Στις γυναίκες με το Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοθηκών (ΣΠΩ), που είναι μια ετερογενής μεταβολική διαταραχή ασαφούς αιτιολογίας και αποτελεί σημαντικό αίτιο ανωμαλίας της ωορρηξίας και της εμμήνου ρύσεως, παρατηρούνται υψηλά επίπεδα ανδρογόνων. Επίσης, το σύνδρομο αυτό, που περιγράφηκε για πρώτη φορά από τους Stein και Leventhal το 1935, φαίνεται ότι αποτελεί τη συχνότερη αιτία διαταραχής του μεταβολισμού στις γυναίκες.
Έτσι λοιπόν τα κύρια χαρακτηριστικά του συνδρόμου αφορούν αφενός τη δυσλειτουργία της ωοθυλακιορρηξίας, με την περίσσεια ανδρογόνων και πιθανά την πολυκυστική μορφολογία ωοθηκών ενώ παράλληλα οι πλειονότητα των γυναικών με ΣΠΩ παρουσιάζει μεταβολικές διαταραχές, όπως δυσλιπιδαιμία και αντίσταση στην ινσουλίνη που οδηγεί σε διαταραχή του μεταβολισμού των υδατανθράκων (προδιαβήτη).
Δεν υπάρχει πλέον αμφιβολία ότι η διατροφή με σόγια αποτελεί σημαντικό διατροφικό συμπλήρωμα σε όσους ακολουθούν ειδική δίαιτα κατά της παχυσαρκίας και του διαβήτη, ελαττώνοντας την αντίσταση στην ινσουλίνη ενώ παράλληλα προάγουν την λιπόλυση στο ήπαρ και τα λιποκύτταρα, μέσω της αναστολής της έκκρισης ινσουλίνης από τα β-κύτταρα του παγκρέατος. Επίσης τα φυτοοιστρογόνα, που περιέχονται στη σόγια, μέσω της αντιοξειδωτικής τους δράσης, ασκούν ευεργετικές εν γένει επιδράσεις στον λιπώδη ιστό. [Am J Clin Nutr 2002]
Τα φυτοοιστρογόνα είναι μια ομάδα βιολογικά ενεργών ουσιών με χημική δομή συναφή με την οιστραδιόλη (Ε2). Σε αυτήν την ομοιότητα οφείλεται και η ικανότητά τους να συνδέονται με τους οιστρογονικούς υποδοχείς σε διάφορες κατηγορίες κυττάρων και να ασκούν οιστρογονική ή αντι-οιστρογονική δράση. Οι 3 κύριες κατηγορίες φυτοοιστρογόνων είναι οι ισοφλαβόνες, οι λιγνάνες και οι κουμεστάνες. Από αυτές οι δραστικότερες είναι η γενιστεΐνη και δαιδζεϊνη. Τροφές πλούσιες σε φυτοοιστρογόνα είναι τα όσπρια, οι σπόροι και το στάρι. Η μεγαλύτερη όμως περιεκτικότητα σε ισοφλαβόνες βρίσκεται στη σόγια και στα προϊόντα της (πρωτεΐνη σόγιας, tofu, γάλα σόγιας).
Επομένως τα πειστικά συμπεράσματα για τον ευεργετικό ρόλο των φυτοοιστρογόνων που εμπεριέχονται στις τροφές με σόγια όσον αφορά την παχυσαρκία, το σακχαρώδη διαβήτη, την δυσλιπιδαιμία και γενικά το μεταβολικό σύνδρομο μπορεί να επεκτείνονται και στις ανάλογες καταστάσεις που είναι παρούσες στις γυναίκες με ΣΠΩ. Παράλληλα πρόσφατες μελέτες αναδεικνύουν κάποια πρόσθετη συσχέτιση των φυτοοιστρογόνων και του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών, πέρα από την θετική τους δράση στη βελτίωση των μεταβολικών διαταραχών.
Έτσι λοιπόν σε μια προοπτική μελέτη βρέθηκε ότι η χορήγηση γενιστεΐνης σε παχύσαρκες, δυσλιπιδαιμικές γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, βελτιώθηκε σημαντικά το λιπιδαιμικό προφίλ τους, με μείωση της LDL, του λόγου LDL-HDL και των τριγλυκεριδίων [Fertil Steril 2008], πιστοποιώντας την ευεργετική τους δράση στον μεταβολισμό, ενώ σε άλλες τυχαιοποιημένες μελέτες, η κατανάλωση γενιστεΐνης από γυναίκες με ΣΠΩ επί 3 μήνες βελτίωσε, εκτός από το λιπιδαιμικό τους προφίλ και το ορμονικό τους, μειώνοντας σημαντικά την ωχρινοτρόπο (LH), την τεστοστερόνη και την θειική δεϋδροεπιανδροστερόνη (DHEAS) που είναι ορμόνες με σημαντικό ρόλο στην ωοθυλακιορηξία. [J Res Med Sci. 2011]
Γίνεται επομένως αντιληπτό ότι τα φυτοοιστρογόνα που περιέχονται στη σόγια και τα παράγωγά της, έχουν ευεργετικά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση του υπερανδρογονισμού και της παχυσαρκίας σε γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. [J Steroid Biochem Mol Biol. 2013]
Μιλτιάδης Αγγελόπουλος, MD., MSc.
Μαιευτήρ-Χειρουργός Γυναικολόγος
Συνεργάτης Κλινικής Ιασώ & Λητώ
&
Παναγιώτης Χαλβατσιώτης
Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν»
