Σάλο προκάλεσε η απόφαση μιας εταιρείας να κατοχυρώσει πατέντα μιας τεχνικής DNA που θα μπορούσε να δώσει τη δυνατότητα σε γονείς να επιλέξουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά για το μελλοντικό μωρό τους, έχοντας διαλέξει τους «κατάλληλους» δωρητές ωαρίων και σπερματοζωαρίων.
Την πατέντα υπέβαλε η αμερικανική εταιρία γενετικής και βιοτεχνολογίας 23andMe και γραφείο χορήγησης ευρεσιτεχνιών την έκανε δεκτή, κάτι που όπως ήταν φυσικό ξεσήκωσε αντιδράσεις, καθώς η «προαναγγελία» μωρών με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά συνιστά ενός είδος ευγονικής.
Η23andMe εδρεύει στην Καλιφόρνια και το όνομα της σημαίνει «23 χρωμοσώματα και Εγώ». Όπως έσπευσε να διευκρινίσει ότι δεν προτίθεται να χρησιμοποιήσει στην πράξη αυτή την πατέντα, αλλά να δώσει τη δυνατότητα στους πελάτες να μάθουν τα γνωρίσματα που το μωρό θα κληρονομήσει από τους γονείς.
Η μέθοδός της με την ονομασία «Family Traits Inheritor Calculator» (Υπολογιστής Κληρονόμησης Οικογενειακών Χαρακτηριστικών), μπορεί να προβλέψει τον κίνδυνο το μωρό να κληρονομήσει ορισμένες ασθένειες, καθώς επίσης προβλέπει γνωρίσματα όπως το ύψος, το βάρος, το χρώμα των ματιών, ακόμα και στοιχεία της προσωπικότητάς του. Ο έλεγχος πραγματοποιείται με την αποστολή δείγματος σάλιου των γονιών στην εταιρεία, ενώ η εταιρεία περιγράφει την τεχνική σαν ένα «ευχάριστο τρόπο με τον οποίο οι μελλοντικοί γονείς μπορούν να πάρουν μια ιδέα από τη γενετική».
Όμως, η μέθοδος ανάλυσης του DNA θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και από κλινικές εξωσωματικής γονιμοποίησης, ώστε οι γονείς να επιλέγουν κατάλληλους δωρητές σπέρματος και ωαρίων, αν και η 23andMe διαβεβαίωσε ότι δεν προτίθεται να κάνει κάτι τέτοιο.
Οι επικριτές ανησυχούν ότι η μέθοδος, που επιτρέπει την επιλογή των επιθυμητών ή κατά παραγγελία δωρητών για εξωσωματική γονιμοποίηση, κάλλιστα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί καταχρηστικά. «Αν και ο γενετικός έλεγχος για τυχόν ασθένειες είναι ηθικός, η χρησιμοποίηση του DNA για να επιλεγούν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, αγγίζει πλέον την ευγονική», δήλωσε ο Μάικλ Σαντέλ του πανεπιστημίου Χάρβαρντ.
Η Μάρσι Νταρνόφσκι, διευθύντρια του Κέντρου Γενετικής και Κοινωνίας, δήλωσε ότι «θα ήταν άκρως ανεύθυνο εκ μέρους της 23andME ή όποιου άλλου να προσφέρει ένα προϊόν ή μια υπηρεσία με βάση αυτή την πατέντα. Ισοδυναμεί με το “ψωνίζει” κανείς συγκεκριμένους δωρητές, σε μια προσπάθεια να δημιουργήσει σχεδιασμένα μωρά. Το γραφείο χορήγησης ευρεσιτεχνιών έκανε σοβαρό λάθος που επέτρεψε μια πατέντα, η οποία περιλαμβάνει ένα “μενού” επιλογών για να διαλέξει κανείς τα χαρακτηριστικά του μελλοντικού παιδιού», τόνισε και πρόσθεσε ότι η κοινωνία «δεν πρέπει να ενθαρρύνει την επικίνδυνη ιδέα πως η επιστήμη θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί για αναπτυχθούν καλύτεροι άνθρωποι».
Από την άλλη, πέρα από την ηθική πλευρά, αρκετοί επιστήμονες αμφιβάλλουν κατά πόσο το τωρινό επίπεδο γενετικών γνώσεων καθιστά όντως εφικτή την πρόβλεψη και επιλογή συγκεκριμένων μελλοντικών βιολογικών γνωρισμάτων ενός μωρού. Αν είναι έτσι, τότε μπορεί να υπάρξει διάψευση των προσδοκιών των γονιών-πελατών και πιθανές νομικές διεκδικήσεις τους κατά της εταιρίας.
Αυτό μπορεί να εξηγεί και τη βιασύνη της 23andMe να διευκρινίσει ότι δεν προτίθεται να χρησιμοποιήσει την πατέντα της στην πράξη, πέρα από τον πιο αθώο «Family Traits Inheritor Calculator» (Υπολογιστή Κληρονόμησης Οικογενειακών Χαρακτηριστικών). Όμως κανείς δεν ξέρει τι θα γίνει στο μέλλον, όταν οι γενετικές γνώσεις και τεχνικές βελτιωθούν περαιτέρω.
