Στην ηλικία μετά τα 70, κυρίως σε γυναίκες οστεοπoρωτικές, το κάταγμα της κεφαλής (υποκεφαλικό) του μηριαίου είναι το πιο σύνηθες κάταγμα μετά από πτώση (μαζί με το κάταγμα καρπού τύπου Colles).
Γράφει ο Ιωάννης Η. Βλάχος, ορθοπαιδικός-χειρουργός
Μετά την πτώση, το άτομο εκτός από τον ισχυρό πόνο στο γοφό, δεν μπορεί να στηριχθεί στο πόδι του.
Τι είναι
Στην κάκωση αυτή σπάει ο «λαιμός» (αυχένας) του μηριαίου οστού ακριβώς κάτω από την κεφαλή.
Μετά το κάταγμα η κεφαλή μετατοπίζεται λιγότερο ή περισσότερο και η μετατόπιση αυτή, που μετριέται σε βαθμούς Garden Ⅰ, Ⅱ, Ⅲ και Ⅳ, προσδιορίζει και το είδος της θεραπείας.
Στη βαθμολογία Ⅰδεν υπάρχει καμία μετατόπιση, απλώς η κεφαλή έχει «καρφωθεί» στην ίδια θέση που έσπασε. Στο βαθμό Ⅱ έχει πάρει μία ελαφρώς πιο «βλαισή» θέση. Αυτό υποβοηθά στην πώρωση του κατάγματος. Μέχρι το βαθμό Ⅱ, λόγω μη μετατόπισης, συνήθως διατηρούνται ανέπαφα τα αγγεία (πρόσθια, οπίσθια) που αιματώνουν την κεφαλή και δεν κινδυνεύει να νεκρωθεί (νέκρωση μηριαίας κεφαλής).
Στον Ⅲ και Ⅳ βαθμό, η κεφαλή μετά το κάταγμα έχει μετατοπισθεί σε άλλο άλλοτε βαθμό (απόσταση) και στα αγγεία που την αιματώνουν έχει κατά το πλείστον διακοπεί η κυκλοφορία του αίματος.
Πώς ελέγχεται
Το άτομο που έχει υποστεί υποκεφαλικό κάταγμα του μηριαίου, μετά την πτώση δεν μπορεί να στηριχθεί στο πάσχον σκέλος. Στην ύπτια θέση το σκέλος αυτό είναι βραχύτερο και εστραμμένο προς τα έξω.
Είναι αδύνατη η ενεργητική κάμψη και η προσπάθεια να το μετακινήσουμε, προκαλεί οξύ πόνο στον γοφό εμπρός.
Πώς αντιμετωπίζεται
Πρώτο μέλημα είναι η ασφαλής μεταφορά του ατόμου σε νοσοκομείο, ώστε εάν η βλάβη είναι Garden Ⅰ, ή Ⅱ, να μην μετατραπεί σε Ⅲ ή Ⅳ.
Τα κατάγματα τύπου Ⅰ μπορούν ν΄ αντιμετωπισθούν και συντηρητικά με δερματική έλξη, για διάστημα 20 ημερών και μετά με προσεκτική κινητοποίηση και αποφυγή φόρτισης (βάδιση με «Π», απλώς αγγίζω το πάσχον πόδι) για διάστημα 2 μηνών από το κάταγμα.
Η πρόοδος της πώρωσης και μη μετατόπισης, ελέγχεται με ακτινογραφία ανά 15ήμερο (ακτινογραφία στο σπίτι, με φορητό μηχάνημα).
Τα Garden Ⅱ είναι καλύτερα ν΄ αντιμετωπίζονται με κοχλίωση, ώστε ο ασθενής να κινητοποιηθεί γρηγορότερα (να καθίσει και να βαδίσει με πατερίτσες ή Π).
Η αποφόρτιση με πατερίτσες, πάλι διαρκεί 2 μήνες.
Στα Garden Ⅲ, σε νεαρά ιδίως άτομα, έχει ένδειξη πάλι η ανάταξη (να μπει στη θέση του) και η σταθεροποίηση της κεφαλής με βίδες ή ήλο Richard. Η αποφόρτιση ε πατερίτσες είναι επίσης 2 μήνες, αλλά δεν προεξοφλείται η αποφυγή νέκρωσης της κεφαλής (έλεγχος ακτινολογικός μετά ένα χρόνο και σπινθηρογράφημα με Τe90).
Στα Garden Ⅳ, είναι καλύτερα για τν ασθενή όπως και σε υπερήλικες με Garden Ⅲ, να αντικατασταθεί η κεφαλή με εμφύτευμα (αρθροπλαστική). Στους ηλικιωμένους με ημιαρθροπλαστική (δηλαδή μόνο η κεφαλή) ενώ στις νεώτερες ηλικίες (προ των 70) με ολική αρθροπλαστική.
Όλοι οι ασθενείς καλύπτονται με από του στόματος αντιπηκτικά, για 6 εβδομάδες, για πρόληψη πνευμονικής εμβολής.
Λέξεις κλειδιά:
– υποκεφαλικό κάταγμα μηριαίου
– κοχλίωση
– ήλωση Richard’s
– ημιολική αρθροπλαστική ισχίου
– ολική αρθροπλαστική ισχίου
– οστεοπόρωση
– νέκρωση μηριαίας κεφαλής
