Σε περίπου 750.000 μονάδες το χρόνο ανέρχονται οι ανάγκες της Ελλάδας σε αίμα, σύμφωνα με στοιχεία του 2014. Σε κάθε 10 νοσηλευόμενους αρρώστους, οι δύο χρειάζονται μετάγγιση αίματος, ενώ για να σωθεί ένας βαριά τραυματίας απαιτούνται από 10 μέχρι 40 μονάδες αίματος. Τακτικοί αιμοδότες είναι μόνο το 0,65% του πληθυσμού της Ελλάδας και επειδή οι αυξημένες ανάγκες δεν καλύπτονται πλήρως η χώρα αναγκάζεται να εισάγει αίμα από τον Ελβετικό Ερυθρό Σταυρό, γεγονός οικονομικά ασύμφορο. Η αναλογία των εθελοντών αιμοδοτών είναι 50% από το συγγενικό περιβάλλον των ασθενών, 40% από τους μεμονωμένους εθελοντές αιμοδότες και τους συγκροτημένους συλλόγους εθελοντικής αιμοδοσίας και 5% από τις ένοπλες δυνάμεις.
Τα παραπάνω επισημαίνει η Επιτροπή Κοινωνικής Πολιτικής και Υγείας του ΑΠΘ με αφορμή την διοργάνωση Εβδομάδας Αιμοδοσίας από τη Δευτέρα 18 έως και την Παρασκευή 22 Μαΐου, στη διάρκεια της οποίας οι πολίτες καλούνται να δώσουν αίμα πρωί και απόγευμα, στο κέντρο αιμοδοσίας του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ. Στην χώρα μας η εθελοντική αιμοδοσία είναι θεσμός από το 1979, χρονιά που καταργήθηκε οριστικά η αγοραπωλησία και η εμπορία του αίματος. Το 1916 έγινε η πρώτη μετάγγιση στην Ελλάδα στην Πολυκλινική Αθηνών, από τον καθηγητή Σπύρο Οικονόμου. Για την πρώτη μετάγγιση πήρε αίμα από τον τότε βοηθό του Μιχάλη Πατρικαλάκη.
«Η ολοένα αυξανόμενη αναγκαιότητα για εθελοντική αιμοδοσία προκύπτει από την πρόοδο της ιατρικής, όπου η μετάγγιση χρησιμοποιείται όλο και πιο συχνά, από τον μεγάλο αριθμό τροχαίων ατυχημάτων (κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες), την αυξανόμενη συχνότητα της μεσογειακής αναιμίας και από το γεγονός ότι οι μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών κι οργάνων απαιτούν μεγάλες ποσότητες αίματος και προϊόντων αίματος», αναφέρει με αφορμή την εβδομάδα αιμοδοσίας η επίκουρη καθηγήτρια φυσιολογίας Δωροθέα Καπουκρανίδου, μέλος της επιτροπής.
Σύμφωνα με την ίδια, για να καλυφθούν οι ανάγκες της χώρας μας θα πρέπει το 10% του πληθυσμού να προσφέρει τουλάχιστον μια φορά το χρόνο αίμα, οι συστηματικοί εθελοντές αιμοδότες να είναι 300-330.000 άτομα στο σύνολο του πληθυσμού και να προσφέρουν αίμα 2-3 φορές το χρόνο.
«Η προσφορά αίματος μόνο σε έκτακτη ανάγκη π.χ. για συγγενικό πρόσωπο δεν λύνει το πρόβλημα. Σήμερα πρωτεύοντα ρόλο για την αιμοδοσία έχει η προσέλκυση και η δημιουργία εθελοντών αιμοδοτών με προγράμματα και μεθοδολογία, τα οποία έχουν ως βάση την μεταφορά γνώσεων και την πληροφόρηση του γενικού πληθυσμού, με μόνη και απαραβίαστη αρχή τον εθελοντισμό. Αυτό έχει αποδειχθεί ότι γίνεται με ομιλίες σε πληθυσμιακές ομάδες, στα σχολεία, στο στρατό, με την τηλεόραση, το ραδιόφωνο, τη διαφήμιση. Το ενθαρρυντικό είναι ότι έρευνες δείχνουν ότι κάθε χρόνο αυξάνονται οι εθελοντές αιμοδότες, ηλικίας 18-22, που σημαίνει πως οι νέοι έχουν συνειδητοποιήσει τη σημασία της εθελοντικής αιμοδοσίας κι όταν ένας άνθρωπος αρχίζει να προσφέρει αίμα σε τόσο νεαρή ηλικία, τότε δεν το κάνει μια φορά, συνεχίζει να το προσφέρει σε όλη του τη ζωή. Από την εμπειρία της Επιτροπής σας μεταφέρω ότι τα τελευταία πέντε χρόνια για την αιμοδοσία του ΑΠΘ υπάρχει ολοένα αυξανόμενο ενδιαφέρον τόσο από πλευράς εθελοντών αιμοδοτών όσο και από μεγάλη μερίδα φοιτητών που δρουν ως αρωγοί αυτής της προσπάθειας» πρόσθεσε η κ Καπουκρανίδου
Απαντήσεις σε ερωτήματα σχετικά με την αιμοδοσία δίνει ο καθηγητής Ιατρικής Κωνσταντίνος Νάτσης και μέλος της Επιτροπής.
Υπάρχουν κίνδυνοι από την αιμοδοσία;
Όχι, γιατί γίνεται ανώδυνα και εκτελείται από καταρτισμένο προσωπικό. Δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος για τη μετάδοση νοσημάτων μέσω της αιμοδοσίας. Όλα τα υλικά που χρησιμοποιούνται κατά την αιμοληψία είναι αποστειρωμένα, μιας χρήσης και ανοίγονται μπροστά στον αιμοδότη.
Τι πρέπει να γνωρίζει ο υποψήφιος εθελοντής αιμοδότης;
Κάθε υγιής άνδρας ή γυναίκα 18-65 ετών, μπορεί να δίνει άφοβα αίμα 3-4 φορές το χρόνο. Δεν πρέπει να διενεργείται αιμοδοσία πριν περάσουν τρεις μήνες από την προηγουμένη. Για νέους ηλικίας 17 ετών χρειάζεται γραπτή συγκατάθεση γονέων ή κηδεμόνων. Η ποσότητα του αίματος που δίνει ο εθελοντής είναι 350-450cc και αντιπροσωπεύει το 1/20 περίπου από το αίμα μας. Η αναπλήρωση του όγκου του αίματος γίνεται σε 24 ώρες με λήψη υγρών. Τα συστατικά του αίματος αναπληρώνονται πλήρως περίπου σε ένα μήνα. Κανένα φάρμακο δεν υποκαθιστά το αίμα ή το πλάσμα που χρειάζονται οι ασθενείς. Ο αιμοδότης μπορεί να δίνει αίμα πρωινές ή απογευματινές ώρες. Ο υποψήφιος αιμοδότης, πριν δώσει αίμα, συμπληρώνει ένα ανώνυμο ερωτηματολόγιο που αφορά το ιατρικό ιστορικό του, την υγεία του και τον τρόπο ζωής του. Σκοπός των ερωτημάτων του εντύπου είναι η ασφάλεια της υγείας τόσο του αιμοδότη όσο και του δέκτη. Ο αιμοδότης πρέπει να απαντήσει με ειλικρίνεια στις ερωτήσεις για τον αποκλεισμό από την αιμοδοσία φορέων μολυσματικών νόσων για τις οποίες ίσως να μην υπάρχουν ειδικές εξετάσεις ή να υπάρχουν αλλά να μην εφαρμόζονται.
Πότε απαγορεύεται να δώσει κάποιος αίμα;
Απαγορεύεται αν πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση, υπερλιπιδαιμία, καρδιακό ή άλλο σοβαρό νόσημα, έχει ιστορικό ηπατίτιδας, ελονοσίας, φυματίωσης, σύφιλης, μελιταίου πυρετού, είναι φορέας του AIDS, έχει αμειβόμενες σεξουαλικές σχέσεις, κάνει χρήση ναρκωτικών ενδοφλεβίως, έχει ομοφυλοφιλικές σχέσεις, ο σύντροφός του ανήκει σε κάποια από τις προηγούμενες κατηγορίες. Επίσης απαγορεύεται η αιμοδοσία κατά την διάρκεια της κύησης του θηλασμού και 6-12 μήνες μετά τον τοκετό και ο υποψήφιος αιμοδότης δεν πρέπει να έχει υποβληθεί σε μεγάλη χειρουργική επέμβαση ή να έχει προσβληθεί από βαριά νόσο (ασθένεια) κατά το τελευταίο χρόνο.
Οδηγίες για τον αιμοδότη πριν την αιμοδοσία
Πριν την αιμοδοσία πρέπει να έχει προηγηθεί ελαφρύ γεύμα (π.χ. πρωινό). Να έχουν μεσολαβήσει τουλάχιστον τρεις ώρες από το μεσημβρινό γεύμα. Να αισθάνεται καλά και να είναι ξεκούραστος. Να έχει κοιμηθεί την προηγούμενη ημέρα τουλάχιστον 7 με 8 ώρες. Απαγορεύεται η κατανάλωση ποτών πριν την αιμοδοσία για τουλάχιστον 24 ώρες. Απαγορεύεται η λήψη φαρμάκων, ακόμα και ασπιρίνη ή απλά παυσίπονα, τις τελευταίες ημέρες πριν την αιμοδοσία.
Οδηγίες για τον αιμοδότη μετά την αιμοδοσία
Ο αιμοδότης πρέπει να ακολουθεί τις συμβουλές του νοσηλευτικού προσωπικού. Να δεχθεί την τροφή που του προσφέρεται. Να μην αποχωρήσει από το Τμήμα αιμοδοσίας πριν του το επιτρέψει το υπεύθυνο προσωπικό. Να μην καπνίσει και να μην οδηγήσει για μια ώρα. Να μην κάνει έντονη σωματική άσκηση την ημέρα της αιμοδοσίας. Να πάρει περισσότερα υγρά και καλό γεύμα την ημέρα της αιμοδοσίας. Να αποφύγει τη λήψη οινοπνευματωδών ποτών την ημέρα της αιμοδοσίας. Σε περίπτωση αιμορραγίας από το σημείο φλεβοκέντησης, ο αιμοδότης θα πρέπει να εφαρμόσει πίεση και να σηκώσει το χέρι του ψηλά. Για οποιοδήποτε πρόβλημα ή απορία ο αιμοδότης μπορεί να απευθύνεται στο νοσηλευτικό προσωπικό ή στο ιατρό της αιμοδοσίας.
Ώρες προσέλευσης στο ΑΧΕΠΑ για την αιμοδοσία Δευτέρα, Τρίτη, Πέμπτη και Παρασκευή: 8.30-13.30 και 17.30-19.30 και την Τετάρτη: 10.30-13.30 και 17.30-19.30.
