Ο πόνος στη μέση ή αλλιώς οσφυαλγία αποτελεί ένα από τα πιο συχνά ιατρικά προβλήματα παγκοσμίως. Προσβάλλει πάνω από το 80% των ενηλίκων και είναι ο κυριότερος λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι επισκέπτονται έναν ιατρό. Σύμφωνα με το Global Burden of Disease (μελέτη που δημοσιεύτηκε στο έγκριτο ιατρικό περιοδικό Lancet), η οσφυαλγία αποτελεί μια από τις σημαντικότερες αιτίες αναπηρίας.
Ποιες είναι οι συχνότερες αιτίες πόνου στη μέση;
«Οι αιτίες του πόνου στην περιοχή της μέσης (στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης) μπορεί να είναι μηχανικές, οργανικές και ιδιοπαθείς και οι περισσότερες αν όχι όλες σχετίζονται με τη σπονδυλική στήλη. Οι παθήσεις της σπονδυλικής στήλης μπορεί να είναι είτε συγγενείς, δηλαδή παρούσες κατά τη γέννηση, είτε επίκτητες, δηλαδή να εμφανιστούν αργότερα στη ζωή του πάσχοντος», εξηγεί ο κ. Μάριος Λυκίσσας, Επίκουρος Καθηγητής Ορθοπαιδικής, Χειρουργός Σπονδυλικής Στήλης, Διευθυντής Κλινικής Σπονδυλικής Στήλης του .
- Ο μηχανικής αιτιολογίας πόνος στη μέση προκαλείται από την κίνηση της σπονδυλικής στήλης και προέρχεται από προβλήματα σε δομές της σπονδυλικής στήλης, όπως οι αρθρώσεις, οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι, οι σπόνδυλοι, οι σύνδεσμοι και οι μύες
- Ο οργανικής αιτιολογίας πόνος στη μέση αποδίδεται σε ασθένειες, όπως ο καρκίνος της σπονδυλικής στήλης
- Ο ιδιοπαθούς αιτιολογίας πόνος στη μέση είναι πόνος του οποίου η αιτία είναι άγνωστη.
Μηχανικές αιτίες πόνου στη μέση
Διαστρέμματα. Οι κακώσεις των συνδέσμων και οι καταπονήσεις των μυών ή των τενόντων αποτελούν τις πιο συχνές αιτίες πόνου στη μέση. Συχνά σχετίζονται με υπερβολική άσκηση ή καταπόνηση.
Εκφυλιστική νόσος του δίσκου (δισκοπάθεια). Με την πάροδο του χρόνου, οι δίσκοι γίνονται πιο λεπτοί και πιο αδύναμοι λόγω της φθοράς τους. Αυτό τους κάνει λιγότερο ικανούς να απορροφήσουν τους κραδασμούς και είναι πιθανό να εμφανίσουν ρωγμές στην περιφέρειά τους.
Η κήλη δίσκου. Η περιφέρεια του μεσοσπονδύλιου δίσκου μπορεί με την πάροδο του χρόνου να εμφανίσει ρωγμές. Όταν συμβεί αυτό, το μαλακό περιεχόμενο του δίσκου μπορεί διαφύγει προς τον σωλήνα από τον οποίο διέρχονται τα νεύρα. Η κήλη του δίσκου, όπως ονομάζεται η παθολογία αυτή, μπορεί να πιέσει τις νευρικές ρίζες, προκαλώντας συμπτώματα όπως πόνο, μυρμήγκιασμα, μούδιασμα ή αδυναμία στην περιοχή που νευρώνεται από την εκάστοτε νευρική ρίζα.
Ισχιαλγία. Πρόκειται για τον πόνο που προκαλείται από την πίεση του ισχιακού νεύρου. Το ισχιακό νεύρο ξεκινά από την οσφυϊκή μοίρα και μέσω των γλουτών καταλήγει στα κάτω άκρα.
Σπονδυλολίσθηση. Πρόκειται για εκείνη την κατάσταση κατά την οποία ένας σπόνδυλος γλιστρά προς τα εμπρός διαταράσσοντας την ευθυγράμμιση της σπονδυλικής στήλης και, μερικές φορές, συμπιέζοντας τις νευρικές ρίζες. Παρατηρείται πιο συχνά στην οσφυϊκή μοίρα και προκαλείται είτε από την προοδευτική εκφύλιση του δίσκου είτε από κάταγμα του σπονδύλου (σπονδυλόλυση).
Σπονδυλική στένωση. Πρόκειται για τη στένωση του σωλήνα της σπονδυλικής στήλης μέσα από τον οποίο διέρχονται τα νεύρα με αποτέλεσμα τον πόνο στην μέση και τα κάτω άκρα. Τις περισσότερες φορές προκαλείται από τον συνδυασμό άλλων παθολογικών καταστάσεων όπως η κήλη του δίσκου και η οστεοαρθρίτιδα της σπονδυλικής στήλης. Η σπονδυλική στένωση μπορεί να εμφανιστεί τόσο στην αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης όσο και στην οσφυϊκή. Η οσφυϊκή σπονδυλική στένωση είναι πιο συχνή.
Ποιες είναι οι θεραπείες για την οσφυαλγία;
«Η αντιμετώπιση της οσφυαλγίας είναι σταδιακή και γίνεται είτε με μη επεμβατικές, είτε με επεμβατικές, είτε με ελάχιστα επεμβατικές θεραπείες. Τις περισσότερες φορές ο ιατρός θα ξεκινήσει με πιο απλές θεραπείες και, εφόσον απαιτείται, θα προχωρήσει σε πιο επιθετικές προσεγγίσεις στη συνέχεια. Ας σημειωθεί ότι πολλές θεραπείες χρειάζονται χρόνο για να οδηγήσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα» συμπληρώνει ο ιατρός.
Μη επεμβατικές θεραπείες
Φάρμακα. Τα φάρμακα είναι πολυάριθμα και μπορεί να είναι:
- Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη
- Μυοχαλαρωτικά
- Αντισπασμωδικά φάρμακα
- Οπιοειδή.
Φυσικοθεραπεία. Η φυσικοθεραπεία για τον πόνο στη μέση περιλαμβάνει παθητικές και ενεργητικές θεραπείες που βοηθούν τον ασθενή να χτίσει μυϊκή δύναμη, να βελτιώσει την ευλυγισία της σπονδυλικής στήλης και το εύρος κίνησής της, να διατηρήσει σωστή στάση του σώματος και πολλά άλλα. Οι συνεδρίες φυσικοθεραπείας μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Άσκηση
- Κρύο/ζέστη
- Μασάζ
- Διαδερμική ηλεκτρική νευρική διέγερση (TENS)
- Υπερήχους.
Ενέσεις. Η επισκληρίδιος έγχυση στεροειδούς ή ένας επιλεκτικός νευρικός αποκλεισμός μπορεί να προσφέρει βραχυπρόθεσμη ανακούφιση από τον πόνο όταν ο πόνος αφορά κυρίως τα κάτω άκρα.
Επεμβατικές θεραπείες & ελάχιστα επεμβατικές θεραπείες
Η χειρουργική επέμβαση στη σπονδυλική στήλη δεν είναι απαραίτητη για τους περισσότερους ασθενείς που έχουν πόνο στη μέση. Οι πιο συχνές χειρουργικές επεμβάσεις στη σπονδυλική στήλη είναι:
Μικροδισκεκτομή. Όταν μια κήλη δίσκου προκαλεί σοβαρά συμπτώματα όπως έντονο και επίμονο πόνο ή απώλεια της αίσθησης και της δύναμης, η αφαίρεση του τμήματος του κατεστραμμένου δίσκου που πιέζει το νεύρο θα οδηγήσει στην άμεση υποχώρηση των συμπτωμάτων και θα προλάβει τη μη αναστρέψιμη απώλεια της μυϊκής ισχύος. Τα τελευταία χρόνια η επέμβαση αυτή πραγματοποιείται με μια ελάχιστα επεμβατική και αναίμακτη τεχνική μέσω μιας μικρής τομής με τη βοήθεια πάντα του μικροσκοπίου.
Η ασφάλεια, η αποτελεσματικότητα, η γρήγορη αποκατάσταση και το χαμηλό ποσοστό επιπλοκών της μικροδισκεκτομής την έχουν καθιερώσει ως επέμβαση εκλογής σε ασθενείς με κήλη δίσκου.
Πεταλεκτομή/Τρηματοτομή. Πρόκειται για την επέμβαση κατά την οποία αφαιρείται το πίσω τμήμα ενός ή περισσότερων σπονδύλων ώστε να δημιουργηθεί περισσότερος χώρος για τα νεύρα. Σε μια παρόμοια επέμβαση γνωστή ως τρηματοτομή, αφαιρείται ένα πολύ μικρό κομμάτι οστού από το πίσω μέρος του σπονδύλου.
Οι επεμβάσεις αυτές πραγματοποιούνται πλέον με αναίμακτες τεχνικές ελάχιστης επεμβατικότητας με μικρές τομές και με τη βοήθεια της χειρουργικής πλοήγησης (O-Arm II και StealthStation S8 Surgical Navigation System).
Σπονδυλοδεσία. Κατά την επέμβαση αυτή δύο ή περισσότεροι σπόνδυλοι συνδέονται μόνιμα μεταξύ τους για να περιορίσουν την υπερβολική κίνηση της σπονδυλικής στήλης.
Η σπονδυλοδεσία πραγματοποιείται για τη διόρθωση παραμορφώσεων της σπονδυλικής στήλης ή για την αποκατάσταση της σταθερότητας της σπονδυλικής στήλης σε περιπτώσεις σπονδυλικής στένωσης, σπονδυλολίσθησης, δισκοπάθειας ή κήλης δίσκου. Οι επεμβάσεις σπονδυλοδεσίας πραγματοποιούνται με αναίμακτες τεχνικές ελάχιστης επεμβατικότητας και πάντα με τη χρήση της χειρουργικής πλοήγησης (O-Arm II and StealthStation S8 Surgical Navigation System). Τα τελευταία χρόνια στο δυναμικό του Θεραπευτηρίου έχει προστεθεί το ρομποτικό σύστημα Excelsius GPS της Globus Medical το οποίο εξασφαλίζει την ασφάλεια και ακρίβεια που επιδιώκει κάθε χειρουργός.
Το ρομποτικό σύστημα:
- Μειώνει το χειρουργικό χρόνο
- Μειώνει σημαντικά την απώλεια αίματος και επομένως δεν απαιτείται μετάγγιση αίματος
- Εξασφαλίζει ακρίβεια στη διαδερμική τοποθέτηση των εμφυτευμάτων
- Ελαχιστοποιεί την παραμονή στο νοσοκομείο
- Μειώνει σημαντικά την περιεγχειρητική νοσηρότητα.
Πότε ο πόνος στη μέση χρήζει επείγουσας αντιμετώπισης;
Ενώ ορισμένες περιπτώσεις οσφυαλγίας θα απαιτήσουν άμεση παρέμβαση, οι περισσότερες περιπτώσεις δεν είναι επείγουσες και μπορούν να αντιμετωπιστούν σε τακτική βάση.
Όταν όμως υπάρχουν:
- Αδυναμία, μούδιασμα στα κάτω άκρα
- Απώλεια ελέγχου της ουροδόχου κύστης ή του εντέρου
- Τραυματισμός
- Πυρετός ή ναυτία
- Πόνος που διακόπτει τον ύπνο ή ο ασθενής είναι παιδί, τότε η πιθανότητα της επέμβασης είναι μεγάλη.
Πώς μπορούμε να προλάβουμε τον πόνο στη μέση;
Αν και δεν μπορούμε να σταματήσουμε τη γήρανση του σώματος και της σπονδυλικής μας στήλης ή να αλλάξουμε τη γενετική μας σύνθεση, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση και την πρόληψη του πόνου στη μέση.
Βελτιώνοντας τη φυσική μας κατάσταση. Τα άτομα που δεν βρίσκονται σε καλή φυσική κατάσταση είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν οσφυαλγία, λόγω των αδύναμων ραχιαίων και κοιλιακών μυών που βοηθούν στη στήριξη της μέσης.
Μένοντας ενεργοί. Οι άνθρωποι που κάνουν καθιστική ζωή είναι πιο πιθανό να τραυματιστούν κατά την καθημερινή τους δραστηριότητα.
Χάνοντας βάρος. Όσο περισσότερο το βάρος, τόσο μεγαλύτερη η πίεση που ασκείται στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Το υπερβολικό βάρος ή η παχυσαρκία μπορεί να προκαλέσουν χρόνιο πόνο στη μέση.
Σηκώνοντας βαριά αντικείμενα με το σωστό τρόπο. Φροντίζουμε να λυγίζουμε τα γόνατα όταν σηκώνουμε βάρη από κάτω, έτσι ώστε οι γοφοί και τα γόνατα να κάνουν το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς. Κρατάμε το φορτίο κοντά στο στήθος ενώ σηκωνόμαστε.
Κάνοντας τον χώρο εργασίας όσο το δυνατόν πιο εργονομικό. Εάν κάνουμε καθιστική εργασία, βεβαιωνόμαστε ότι η καρέκλα μας στηρίζει καλά τη μέση μας και οι γοφοί μας βρίσκονται σε ορθή γωνία με το πάτωμα.
Δεν χρησιμοποιούμε προϊόντα καπνού. «Εκτός από όλα τα άλλα προβλήματα υγείας που προκαλεί η χρήση του καπνού, μπορεί να περιορίσει τη ροή του αίματος και το οξυγόνο στους δίσκους, με αποτέλεσμα να αυτοί να εκφυλίζονται ταχύτερα» καταλήγει ο κ Λυκίσσας.
