«Με 15 λεπτά από τον χρόνο σου, σώζεις 3 ζωές» υπογραμμίζει ο πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας και ιατρός παθολόγος, Παναγιώτης Κατσίβελας, που με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Εθελοντή Αιμοδότη μιλάει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Στις 14 Ιουνίου κάθε χρόνο τιμώνται οι άνθρωποι που προσφέροντας αίμα χαρίζουν ζωή. Η Ελλάδα είναι παγκόσμια πρωταθλήτρια στην αιμοδοσία. Ωστόσο, ο χρόνος ζωής του αίματος, που κυμαίνεται από 35 έως 42 ημέρες, σε συνδυασμό με την ασταθή ροή αιμοδοτών συνεπάγεται ελλείψεις, ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες που τόσο οι ανάγκες είναι αυξημένες, όσο και η συμμετοχή μειωμένη.
«Η λύση είναι μία και μοναδική: να δημιουργήσουμε σταθερούς εθελοντές αιμοδότες και να κάνουμε κεντρική διαχείριση του αίματος» εξηγεί ο κ. Κατσίβελας. Φέτος το ΕΚΕΑ προσθέτει στην φαρέτρα του, προκειμένου να φέρει κοντά του περισσότερους νέους ανθρώπους, την ψηφιακή εφαρμογή «Δίνουμε Αίμα» ενώ, με στόχο να δημιουργήσει και να ενισχύσει την κουλτούρα αιμοδοσίας ήδη από τις παιδικές ηλικίες, δημιούργησε το εκπαιδευτικό υλικό «Τι ζητούσε μια φορά η αλεπού στη ρεματιά».
Η πανδημία του κορωνοϊού είχε στην Ελλάδα, όπως και διεθνώς, αρνητικές επιπτώσεις για τα αποθέματα αίματος. Η επόμενη αιμοδοσία που διοργανώνει το ΕΚΕΑ θα γίνει στις 27 Ιουνίου (12.00-20.00) στο Σεράφειο Αθλητικό Κέντρο στην Αθήνα και ο πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και τη Σοφία Μανδηλαρά προσκαλεί όλους «να μην αφήσουμε καμία ζωή να κινδυνέψει από έλλειψη αίματος».
Ποια είναι η θέση της Ελλάδας διεθνώς ως προς την εθελοντική αιμοδοσία;
Στην Ελλάδα έχουμε την μεγαλύτερη προσφορά αίματος ανά χίλιους κατοίκους παγκοσμίως, αλλά ταυτόχρονα έχουμε και την μεγαλύτερη κατανάλωση αίματος ανά χίλιους κατοίκους. Συλλέγονται ετησίως περίπου 580.000 μονάδες αίματος που με καλή και συγκεντρωτική διαχείριση θα ήταν μια ποσότητα επαρκής. Πλην όμως αγκυλώσεις, ιδιοτέλειες, ιδεοληψίες και οι αδυναμίες των ανθρώπων μας εμποδίζουν να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα και λιγότερα προβλήματα. Ήρθε όμως ο χρόνος να διορθώσουμε και να διορθωθούμε, είναι αναγκαιότητα να προχωρήσουμε σε μια πραγματική και ουσιαστική κεντρική διαχείριση, χωρίς αναβολή.
Σε ποιο ποσοστό στηρίζεται η Ελλάδα σε συστηματικούς εθελοντές αιμοδότες και σε ποιο ποσοστό σε έκτακτες αιμοδοσίες;
Οι εθελοντές αιμοδότες μας προσφέρουν περίπου το 58% του συνολικού αίματος που συγκεντρώνεται, ενώ από τους αιμοδότες αντικατάστασης περί το 38%. Το πρόβλημα με την Ελλάδα είναι ότι έχουμε κυρίως αιμοδότες της μιας φοράς. Αν καταφέρουμε να δημιουργήσουμε μια κοινωνία σταθερών αιμοδοτών, εκτιμώ 250.000, θα λυθεί το πρόβλημα οριστικά. Θα πάψει η αγωνία των ασθενών μας, θα πάψει η αγωνία των συγγενών που πιέζονται πολλές φορές ανυπόφορα και αδιέξοδα να αντικαταστήσουν το αίμα που χρησιμοποιείται. Είναι τραγικό να συγκεντρώνουμε τόσο μεγάλη ποσότητα αίματος και, παρ' όλα αυτά, να μην έχουμε λύσει το πρόβλημα. Η λύση είναι μία και μοναδική: να δημιουργήσουμε σταθερούς εθελοντές αιμοδότες και να κάνουμε κεντρική διαχείριση του αίματος.
Πώς επηρέασε η πανδημία και ο περιορισμός της κυκλοφορίας την αιμοδοσία και τα αποθέματα αίματος της χώρας μας;
Αναμφίβολα η επιδημία αιφνιδίασε τις κοινωνίες, δημιούργησε καταστάσεις φόβου, ίσως και πανικού. Δημιούργησε αντανακλαστικά πρωτόγνωρα και βεβαίως άλλαξε τις προτεραιότητες των ανθρώπων. Η μη γνώση έφερε την ανασφάλεια και φυσικό ήταν να επηρεαστεί και η αιμοδοσία. Οι άνθρωποι σε όλο το κόσμο συμπεριφέρθηκαν κατά τον ίδιο τρόπο. Τα αποθέματα του αίματος μειώθηκαν ανησυχητικά παγκοσμίως αλλά και στην πατρίδα μας. Βρέθηκαν όμως λύσεις και μάλιστα με συνεργασίες που πρέπει να διατηρήσουμε. Η τοπική αυτοδιοίκηση, ο χώρος του πολιτισμού και τα μουσεία, τα πανεπιστήμια προσέφεραν υπέροχες αίθουσες, ευχάριστες, για αιμοδοσία. Βγήκαμε έξω από τα νοσοκομεία που ήταν επιβαρυμένα με την αντιμετώπιση των ασθενών αλλά δημιουργούσαν και ανασφάλεια στους αιμοδότες μας. Κυρίως, η κοινωνία έδειξε ευαισθησία στην ανάγκη και δημιουργήσαμε ένα κύμα αλληλεγγύης. Έτσι περιορίστηκε και αντιμετωπίστηκε το πρόβλημα. Πλην όμως, η προσπάθεια πρέπει να είναι διαρκής.
Ποιοι είναι οι πιο δύσκολοι μήνες από άποψη αναγκών;
Αναμφίβολα οι καλοκαιρινοί μήνες είναι οι πιο δύσκολοι γιατί ο πληθυσμός που χρειάζεται αίμα πολλαπλασιάζεται, λόγω του τουρισμού και των πολλών έκτακτων συμβάντων (π.χ. τροχαία ατυχήματα), ενώ παράλληλα, λόγω των αδειών, περιορίζονται οι οργανωμένες αιμοδοσίες και πάντα υπάρχει μικρότερη συμμετοχή σε αυτές. Όμως όταν υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη εμείς θα πρέπει να εντατικοποιούμε τις προσπάθειές μας.
Εξακολουθούμε να εισάγουμε αίμα από τον Ελβετικό Ερυθρό Σταυρό λόγω της μη σταθερής ροής αιμοδοτών στο σύστημα;
Στην πατρίδα μας παρατηρείται το παράδοξο, ενώ συγκεντρώνουμε το περισσότερο αίμα φτάνουμε να μην έχουμε λύσει το πρόβλημα. Έχουμε περί τις 120.000 μόνιμες και αναγκαίες μεταγγίσεις το χρόνο σε κατηγορίες συμπολιτών μας όπως οι θαλασσαιμικοί. Συγκεντρώνουμε 580.000 μονάδες και προμηθευόμαστε ετησίως από το Ελβετικό Ερυθρό Σταυρό 25.000 μονάδες αίματος. Ποσότητα αναλογικά ασήμαντη που όμως δεν μπορούμε να κάνουμε χωρίς αυτή. Η ανάγκη αυτή δημιουργείται αποκλειστικά από την έλλειψη σταθερών αιμοδοτών για να μπορεί να γίνει αυστηρή αντιστοίχιση δότη και δέκτη πολυμεταγγιζόμενου. Γι' αυτό είναι προτεραιότητα όλων μας να δημιουργήσουμε σταθερούς και μόνιμους αιμοδότες και τότε όλα θα γίνουν πολύ πιο εύκολα.
Μιλήστε μας για την ψηφιακή εφαρμογή «Δίνουμε Αίμα». Πώς ελπίζετε ότι θα συνεισφέρει στην κουλτούρα αιμοδοσίας;
Καθίσταται αναγκαιότητα να προσεγγίσουμε τις νέες γενιές των ανθρώπων, να έρθουμε πιο κοντά τους, μέσα από τις συνήθειες τους, μέσα από το τρόπο τους. Να τους διευκολύνουμε μέσα στην συνάφεια της ζωής τους. Έτσι δημιουργήσαμε μια εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα την οποία ονομάσαμε «Δίνουμε Αίμα». Όποιος την κατεβάσει στο κινητό του, θα έχει την ενημέρωση για το πού και πότε γίνεται αιμοδοσία στην περιοχή κατοικίας του και θα έχει την δυνατότητα να κλείσει ραντεβού μέσω της εφαρμογής μειώνοντας στο ελάχιστο την όποια ταλαιπωρία μπορεί να δημιουργηθεί αλλά και να ελαχιστοποιήσει το χρόνο που απαιτείται για την μεγάλη αυτή προσφορά του. Η αιμοδοσία μπαίνει λοιπόν στην νέα τεχνολογία και στην νέα εποχή, που θέλουμε να δημιουργήσουμε.
Ποιος είναι ο στόχος πίσω από τη δημιουργία του παραμυθιού-εκπαιδευτικού υλικού: «Τι ζητούσε μια φορά η αλεπού στη ρεματιά»;
Στην γενικότερη στρατηγική για να θωρακιστεί η κοινωνία μας από διαρκείς ανάγκες, τώρα αλλά και στο μέλλον, οφείλουμε να αναλάβουμε πρωτοβουλίες και να χρησιμοποιήσουμε καινοτόμες ιδέες για να δημιουργήσουμε μια νέα γενιά εθελοντών αιμοδοτών. Με το παραμύθι: «Τι ζητούσε μια φορά η αλεπού στη ρεματιά;» δημιουργήσαμε ένα εργαλείο επικοινωνίας με τις μικρές ηλικίες, με το δικό τους κώδικα επικοινωνίας, να μιλήσουμε και να μάθουμε για το αίμα. Να γνωρίσουν στοιχεία από το αίμα, να διαλύσουμε ενδεχόμενους φόβους, να αναδείξουμε την σημαντικότητα της αλληλεγγύης μέσω της αιμοδοσίας. Στο ΕΚΕΑ κάθε χρόνο σε συνεργασία με το υπουργείο Παιδείας γίνονται επισκέψεις από σχολεία όλων των βαθμίδων και δημιουργείται έτσι μια σχέση γνωριμίας και γνώσης. Κατά την παρουσίαση του ΕΚΕΑ γίνονται δράσεις με συνεργάτες μας, ειδικούς στην εκπαίδευση και στο θέατρο για μια μοναδική εμπειρία. Το παραμύθι και όλο το υλικό της εκπαίδευσης θα χορηγείται δωρεάν στα σχολεία που θα μας επισκέπτονται αλλά θα υπάρχει και στα βιβλιοπωλεία.
Ποιο είναι το μήνυμα σας για την Παγκόσμια Ημέρα Εθελοντή Αιμοδότη;
Η εμπειρία της επιδημίας του κορωνοϊού μας έμαθε ποιες πρέπει να είναι οι προτεραιότητες της ζωής. Μας έδειξε ότι χρειάζεται να λειτουργούμε από κοινού, να συν-ζούμε να συν-αισθανόμαστε, να συν-προστατευόμαστε, να συν-ονειρευόμαστε, να συν-λειτουργούμε, να συν-πάσχουμε. Κυρίως και πρωτίστως μας έδειξε πόσο σημαντικός είναι για μας ο συνάνθρωπός μας. Για αυτό λοιπόν δεν πρέπει να αφήσουμε καμία ζωή να κινδυνέψει από έλλειψη αίματος. 15 λεπτά αρκούν για να σώσουν 3 ζωές.
