Γράφει ο Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης, Καθηγητής Καρδιολογίας, Διευθυντής του Athens Heart Center, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών
Παρά τον αυξημένο αριθμό κρουσμάτων, νοσηλειών, διασωληνώσεων και θανάτων, φαίνεται στην χώρα μας μια σταδιακή, αν και βραδεία, αποκλιμάκωση της πανδημίας. Το ίδιο παρατηρείται και στις περισσότερες χώρες, κυρίως του Δυτικού κόσμου. Επομένως, εάν δε προκύψει κάτι το ανατρεπτικό (π.χ. μια νέα επικίνδυνη μετάλλαξη), φαίνεται ότι μέχρι τέλος του έτους, η πανδημία θα έχει υποβαθμισθεί σε επιδημία και οι ρυθμοί της ζωής θα επανέλθουν σε μια κανονικότητα.
Το ερώτημα όμως που παραμένει και μέχρι σήμερα και δεν έχει απαντηθεί επαρκώς, είναι οι μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία αυτών που νόσησαν από τον κορωνοϊό Sars-Cov-2, και επομένως οι επιπτώσεις στο σύστημα υγείας. Από πολλές επιστημονικές μελέτες έχει τεκμηριωθεί το λεγόμενο μετά Covid σύνδρομο (post Covid-19 syndrome). Το σύνδρομο αυτό περιγράφει τις επιπτώσεις του κορωνοϊού, εβδομάδες ή ακόμα και πολλούς μήνες μετά από τη νόσηση.
Σε μια μεγάλη επιστημονική μελέτη από την Μεγάλη Βρετανία που περιέλαβε 500.000 περίπου άτομα τα οποία νόσησαν από τον κορωνοϊό, φάνηκε ότι αρκετό χρονικό διάστημα μετά τη νόσηση, μια ομάδα ασθενών παρουσίαζε αναπνευστικά κυρίως συμπτώματα, όπως βήχα ή δύσπνοια, ενώ μια μεγαλύτερη ομάδα παρουσίαζε κόπωση, αδυναμία ή πονοκέφαλο. Το σύνδρομο long covid-19, διαγιγνώσκεται τουλάχιστον 12 εβδομάδες μετά την εμφάνιση των συμπτωμάτων της νόσου. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να αποτελούν συνέχεια των συμπτωμάτων της οξείας φάσης, που σημαίνει ότι εξακολουθούν να υπάρχουν. Δεν γνωρίζουμε την διάρκεια του συνδρόμου.
Πρόσφατες μελέτες, έδειξαν ότι μόνο το ένα τέταρτο των ασθενών είναι 12 μήνες μετά την νόσηση εντελώς ελεύθερο συμπτωμάτων. Για παράδειγμα, τα συμπτώματα που σχετίζονται με το κεντρικό νευρικό σύστημα μπορεί να διαρκέσουν τουλάχιστον ένα χρόνο μετά την έναρξη της νόσου. Και το ενδιαφέρον είναι ότι η διάρκεια της ανάρρωσης είναι ανεξάρτητη από τη σοβαρότητα της οξείας φάσης της νόσου, τη νοσηλεία σε νοσοκομείο και την εισαγωγή σε μονάδα εντατικής θεραπείας.
Το σύνδρομο είναι συχνότερο στις γυναίκες. Παρουσιάζεται περίπου στο 10% των παιδιών και των ατόμων ηλικίας 18-49 ετών και στο 22% των ατόμων άνω των 70 ετών. Επίσης φαίνεται ότι άτομα με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν το σύνδρομο. Τα πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα, είναι η δύσπνοια, η εύκολη κόπωση, ο επίμονος βήχας, το αίσθημα παλμών, ο πόνος στο στήθος, οι αρθραλγίες και μυαλγίες, η αδυναμία σκέψης, η ανοσμία και οι διαταραχές της γεύσης. Σε λίγες περιπτώσεις, μπορεί να εκδηλωθεί καρδιακή ανεπάρκεια ή σοβαρότερες αρρυθμίες. Σημαντική είναι η παρατήρηση ότι ο εμβολιασμός μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης του συνδρόμου αυτού έως και 50%.
Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε σε έγκυρο ιατρικό περιοδικό δημιούργησε περαιτέρω ανησυχία για το σύνδρομο αυτό. Έδειξε ότι η λοίμωξη Covid-19 σχετίζεται με αυξημένο έως κι ένα έτος μετά την νόσηση, κίνδυνο για εμφάνιση προβλημάτων ψυχικής υγείας, όπως άγχους, κατάθλιψης, κατάχρησης αλκοόλ και άλλων εθιστικών ουσιών, διαταραχών του ύπνου, αυτοκτονικών σκέψεων κ.α. Η μελέτη, η πιο ολοκληρωμένη του είδους της μέχρι σήμερα, επισημαίνει ότι η ψυχική υγεία όσων αρρώστησαν από κορωνοϊό, είτε βαριά είτε ήπια, πρέπει να θεωρηθεί ζήτημα προτεραιότητας για τα συστήματα υγείας και τις κοινωνίες στο μέλλον.
Οι ερευνητές ανέλυσαν στοιχεία 156.000 ατόμων μέσης ηλικίας 63 ετών που είχαν διαγνωστεί θετικοί στον κορωνοϊό και είτε είχαν νοσηλευθεί είτε όχι. Μελετήθηκε σε βάθος ενός έτους η ψυχική υγεία τους και φάνηκε ότι όσοι είχαν περάσει Covid-19, είχαν 60% μεγαλύτερο κίνδυνο να διαγνωστούν αργότερα με κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας ή να τους συνταγογραφηθεί κάποιο ψυχοφάρμακο. Για όσους, ειδικότερα, είχαν νοσηλευθεί σε νοσοκομείο, ο κίνδυνος μελλοντικών ψυχικών διαταραχών ήταν αυξημένος κατά 86%!
Επίσης από αυτή τη μεγάλη μελέτη, φάνηκε ότι τα προβλήματα ψυχικής υγείας ήταν πολύ συχνότερα στους ανθρώπους με Covid-19 από ό,τι σε εκείνους που είχαν περάσει γρίπη. Δηλαδή, θα πρέπει να διαλυθεί η υπάρχουσα αντίληψη σε μερίδα του επιστημονικού κόσμου και της κοινωνίας, ότι η Covid-19 είναι μια λοίμωξη ανάλογη με την εποχική γρίπη. Είναι κάτι πολύ σοβαρότερο… Και με το δεδομένο ότι πάνω από 416 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο έχουν πλέον διαγνωστεί με κορωνοϊό, οι ερευνητές επεσήμαναν ότι οι λοιμώξεις Covid-19 έχουν πιθανώς συμβάλει σε περισσότερες από 14,8 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις διαταραχών ψυχικής υγείας παγκοσμίως, χωρίς να υπολογίζονται εκείνοι που για διαφόρους λόγους αποκρύπτουν τα συμπτώματα ψυχικής νόσου.
Επομένως, με αυτά τα επιστημονικά δεδομένα, δεν θα πρέπει να υπάρχει εφησυχασμός από την διαφαινόμενη προοπτική ελέγχου της πανδημίας. Φαίνεται, ότι οι μακροχρόνιες επιπτώσεις στην σωματική και ψυχική υγεία σε αρκετά υψηλό ποσοστό ασθενών που νόσησαν, θα μας απασχολήσουν στο άμεσο μέλλον. Και ενώ δεν γνωρίζουμε ακόμα την διάρκεια και την εξέλιξη του συνδρόμου μετά από νόσηση με Covid-19, αυτό που γνωρίζουμε , πέρα από την πρόληψη, είναι ότι ο πλήρης εμβολιασμός μειώνει αυτόν τον κίνδυνο.
