Γιατί όμως, τόσος λόγος για τα ω-3 λιπαρά;
Η λήψη πολυακόρεστων λιπαρών οξέων είναι ιδιαίτερα ευεργετική για τον ανθρώπινο οργανισμό, ιδίως για την προστατευτική τους δράση σε μακροχρόνιες νόσους που μαστίζουν τον δυτικό κόσμο, όπως είναι η στεφανιαία νόσος. Τρόφιμα πλούσια σε ΕΡΑ (εικοσιπεντανοϊκό) και DHA (δοκοσοεξανοϊκό) λιπαρά οξέα, δύο κατηγορίες των ω-3, έχουν υπολιπιδαιμική δράση και μειώνουν τα τριγλυκερίδια στο πλάσμα.
Παράλληλα, φαίνεται να είναι και ο μοναδικός διατροφικός παράγοντας που μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα της καλής χοληστερόλης HDL. Όταν αυτά τα λιπαρά οξέα μεταβολιστούν, δίνουν προϊόντα (θρομβοξάνες, προσταγλανδίνες και προστακυκλίνες), που έχουν ισχυρή αντιαθηρωματογόνο δράση. Με απλά λόγια, εμποδίζουν την στένωση των αρτηριών σας.
Άλλες δράσεις τους είναι η ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, η πρόληψη από τη νόσο Crohn και διαφόρων μορφών καρκίνου όπως του μαστού, του εντέρου και του προστάτη. Τα ω-3 λιπαρά οξέα είναι επίσης γνωστά για τον προστατευτικό τους ρόλο ενάντια στην ρευματοειδή αρθρίτιδα.
Η παρουσία πολυακόρεστων λιπαρών οξέων είναι ιδιαίτερα σημαντική και κατά την εμβρυική και τη νεογνική ζωή. Το α-λινολενικό οξύ (ΑLA), απ’ όπου μπορεί να συντεθεί το DHA, συμβάλλει στην ανάπτυξη του εγκεφάλου. Έλλειψη απαραίτητων λιπαρών οξέων μπορεί να οδηγήσει σε εμφάνιση νευρολογικών προβλημάτων και προβλημάτων όρασης.
Ποιες είναι οι πηγές ω-3 λιπαρών στην διατροφή μου;
– Σκουμπρί: Ίσως είναι το ψάρι με την μεγαλύτερη περιεκτικότητα ω-3 λιπαρών οξέων. Η περιεκτικότητα του κυμαίνεται στα 1,8 – 5,3% του βάρους του, ανάλογα με τον τόπο αλίευσής του.
– Σολομός: Αποτελεί επίσης μία από τις πιο πλούσιες πηγές ω-3 λιπαρών οξέων. Συγκεκριμένα περιέχει 1 – 1,4 γρ ω-3 λιπαρών οξέων ανά 100 γρ ωμού ψαριού. Μπορούμε να τον καταναλώσουμε ως κυρίως γεύμα, ψητό ή βραστό, αλλά και στα σνακ, καπνιστό μέσα σε σαλάτες και σε σάντουιτς.
– Τόνος: Καταναλώνεται φρέσκος ή σε κονσέρβα. Είναι μία ιδιαίτερα καλή πηγή ω-3 λιπαρών οξέων, που τα τελευταία χρόνια τον συναντάμε συχνά σε διάφορες μορφές (ψητός, στα ζυμαρικά, στα σάντουιτς, σε πίτες).
– Πέστροφα: Είναι ένα ψάρι μέτριας περιεκτικότητας σε λίπος και κατά συνέπεια σε λιπαρά οξέα. Συνήθως καταναλώνεται ψητή ή καπνιστή.
– Λιναρόσπορος και λινέλαιο: Ο λιναρόσπορος είναι ένας φυτικός καρπός πλούσιος σε ALA, σε βιταμίνες, κυρίως του συμπλέγματος Β και σε αντιοξειδωτικές ουσίες. Επειδή το κέλυφός του είναι πολύ σκληρό, η θραύση του θα αυξήσει την προσβασιμότητα στα θρεπτικά του συστατικά (πχ πολτοποίηση σε dressing) ή μπορεί να προστεθεί μετά από μούλιασμα στα δημητριακά πρωινού, στις σαλάτες, στις σούπες. Το λάδι του λιναριού αποτελεί επίσης καλή πηγή πολυακόρεστων λιπαρών οξέων και όταν είναι καθαρό, μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη μαγειρική και ως συστατικό των φυτικών soft μαργαρινών.
– Καρύδια: Διακρίνονται για την υψηλή διατροφική τους αξία. Είναι τροφή πλούσια σε ΑLA, φυτικές ίνες, μέταλλα και βιταμινες Β6 και Ε.
– Φυστίκια: αποτελούν επίσης πλούσια πηγή πολυακόρεστων λιπαρών οξέων, βιταμινών Ε, Β6, θειαμίνης, ριβοφλαβίνης, μαγνησίου, ασβεστίου, ψευδάργυρου και φωσφόρου. Σύμφωνα με μελέτες, η κατανάλωσή τους φαίνεται ότι συμβάλλει στη διατήρηση της χοληστερόλης του πλάσματος σε φυσιολογικά επίπεδα. Για περισσότερα οφέλη υγείας, προτιμήστε τα ανάλατα.
– Σογιέλαιο: Είναι πλούσιο σε ALA. Χρησιμοποιείται συχνά στο μαγείρεμα.
– Μαργαρίνη με ω-3: Στα πλαίσια συνεχούς βιομηχανικής προόδου, κυκλοφορούν στην αγορά μαργαρίνες με κατάλληλα επιλεγμένη σύνθεση φυτικών ελαίων, ώστε να περιέχουν απαραίτητα ω-3 και ω-6 λιπαρά, προσφέροντας υψηλή διατροφική αξία και λίγες θερμίδες.
– Tofu-τυρί από γάλα σόγιας: Αυτό το τυρί διακρίνεται για την υψηλή περιεκτικότητά του σε πρωτεϊνες και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, ενώ δεν περιέχει κορεσμένο λίπος. Αποτελεί ιδανικό τρόφιμο για τους χορτοφάγους και για αυτούς που νηστεύουν και αποφεύγουν τα τυριά ζωικής προελεύσεως. Χρησιμοποιείται συχνά στα σάντουιτς, στις σαλάτες και σε σούπες, για να δώσει μία ιδιαίτερη γεύση.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οι συστάσεις πρόσληψης σε DHA και EPA λιπαρά οξέα είναι 0.3-0.5 γρ ημερησίως, ενώ για το ALA λιπαρό οξύ είναι 0.8-1.1 γρ ημερησίως. Πρόσφατα, η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) αποφάνθηκε ότι τα απαραίτητα λιπαρά χρειάζονται για το σωστό μεγάλωμα και ανάπτυξη των παιδιών. Συστήνεται, λοιπόν, η καθημερινή κατανάλωση 2g α-λινολενικού οξέος (ALA, ω-3 λιπαρό) και 10g λινολεϊκού οξέος (LA, ω-6 λιπαρό).
Για την επαρκή πρόσληψη πολυακόρεστων λιπαρών οξέων συνιστάται η κατανάλωση ψαριών δύο φορές την εβδομάδα. Μπορείτε επίσης να προτιμήσετε μαργαρίνη soft με ω-3 (10g φυτικής soft μαργαρίνης καλύπτουν το 15% της παραπάνω συνιστώμενης από την EFSA ποσότητας σε ALA και το 11% σε LA) και να πειραματιστείτε προσθέτοντας ξηρούς καρπούς στην σαλάτα σας ή σε ένα σνακ με ξερά φρούτα.
Οι επιλογές όπως βλέπετε είναι πολλές! Από δω και πέρα, εσείς αποφασίζετε αν θα κάνετε μερικά απλά βήματα στην καθημερινότητά σας που θα σας ωφελήσουν, όμως, για την υπόλοιπη ζωή.
Πηγή: mednutrition.gr
