Γράφει ο Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης, Καθηγητής Καρδιολογίας, Διευθυντής του Athens Heart Center, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών
Η Κολπική Μαρμαρυγή, είναι μια πολύ συχνή διαταραχή του καρδιακού ρυθμού, που χαρακτηρίζεται από άρρυθμο και συνήθως ταχύ καρδιακό ρυθμό. Η αρρυθμία αυτή οφείλεται στην κατάργηση της κολπικής συστολής και την επικράτηση ενός χαοτικού καρδιακού ρυθμού, αφού η καρδιά συστέλλεται όχι ρυθμικά, αλλά ακανόνιστα. Η συχνότητα της αρρυθμίας αυτής, αυξάνει με την ηλικία με αποτέλεσμα σε μεγάλες ηλικίες να παρατηρείται συχνότερα.
Τύποι Κολπικής Μαρμαρυγής και συμπτώματα
Ανάλογα με την διάρκεια της αρρυθμίας, η κολπική μαρμαρυγή κατηγοριοποιείται σε :
- Παροξυσμική Κολπική Μαρμαρυγή. Διαρκεί από λίγα λεπτά μέχρι ώρες ή ακόμα και εβδομάδες.
- Επιμένουσα Κολπική μαρμαρυγή Η Κολπική μαρμαρυγή επιμένει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα..
- Παραμένουσα για μεγάλο χρονικό διάστημα, μεγαλύτερο των 12 μηνών.
Πολλές φορές δεν εμφανίζουν οι ασθενείς συμπτώματα. Εάν αυτά υπάρχουν είναι το αίσθημα παλμών ή φτερούγισμα, πόνος στο στήθος, ζάλη, κόπωση, δύσπνοια.
Ποιες είναι οι αιτίες
Οι συχνότερες αιτίες που μπορεί να προκαλέσουν κολπική μαρμαρυγή, είναι οι ακόλουθες:
- Στεφανιαία νόσος
- Βαλβιδοπάθειες
- Αρτηριακή υπέρταση
- Πνευμονικές παθήσεις
- Καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις
- Συγγενείς καρδιοπάθειες
- Υπνική άπνοια
- Ψυχολογικό stress
- Ενδοκρινοπάθειες
- Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και καφέ
- Παχυσαρκία
Η μεγάλη ηλικία αποτελεί ανεξάρτητο προδιαθεσικό παράγοντα. Αλλά σε αρκετούς ασθενείς με αυτή την αρρυθμία, δεν ανευρίσκεται υποκείμενη νόσος ή αιτία ή κάποιος προδιαθεσικός παράγοντας.
Η πλέον επικίνδυνη επιπλοκή της αρρυθμίας αυτής, είναι τα εμβολικά επεισόδια. Αυτά προκαλούνται, γιατί θρόμβοι που δημιουργούνται μέσα στον αριστερό κόλπο της καρδιάς, μπορεί να εκτοξευθούν μέσω της αορτής στο αρτηριακό σύστημα και να αποφράζουν ζωτικές αρτηρίες διαφόρων οργάνων. Σοβαρότερα είναι τα εγκεφαλικά επεισόδια που προκαλούνται όταν θρόμβοι αποφράξουν εγκεφαλικές αρτηρίες.
Μια άλλη επιπλοκή της κολπικής μαρμαρυγής μπορεί να είναι η καρδιακή ανεπάρκεια.
Θα πρέπει να επισημανθεί, ότι ο κίνδυνος εγκεφαλικού επεισοδίου αυξάνει σε ασθενείς με αρτηριακή υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, καρδιακή ανεπάρκεια και βαλβιδοπάθειες.
Η διάγνωση της κολπικής μαρμαρυγής με τα σημερινά μέσα που διαθέτουμε, είναι σχετικά εύκολή. Εκτός από το κλασικό ηλεκτροκαρδιογράφημα, που μπορεί να διαγνώσει την επιμένουσα μαρμαρυγή, με την 24ωρη ή 48ωρη καταγραφή του καρδιακού ρυθμού (Holter ρυθμού) σε περιπατητικά άτομα, μπορούμε να διαγνώσουμε την παροξυσμική κολπική μαρμαρυγή, ή μπορούμε να έχουμε έμμεσες χρήσιμες ενδείξεις από τον καρδιακό ρυθμό, που μπορεί να βοηθήσουν τη διάγνωση, όπως συχνές έκτακτες κολπικές συστολές ή βραχείες περιόδους μαρμαρυγής.
Τα τελευταία χρόνια, για την στενότερη και συνεχή παρακολούθηση ορισμένων ασθενών, χρησιμοποιούνται εμφυτεύσιμα Holter. Αυτές οι μικροσκοπικές συσκευές, εμφυτεύονται εύκολα κάτω από το δέρμα και δίνουν την δυνατότητα συνεχούς καταγραφής του καρδιακού ρυθμού, και τη δυνατότητα στον θεράποντα ιατρό να παρακολουθεί τον ασθενή και να παρεμβαίνει, εάν χρειασθεί.
Η σύγχρονη τεχνολογία, προσφέρει ακόμα πιο αποτελεσματικές μεθόδους παρακολούθησης του καρδιακού ρυθμού, στις γενικότερες εφαρμογές της wearable technology (φορητής τεχνολογίας). Δίνεται η δυνατότητα με προσιτές φερόμενες από τον ασθενή, συσκευές (εικόνα 1) να καταγράφεται συνεχώς ο καρδιακός ρυθμός και μέσω εφαρμογής του κινητού τηλεφώνου, ο θεράπων ιατρός να παρακολουθεί την καρδιακή δραστηριότητα και ανάλογα να δίνει οδηγίες.
Πρόληψη και θεραπεία
Η πρόληψη της κολπικής μαρμαρυγής, είναι πολύ σημαντική. Περιλαμβάνει μικρότερα και υγιεινότερα γεύματα, μετρημένη άσκηση, αποφυγή οινοπνευματωδών ποτών, διακοπή καπνίσματος, μείωση κατανάλωσης καφέ και κατά το δυνατό έλεγχο του stress.
Η θεραπεία της κολπικής μαρμαρυγής, εφόσον αποτύχει η πρόληψη, περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή και επεμβατικές θεραπείες.
Η φαρμακευτική αγωγή, αποσκοπεί στην ανάταξη της αθυμίας, στην διατήρηση του φυσιολογικού καρδιακού ρυθμού και στην πρόληψη των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων. Σήμερα υπάρχουν φάρμακα πολύ αποτελεσματικά και ακίνδυνα για χρόνια χρήση , που μπορεί να προλαμβάνουν την αρρυθμία αυτή ,να επαναφέρουν και να συντηρούν τον φυσιολογικό καρδιακό ρυθμό και να προλαμβάνουν τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια. Ειδικότερα, όσον αφορά την αντιπηκτική αγωγή, τα νεότερα αντιπηκτικά σκευάσματα, είναι πολύ αποτελεσματικά, ενώ παράλληλα προσφέρουν την δυνατότητα αποδέσμευσης των ασθενών από στενή παρακολούθηση της κατάστασης τους από πλευράς πηκτικότητας του αίματος.
Μεγάλη αξία επίσης έχει και η καρδιομετατροπή, δηλαδή η χρήση συνεχούς ηλεκτρικού ρεύματος για την ανάταξη της αρρυθμίας. Αυτή μπορεί να είναι επιτυχής σε μεγάλο ποσοστό ασθενών, εάν η εγκατάσταση της κολπικής μαρμαρυγής είναι σχετικά πρόσφατη. Η επιτυχία της ανάταξης μειώνεται όσο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα είναι εγκατεστημένη η αρρυθμία. Είναι σήμερα μια ασφαλής διαδικασία, αφού ο μικρός κίνδυνος αποκόλλησης θρόμβου από τον αριστερό κόλπο έχει μηδενιστεί με την διοισοφάγεια ηχοκαρδιογραφική μελέτη που προηγείται.
Η επεμβατική θεραπεία τα τελευταία χρόνια έχει αποτελέσει μεγάλη ανατροπή στην αντιμετώπιση της κολπικής μαρμαρυγής. Το ablation (η κατάλυση) με ειδικούς καθετήρες στο αιμοδυναμικό εργαστήριο με χορήγηση εξωτερικής ενέργειας, αποτελεί ριζική θεραπευτική μέθοδο σε πολλούς ασθενείς. Τελευταία εξέλιξη στην κλινική πράξη αποτελεί η κατάλυση με ειδικούς καθετήρες που έχουν στο άκρο τους μπαλόνι που γεμίζει με πολύ ψυχρό διάλυμα. (Cryoablation, Εικόνα 2). Με την κατάλυση επιτυγχάνεται καταστροφή των κέντρων από όπου ξεκινάει η κολπική μαρμαρυγή τα οποία ευρίσκονται συνήθως στα στόμια των πνευμονικών φλεβών του αριστερού κόλπου της καρδιάς.
Η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια αυτής της μεθόδου, έχει εξελιχθεί εντυπωσιακά τα τελευταία χρόνια. Σε αυτό έχει συμβάλλει η εξέλιξη των ειδικών καθετήρων, ο ασφαλέστερος και ακριβέστερος εντοπισμός των περιοχών της καρδιάς από όπου δημιουργείται η αρρυθμία και η ανάπτυξη της νέας υποειδικότητας της καρδιολογίας, της επεμβατικής ηλεκτροφυσιολογίας. Ειδικότερα τα ποσοστά επιτυχίας σε έμπειρα κέντρα ανέρχονται σε πάνω από 80%, ενώ οι σοβαρές επιπλοκές είναι ελάχιστες.
Στην χώρα μας η επεμβατική θεραπεία της κολπικης μαρμαρυγής με κατάλυση, διενεργείται με επιτυχία ως επέμβαση ρουτίνας σε αρκετά εξειδικευμένα κέντρα του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Τα ποσοστά επιτυχίας που καταγράφονται, είναι παρόμοια με αυτά που ανακοινώνονται από ανάλογα κέντα του εξωτερικού.
Κολπική Μαρμαρυγή και Covid-19
Στην εποχή της πανδημίας, είναι ενδιαφέρον να γνωρίζουμε τον ρόλο της κολπικής μαρμαρυγής στην πορεία των ασθενών με Covid-19. Είναι γνωστό, ότι η προσβολή της καρδιάς είναι συχνή σε αυτούς τους ασθενείς. Πολλές μελέτες έχουν δείξει , ότι ιδιαίτερα σε νοσηλευόμενους ασθενείς ηλικίας μεγαλύτερης των 60 ετών, κολπική μαρμαρυγή εμφανίζεται σε ποσοστό 8-10 %. Οι μηχανισμοί που η λοίμωξη από τον κορωνοϊό μπορεί να προκαλέσει κολπική μαρμαρυγή, σχετίζονται κυρίως με την μικροαγγειοπάθεια που προκαλεί ο ιός στην καρδιά και στους πνεύμονες και με την φλεγμονή του μυοκαρδίου.
Αλλά το πλέον σημαντικό είναι, ότι η παρουσία κολπικής μαρμαρυγής (είτε προϋπάρχουσας, είτε πρωτοεμφανιζόμενης) σε ασθενή με covid-19, συνδέεται με πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα σοβαρής νόσησης, επιπλοκών και με αυξημένη θνητότητα , ως ανεξάρτητος προγνωστικός παράγοντας. Αυτό το γεγονός, αποτελεί ένα επιπλέον λόγο για τον προφυλακτικό εμβολιασμό του πληθυσμού και ιδιαίτερα της ηλικιακής ομάδας των ατόμων άνω των 60 ετών.
Συμπεράσματα
- Η κολπική μαρμαρυγή είναι μια συχνή διαταραχή του καρδιακού ρυθμού και αποτελεί την συχνότερη αρρυθμία σε μεγαλύτερες ηλικίες.
- Η αιτίες που την προκαλούν είναι πολλές, αλλά σε αρκετές περιπτώσεις δεν είναι “ορατό” το αίτιο.
- H κολπική μαρμαρυγή δεν αποτελεί κίνδυνο για την ζωή, εφόσον ρυθμίζεται φαρμακευτικά η καρδιακή συχνότητα και η αντιπηκτική αγωγή. Ο βασικός κίνδυνος σχετίζεται με την υποκείμενη νόσο ( εάν υπάρχει).
- Η διάγνωση είναι εύκολη και η παρακολούθηση των ασθενών επίσης εύκολη με την χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας.
- Η θεραπεία με φάρμακα είναι αποτελεσματική και ασφαλής.
- Η επαναφορά του φυσιολογικού καρδιακού ρυθμού, είναι εφικτή στις περισσότερες περιπτώσεις, είτε με φάρμακα, είτε με καρδιομετατροπή (με ηλεκτρικό ρεύμα) είτε με τις σύγχρονες επεμβατικές τεχνικές κατάλυσης (Ablation) .
- Στην εποχή της πανδημίας, η κολπική μαρμαρυγή επιβαρύνει την πρόγνωση των ασθενών με Covid-19 ιδιαίτερα σε μεγαλύτερες ηλικίες. Αυτό αποτελεί ένα ακόμη λόγο για τον εμβολιασμό του πληθυσμού.
