και πιο πιθανών επιδημιών μολυσματικών ασθενειών», συμπληρώνει.
Ο Peter Daszak, πρόεδρος της EcoHealth Alliance, μιας μη κερδοσκοπικής οργάνωσης που εργάζεται για την πρόληψη πανδημιών, εξηγεί ότι ενώ η ανθρώπινη παρέμβαση στη χρήση γης έχει γίνει κατανοητή ως κίνδυνος ασθένειας εδώ και κάποιο καιρο, η νέα έρευνα αντιπροσωπεύει ένα «κρίσιμο βήμα προς τα εμπρός» στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο η κλιματική αλλαγή θα τροφοδοτήσει την εξάπλωση των ιών. «Αυτό που είναι ακόμη πιο ανησυχητικό είναι ότι μπορεί να βρισκόμαστε ήδη σε αυτή τη διαδικασία – κάτι που δεν περίμενα και αποτελεί μια πραγματική αφύπνιση για τη δημόσια υγεία», προσθέτει. «Στην πραγματικότητα, αν σκεφτεί κανείς τις πιθανές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής – και οι πανδημίες είναι μία από αυτές – μιλάμε για τρισεκατομμύρια δολάρια δυνητικού οικονομικού αντίκτυπου. Αυτο το κρυφό κόστος της κλιματικής αλλαγής επιτέλους φωτίζεται και η εικόνα που μας αποκαλύπτει αυτό το επιστημονικό άρθρο είναι αυτή ενος πολύ άσχημου μέλλοντος για την άγρια ζωή και τους ανθρώπους», καταλήγει.
Πηγη: The Guardian
