Το χασμουρητό μπορεί να δείχνει είτε τη φυσιολογική λειτουργία του σώματος μας είτε το συναίσθημα της ανίας που νιώθουμε σε κοινωνικό επίπεδο.
Η έρευνα για το χασμουρητό δεν είναι σίγουρα βαρετή. Υπάρχει πλούσια ιστορία θεωριών για αυτό, που φτάνει πίσω στην αρχαιότητα, ωστόσο η μακρά βιολογική διαδικασία του χασμουρητού παραμένει ένα μυστήριο.
Καταρχάς, δεν είναι όλα τα χασμουρητά ίδια.
Οι περισσότεροι από εμάς χασμουριόμαστε και τεντωνόμαστε όταν σηκωνόμαστε από το κρεβάτι το πρωί, χασμουριόμαστε όταν βαριόμαστε ή όταν χρειάζεται να ξεβουλώσουμε τα αυτιά μας ύστερα από ταξίδι σε μεγάλο υψόμετρο κι επίσης χασμουριόμαστε όταν βλέπουμε κάποιον άλλον να χασμουριέται.
Η λειτουργία του χασμουρητού δεν υπάρχει μόνο στον άνθρωπο, αλλά σχεδόν σε όλα τα σπονδυλωτά, ενώ ακόμα και τα πουλιά και τα ψάρια εμφανίζονται να ανοίγουν το στόμα τους με τρόπο που παραπέμπει στο χασμουρητό. Στους ανθρώπους, το χασμουρητό μπορεί να ξεκινήσει από τις πρώτες 20 εβδομάδες της σύλληψης.
Συγκεκριμένα, το χασμουρητό είναι μια συντονισμένη κίνηση των θωρακικών μυών του στήθους, του διαφράγματος, του λάρυγγα στο λαιμό και του ουρανίσκου στο στόμα. Με το χασμουρητό εκκρίνονται λιποπρωτεΐνες που προστατεύουν τις πνευμονικές κυψελίδες.
Με άλλα λόγια, δεν μπορούμε να χασμουρηθούμε κατά παραγγελία, καθώς πιστεύεται ότι το χασμουρητό είναι μια ημιεκούσια διαδικασία και κατά ένα ποσοστό είναι μια αντανακλαστική κίνηση που ελέγχεται από τα νεύρα του εγκεφάλου μας.
Γιατί χασμουριόμαστε;
Υπάρχουν πάρα πολλές θεωρίες που έχουν προσπαθήσει να εξηγήσουν γιατί χασμουριόμαστε, ωστόσο ακόμα οι επιστήμονες δεν έχουν καταλήξει σε συμφωνία. Μια από τις πρώτες θεωρίες μας ταξιδεύει πίσω στον Ιπποκράτη, τον πατέρα της ιατρικής, που υπέθεσε ότι το χασμουρητό προηγείται του πυρετού και είναι ένας τρόπος να βγει ο κακός αέρας από τους πνεύμονες μας.
Ωστόσο, βασιζόμενη σε σύγχρονες θεωρίες, αυτή η άποψη φαίνεται ότι δεν είναι σωστή, καθώς δεν αποδεικνύεται με κάποιο τρόπο ότι το χασμουρητό εξυπηρετεί κάποια λειτουργία του αναπνευστικού μας συστήματος.
Μέχρι το 17ο και 18ο αιώνα, οι ερευνητές αμφισβητούσαν τη θεωρία του Ιπποκράτη, καθώς οι νέες θεωρίες ανέφεραν ότι το χασμουρητό αφορά στο κυκλοφορικό σύστημα, υποδεικνύοντας ότι προκαλεί αύξηση της πίεσης του αίματος, του ρυθμού της καρδιάς και του οξυγόνου στο αίμα, το οποίο με τη σειρά του βελτιώνει τη λειτουργία της κίνησης και την ενεργητικότητα.
Παρόλα αυτά, τρέχουσες δοκιμές έχουν δείξει ότι ο καρδιακός παλμός, ο ιδρώτας και η εγκεφαλική δραστηριότητα δεν αυξάνονται μετά το χασμουρητό.
Σήμερα, οι επιστήμονες συνεχίζουν να ερευνούν τη λειτουργία του χασμουρητού.
Ο πρωτοπόρος στην έρευνα της μεταδοτικής συμπεριφοράς γιατρός Robert Provine αναφέρει ότι το χασμουρητό «συνδέεται με την αλλαγή της συμπεριφοριστικής κατάστασης μας, δηλαδή από τον ύπνο στον ξύπνιο και το αντίθετο, από τη βαρεμάρα στην ενεργητικότητα και το αντίθετο και άλλα».
Πιο σύγχρονες έρευνες δείχνουν ότι το χασμουρητό ενδέχεται να συνδέεται με τη θερμοκρασία του εγκεφάλου, καθώς όταν ο εγκέφαλος θερμαίνεται πέραν του φυσιολογικού, συνήθως χασμουριόμαστε για να μειώσουμε τη θερμοκρασία αυτή.
Οι γιατροί Andrew Gallup και Omar Tonsi Eldakar ανακάλυψαν ότι ακόμα και η εξωτερική θερμοκρασία μπορεί να επηρεάσει το χασμουρητό. Αν είναι υψηλότερη η θερμοκρασία του περιβάλλοντος, τότε ο οργανισμός χασμουριέται λιγότερο συχνά. Αυτό πιθανότατα συμβαίνει γιατί ο αέρας του περιβάλλοντος δεν είναι χρήσιμος σε κάτι για τον οργανισμό, άρα το σώμα δεν χρειάζεται να εισπνεύσει παραπάνω οξυγόνο με το χασμουρητό.
Ωστόσο, άλλες δοκιμές δείχνουν ότι το χασμουρητό αυξάνεται όταν αυξάνεται και η θερμοκρασία του περιβάλλοντος αλλά και η θερμοκρασία του εγκεφάλου.
Επίσης, υπάρχουν και κοινωνιολογικές και εξελικτικές θεωρίες που εξηγούν το χασμουρητό. Ενδέχεται να συνδέεται με τον κιρκαδικό ρυθμό (τη βιολογική 24ωρη λειτουργία των ζωτικών οργανισμών) σαν ένα σημάδι ότι κάποιος θέλει να πάει για ύπνο ή έχει μόλις ξυπνήσει. Επιπλέον, πολλές φορές είναι δείγμα βαρεμάρας ή άγχους προς το κοινωνικό σύνολο, ενώ μπορεί να είναι και κολλητικό.
Θεωρίες για το κολλητικό χασμουρητό
Το κολλητικό χασμουρητό είναι ουσιαστικά το χασμουρητό που μας πιάνει όταν βλέπουμε κάποιον άλλο να χασμουριέται.
Σύμφωνα με έρευνες, το 42%-55% των ανθρώπων θα χασμουρηθούν αν βλέπουν μια κασέτα που δείχνει κάποιον να χασμουριέται συνεχόμενα.
Ο εξελικτικός ψυχολόγος Gordon Gallup περιγράφει το κολλητικό χασμουρητό σαν «έναν πρωτόγονο εμφατικό μηχανισμό που σχετίζεται με την πνευματική κατάσταση».
Το χασμουρητό κινητοποιεί τα μέρη του εγκεφάλου που ευθύνονται για το μιμητισμό, τη συμπάθεια και την κοινωνική συμπεριφορά. Οι νευρώνες του εγκεφάλου προκαλούν τον άνθρωπο να αισθανθεί αυτά που νιώθει και ο συνάνθρωπος απέναντι του που μπορεί να χασμουριέται, οδηγώντας τον να μιμηθεί την κίνηση που κάνει κι εκείνος.
