Κάθε ηλικία είναι κρίσιμη για την προστασία της υγείας μας. Ορισμένες, όμως, θεωρούνται σταθμοί, καθώς συνδέονται με σημαντικές μεταβολές στον οργανισμό.
Μια τέτοια μεταβολή συντελείται στα κορίτσια με την έναρξη της σεξουαλικής ζωής. Με την πρώτη επαφή, καλό είναι να δρομολογούνται γυναικολογική εξέταση και τεστ Παπ. Από την ηλικία των 20 ετών, το κορίτσι πρέπει, επίσης, να ξεκινά την αυτοεξέταση των μαστών. Εως την ηλικία των 15 ετών, καλό είναι να ξεκινούν -και τα δύο φύλα- αιματολογικές εξετάσεις (χοληστερόλη, τριγλυκερίδια), για πρόληψη των καρδιαγγειακών.
Η αμέσως επόμενη κρίσιμη ηλικία για την υγεία των γυναικών είναι τα 40. Τότε πρέπει να γίνεται μια πρώτη μέτρηση οστικής πυκνότητας, για την πρόληψη της οστεοπόρωσης, εξέταση που θα γίνεται τακτικά μετά την εμμηνόπαυση. Για τους άνδρες ηλικία-σταθμός είναι τα 50, καθώς πρέπει να ξεκινά ο τακτικός έλεγχος για την πρόληψη του καρκίνου του προστάτη και του παχέος εντέρου.
Παπ τεστ
Με την έναρξη της σεξουαλικής ζωής, η γυναίκα πρέπει να δρομολογεί και το πρώτο τεστ Παπανικολάου. Το τεστ Παπ, όπως είναι γνωστό, ανακαλύφθηκε πριν από 85 χρόνια από τον Γεώργιο Παπανικολάου. Παραμένει επίκαιρο για ανίχνευση πιθανών προκαρκινικών αλλοιώσεων στον τράχηλο. Οι γυναίκες στις οποίες έχει ήδη ανιχνευτεί πρόβλημα, πρέπει να κάνουν το τεστ κάθε έξι μήνες, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις η εξέταση επαναλαμβάνεται κάθε τετράμηνο. Ο ετήσιος έλεγχος πρέπει να συνεχίζεται και μετά την εμμηνόπαυση. Πρόκειται για τον πιο αποτελεσματικό τρόπο πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, καθώς επιτρέπει την έναρξη της θεραπείας πριν ακόμη εμφανιστεί ο καρκίνος.
Μέτρηση οστικής πυκνότητας
Από την ηλικία των 65 ετών πρέπει να ξεκινά η τακτική μέτρηση οστικής πυκνότητας στις γυναίκες. Καλό είναι να γίνεται μία πρώτη εξέταση στην ηλικία των 40 ετών. Η εξέταση αποσκοπεί στην πρόληψη της οστεοπόρωσης. Πρέπει, δε, να γίνεται και σε μικρότερες ηλικίες, εφόσον συνυπάρχουν παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση της νόσου.
Απαραίτητη είναι σε γυναίκες που βρίσκονται στη μεταβατική περίοδο της εμμηνόπαυσης, με κλινικούς παράγοντες κινδύνου για κάταγμα, όπως χαμηλό σωματικό βάρος, προηγούμενο οστεοπορωτικό κάταγμα ή λήψη φαρμάκων με αρνητική επίδραση στα οστά. Η μέτρηση πρέπει να γίνεται και από τους άνδρες, στην ηλικία 70 ετών και άνω, καθώς και σε άνδρες κάτω των 70 ετών, οι οποίοι έχουν κλινικούς παράγοντες κινδύνου.
Καρκίνος του προστάτη…
Στα 50 πρέπει να ξεκινούν οι άνδρες τις τακτικές εξετάσεις για την πρόληψη του καρκίνου του προστάτη. Οι άνδρες άνω των 50 ετών ή νεότεροι με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου της νόσου, πρέπει να συζητούν με τον γιατρό τους το πότε θα πρέπει να υποβάλλονται σε εξετάσεις. Οι εξετάσεις που γίνονται είναι η δακτυλική εξέταση από το ορθό και η μέτρηση στο αίμα του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA).
…και τoυ παχέος εντέρου
Τακτική εξέταση για πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου πρέπει να κάνουν οι άνδρες μετά τα 50. Σε τακτικές εξετάσεις πρέπει να υποβάλλονται και νεότεροι άνδρες, με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου παχέος εντέρου. Οι εξετάσεις που χρησιμοποιούνται είναι η ανίχνευση αίματος στα κόπρανα, η κολονοσκόπηση και η σιγμοειδοσκόπηση. Σε άνδρες άνω των 50 ετών, η ανίχνευση αίματος στα κόπρανα πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο. Η σιγμοειδοσκόπηση σε άνδρες άνω των 50 ετών πρέπει να γίνεται κάθε πέντε χρόνια. Η κολονοσκόπηση σε άνδρες άνω των 50 ετών πρέπει να γίνεται κάθε δέκα χρόνια. Εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό για τον καρκίνο αυτό τότε η κολονοσκόπηση να αρχίζει από την ηλικία των 40 ετών.
Μετά τα 40 μαστογραφία κάθε χρόνο
Τεράστια σημασία έχει η τακτική εξέταση του μαστού. Η πρώτη μαστογραφία πρέπει να γίνεται στην ηλικία των 35 ετών και να επαναλαμβάνεται σε ετήσια βάση μετά τα 40. Μεγαλύτερη προσοχή απαιτείται για τις γυναίκες με ιστορικό καρκίνου των μαστών στην οικογένεια.
Οι νεαρές γυναίκες πρέπει από την ηλικία των 20 ετών να εξετάζουν οι ίδιες τους μαστούς. Η εξοικείωση κάνει πιο εύκολα αντιληπτή οποιαδήποτε διαφορά προκύψει στο μέλλον. Η αυτοεξέταση πρέπει να γίνεται προς το τέλος ή αμέσως μετά το τέλος της περιόδου. Η κλινική εξέταση γίνεται από τον γιατρό, μετά την περίοδο.
Οι ασθένειες που απειλούν τα δύο φύλα
Οι ηλικίες – σταθμοί για την ανθρώπινη υγεία
Ενας σημαντικός σταθμός στη ζωή της γυναίκας με σωματικές και ψυχολογικές εκδηλώσεις είναι η πολύπλοκη περίοδος της εμμηνόπαυσης. Το τέλος της αναπαραγωγικής φάσης που ξεκινά σταδιακά λίγο μετά την ηλικία των 45 και η διακοπή της εμμήνου ρύσης σηματοδοτούν μια σειρά αλλαγές για τη ζωή της γυναίκας. Οι διαδικασίες που λαμβάνουν χώρα στον οργανισμό της είναι απολύτως φυσιολογικές, συνοδεύονται, όμως από δυσάρεστα συμπτώματα όπως έντονες εξάψεις, δυσφορία, ευερεθιστότητα.
Τι συμβαίνει κατά την εμμηνόπαυση;
Οταν οι ωοθήκες εξαντλήσουν τα ωάριά τους και δεν εκκρίνουν τις ορμόνες που ενέχονται στον έμμηνο κύκλο, όπως τα οιστρογόνα και τη προγεστερόνη, τότε σταματά η περίοδος στη γυναίκα. Τυπικά θεωρούμε ότι μια γυναίκα έχει μπει στην εμμηνόπαυση, εφόσον παρέλθει ένα έτος από την τελευταία φορά που είχε έμμηνο ρύση.
Σύμφωνα με έρευνες, η μέση ηλικία έναρξης της προεμμηνόπαυσης είναι τα 46 έτη με μέση διάρκεια τα 5 χρόνια. Ως μέση ηλικία της εμμηνόπαυσης θεωρείται η ηλικία των 51.3 ετών. Εχει παρατηρηθεί ότι η ηλικία έναρξης της εμμηνόπαυσης σχεδόν συμπίπτει με την ηλικία κατά την οποία μπήξε στη φάση αυτή η μητέρα της, ενώ στις καπνίστριες η εμμηνόπαυση επισπεύδεται.
Ποια είναι τα συμπτώματά της;
Ποσοστό 70% των γυναικών σε εμμηνόπαυση βιώνουν αγγειοκινητικές εξάψεις. Πρόκειται για ξαφνική αίσθηση θερμότητας στο επάνω μέρος του σώματος το οποίο συνοδεύεται από κοκκίνισμα στο πρόσωπο, τον λαιμό και τον θώρακα, ιδρώτα και ενίοτε ταχυκαρδία, ενώ το επεισόδιο τελειώνει με αίσθηση ψύχους. Ορισμένες γυναίκες αισθάνονται πονοκέφαλο, ενώ η διάρκεια του γεγονότος ποικίλλει από μερικά δευτερόλεπτα μέχρι και λίγα λεπτά και σπανιότερα ως μία ώρα. Αλλα συμπτώματα είναι ο πόνος κατά τη σεξουαλική συνεύρεση, η μειωμένη επιθυμία για ερωτική επαφή, η ξηρότητα του κόλπου, μυϊκές κράμπες, οι ρυτίδες και η ξηροδερμία που οφείλονται στην έλλειψη οιστρογόνων και κάποιες φορές η τριχοφυΐα στο άνω χείλος και το πιγούνι.
Ποιες οι ψυχολογικές επιπτώσεις της κλιμακτηρίου στη γυναίκα;
Η εμμηνόπαυση έχει και ψυχολογικές προεκτάσεις. Κατά τη μεταβατική αυτή περίοδο η γυναίκα έρχεται συχνά αντιμέτωπη με την κατάθλιψη, τόσο εξαιτίας των ορμονικών διεργασιών που συντελούνται στον οργανισμό της όσο και για κοινωνικούς λόγους, αφού αισθάνεται ότι δεν μπορεί πλέον να ανταποκριθεί στους ρόλους που της έχει αναθέσει η κοινωνία.
Η εικόνα της θελκτικής γυναίκας που έχει για τον εαυτό της διαταράσσεται και αρκετές είναι εκείνες που δυσκολεύονται να μεταβούν από το ρόλο της νέας γυναίκας σε αυτόν της μεσήλικης.
Μελαγχολία, κρίσεις πανικού, ευερεθιστότητα, δυσκολίες στη μνήμη, αίσθηση κόπωσης και έλλειψη αυτοεκτιμήσης είναι μερικές από τις εκδηλώσεις της περιόδου αυτής.
Η υποστήριξη από την πλευρά του συζύγου θεωρείται απαραίτητη, καθώς είναι σημαντικό σε αυτήν τη φάση η γυναίκα να αισθάνεται αγαπητή, επιθυμητή και ήρεμη.
Αυξάνεται o κίνδυνος για τη γυναίκα
Η εμμηνόπαυση φέρνει στεφανιαία και οστεοπόρωση
Εχει επιστημονικά διαπιστωθεί πως μετά την εμμηνόπαυση αυξάνεται για τις γυναίκες ο κίνδυνος εμφάνισης στεφανιαίας νόσου και σοβαρών τραυματισμών λόγω οστεοπόρωσης.
Συγκεκριμένα: Οι γυναικείες ορμόνες επηρεάζουν τον ρυθμό με τον οποίο απορροφάται το ασβέστιο από τα οστά. Οταν η έμμηνος ρύση σταματά και τα επίπεδα των οιστρογόνων μειώνονται, οι γυναίκες χάνουν την πυκνότητα των οστών τους γρήγορα.
Τα οστά έχουν την τάση να σπάνε ευκολότερα, ακόμη και με την ελάχιστη εφαρμοζόμενη δύναμη. Επειδή η οστεοπόρωση δεν θεραπεύεται, είναι απαραίτητη η έμφαση στην πρόληψη, η οποία ξεκινά από την παιδική ηλικία. Μια διατροφή πλούσια σε γαλακτοκομικά, η ένταξη της γυμναστικής -η οποία ενδυναμώνει τους μύες και τα οστά- στις καθημερινές μας συνήθειες είναι κομβικής σημασίας.
Σε ορισμένες περιπτώσεις προκρίνεται η ορμονοθεραπεία, δηλαδή η αναπλήρωση των ορμονών με λήψη οιστρογόνων και προγεστερόνης. Αυτό γίνεται πάντα κατόπιν ιατρικής συμβουλής και με επιστημονική παρακολούθηση. Η θεραπεία εμποδίζει την παραπέρα απώλεια οιστρογόνων, συχνά, όμως, έχει σοβαρές παρενέργειες και υπάρχουν αρκετοί επιστήμονες που δεν προκρίνουν τη συνταγογράφησή της.
Ως προς τη στεφανιαία νόσο, σύμφωνα με πανευρωπαϊκές έρευνες, οι γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών επεισοδίων καθώς η διακοπή της εμμήνου ρύσης αυξάνει τη χοληστερίνη.
Τα οιστρογόνα δρουν προστατευτικά για το καρδιαγγειακό σύστημα. Οταν τα επίπεδά τους μειώνονται, προκαλείται αύξηση της κακής χοληστερόλης (LDL) και των τριγλυκεριδίων και μείωση της καλής χοληστερόλης (HDL).
Ανδρική κλιμακτήριος
Εκδηλώνεται με συγκεκριμένα «συμπτώματα»
Σπάνια, αλλά υπαρκτή είναι η ανδρική κλιμακτήριος. Μελέτη, η οποία πραγματοποιήθηκε σε περίπου 3.500 Ευρωπαίους, έδειξε ότι το 2% των ανδρών ηλικίας 40 έως 80 ετών εμφανίζουν εικόνα συμβατή προς την κλιμακτήριο. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η ανδρική κλιμακτήριος ή ανδρόπαυση εκδηλώνεται με συγκεκριμένα «συμπτώματα», τα οποία μπορούν να αναγνωριστούν. Συνδέεται, δε, με την προοδευτική μείωση της ανδρικής ορμόνης τεστοστερόνη στον οργανισμό.
Μετρώντας τα επίπεδα της τεστοστερόνης στους άνδρες που μετείχαν στην έρευνα και καταγράφοντας την καθημερινή τους εικόνα, οι επιστήμονες κατέληξαν στα εξής συμπεράσματα: Εννέα από τα 32 συμπτώματα που αξιολόγησαν συνδέονται με τη μειωμένη παρουσία τεστοστερόνης στον οργανισμό. Μία σειρά άλλων, τα οποία συνδέονται με την κλιμακτήριο, όπως οι διαταραχές ύπνου, το άγχος και η μειωμένη συγκέντρωση, διαπιστώθηκε ότι δεν σχετίζονται με την εν λόγω ορμόνη. Τα συμπτώματα που συνδέονται με τα επίπεδα τεστοστερόνης στον οργανισμό του άνδρα είναι τα εξής:
Η αδυναμία να ολοκληρώσει κάποια προσπάθεια, η οποία απαιτεί σωματικό έργο, να περπατήσει πάνω από ένα χιλιόμετρο, να γονατίσει ή να σκύψει. Η παρουσία ψυχολογικών προβλημάτων, όπως η θλίψη, η κόπωση και η χαμηλή ενεργητικότητα. Λιγότερες πρωινές στύσεις, στυτική δυσλειτουργία και μειωμένη ερωτική επιθυμία. Σύμφωνα με την ομάδα των ερευνητών, ένας άνδρας μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει κλιμακτήριο, όταν έχει και τα τρία σεξουαλικά συμπτώματα και χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης. Οι διαπιστώσεις αυτές θεωρούνται ως το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση του προβλήματος στο μέλλον.
Τα καρδιαγγειακά
Τα θέματα της υγείας, η φύση έχει επιλέξει να είναι ο άνδρας το πραγματικά «αδύνατο» φύλο. Εχει αισθητά μικρότερο προσδόκιμο επιβίωσης από τις γυναίκες, ενώ στην ηλικία των 40 ετών κινδυνεύει περισσότερο να υποστεί κάποιο οξύ καρδιαγγειακό επεισόδιο.
Οι καρδιολόγοι κάνουν λόγο για μια μινι-«επιδημία» εμφραγμάτων και σε πιο μικρές ηλικίες -δηλαδή στα 35- τα οποία συνδέουν κυρίως με το κάπνισμα. Από τα 60 και μετά, τη «σκυτάλη» παίρνουν οι γυναίκες, καθώς παύει -λόγω εμμηνόπαυσης- η προστασία της καρδιάς και των αγγείων τους από τις ορμόνες. Το έμφραγμα τού μυοκαρδίου προσβάλλει συνήθως τούς άνδρες, με αναλογία πέντε προς ένα, σε σχέση με τις γυναίκες, στην ηλικία μεταξύ 50 και 60 ετών.
Στυτική δυσλειτουργία: Το μεν πνεύμα πρόθυμο, η δε σαρξ ασθενής
Το πνεύμα είναι πρόθυμο, αλλά η… σάρκα δεν μπορεί να ανταποκριθεί. Είναι ένας απλοϊκός τρόπος προσέγγισης της στυτικής δυσλειτουργίας, η οποία μπορεί να εμφανιστεί στον άνδρα σε οποιαδήποτε ηλικία. Το πρόβλημα, ωστόσο, εντείνεται στις ηλικίες 50 έως 60 ετών, προσβάλλοντας έναν στους 3 άνδρες. Μετά τα 60, η συχνότητα ξεπερνά το 50%. Ο επιστημονικός ορισμός της στυτικής δυσλειτουργίας είναι η μόνιμη ή παροδική δυσκολία επίτευξης ή διατήρησης στύσης ικανής για τη σεξουαλική πράξη. Μπορεί να οφείλεται σε ψυχολογικά, οργανικά ή μεικτά αίτια.
Οι καρδιολόγοι δίνουν μία ακόμη διάσταση στο πρόβλημα: Συνδέουν τη στυτική δυσλειτουργία με «σιωπηλό» καρδιολογικό πρόβλημα. Μια σειρά μελετών καταδεικνύει ότι όσο πιο έντονη είναι η στυτική δυσλειτουργία τόσο μεγαλώνει ο κίνδυνος να εκδηλωθεί κάποιο οξύ καρδιακό επεισόδιο.
