Ζήσης Ψάλλας
Οι επιδημιολογικές έρευνες δείχνουν ότι η μυϊκή μάζα του ανθρώπινου σώματος μειώνεται κατά περίπου 1,5% ετησίως μετά την ηλικία των 50 και κατά 2,5-3,0% ετησίως μετά την ηλικία των 60. Το ποσοστό εμφάνισης σαρκοπενίας σε άτομα άνω των 80 ετών μπορεί να είναι ακόμα και 50%.
Ο θερμιδικός περιορισμός έχει διαπιστωθεί ότι όχι μόνο επεκτείνει τη διάρκεια ζωής αλλά επίσης μειώνει ή καθυστερεί την εμφάνιση ασθενειών που σχετίζονται με τη γήρανση. Για παράδειγμα, στη μαγιά, η μείωση της περιεκτικότητας σε γλυκόζη στο μέσο καλλιέργειας από 2% σε 0,5% επέκτεινε σημαντικά τόσο τη χρονολογική όσο και την αναπαραγωγική διάρκεια ζωής. Τα παραπάνω συμπεράσματα έχουν επιβεβαιωθεί σε μελέτες σχετικά απλών μοντέλων οργανισμών (μαγιά, νηματώδης σκώληκα, μύγες φρούτων κ.λπ.), και σε μελέτες σε θηλαστικά όπως τα ποντίκια και πρωτεύοντα.
Το ερώτημα είναι αν ο θερμιδικός περιορισμός μπορεί να βελτιώσει τη σαρκοπενία στα ηλικιωμένα άτομα.
Μελέτες έχουν δείξει ότι με τη γήρανση, τα επίπεδα των ορμονών που σχετίζονται με τον αναβολισμό, π.χ. τεστοστερόνη, αυξητική ορμόνη και ινσουλινόμορφος αυξητικός παράγοντας (IGF-1), μειώνονται και οι δραστηριότητες των ενζύμων που σχετίζονται με την αποσύνθεση των πρωτεϊνών αυξάνονται. O περιορισμός θερμίδων έχει προστατευτική επίδραση στη μυϊκή ατροφία στα τρωκτικά και στα πρωτεύοντα θηλαστικά και ο αριθμός των δορυφορικών κυττάρων και η περιεκτικότητα του κολλαγόνου VI βρέθηκαν να αυξάνονται μετά από βραχυπρόθεσμη μείωση θερμίδων κατά 35% ή 50% σε αρουραίους ηλικίας 17 μηνών.
Ο θερμιδικός περιορισμός καθυστερεί τη σαρκοπενία μέσω ενός πολύπλοκου μηχανισμού. Η τρέχουσα έρευνα επικεντρώνεται στο οξειδωτικό στρες, τη μιτοχονδριακή λειτουργία, τη φλεγμονή, την απόπτωση και την αυτοφαγία.
Η μιτοχονδριακή δυσλειτουργία είναι ένας σημαντικός παράγοντας που οδηγεί σε μυϊκή ατροφία και σχετίζεται με την ηλικία. Λαμβάνοντας υπόψη την εξάρτηση του σκελετικού μυός από το μόριο ATP, το οποίο παρέχει ενέργεια, η απώλεια της μιτοχονδριακής λειτουργίας, μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της δύναμης και της αντοχής. Ο θερμιδικός περιορισμός μπορεί να διατηρήσει την ακεραιότητα και τη λειτουργία της μιτοχονδριακής δομής μέσω της μείωσης της οξειδωτικής βλάβης.
Είναι ενδιαφέρον, ότι σε πρόσφατη μελέτη, ο θερμιδικός περιορισμός κατά 25% για 6 μήνες αύξησε όχι μόνο τη σύνθεση των μιτοχονδρίων σκελετικών μυών, αλλά επίσης μείωσε τις βλάβες του DNA σε μεσήλικα, υπέρβαρα αλλά υγιή άτομα. Η αύξηση του μιτοχονδριακού αριθμού μπορεί να εξηγηθεί ως μια θετική προσαρμογή που προωθείται από το θερμιδικό περιορισμό, επειδή ένας μεγαλύτερος αριθμός μιτοχονδρίων μειώνει το φόρτο εργασίας ανά μιτοχόνδριο, περιορίζοντας έτσι την παραγωγή οξειδωτικών ελεύθερων ριζών.
