Η οστεοπόρωση είναι μία από τις πιο επικίνδυνες ασθένειες η οποία απειλεί κυρίως τις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση και τους άνδρες όταν ξεπερνούν την ηλικία των 65 – 70 ετών.
Η οστεοπόρωση είναι μία από τις πιο επικίνδυνες ασθένειες η οποία απειλεί κυρίως τις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση και τους άνδρες όταν ξεπερνούν την ηλικία των 65 – 70 ετών. Πρόκειται για ένα νόσημα που χαρακτηρίζεται από τη μείωση της αντοχής των οστών εξαιτίας της οποίας διευκολύνονται τα κατάγματα της σπονδυλικής στήλης και των άκρων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, κάθε χρόνο καταγράφονται 1,6 εκατομμύρια κατάγματα στο ισχίο παγκοσμίως λόγω της οστεοπόρωσης, ένας αριθμός που μέχρι το 2050 θα έχει αυξηθεί δραματικά και θα φτάνει τα 4,5 με 6,3 εκατομμύρια. Για ό,τι αφορά την Ελλάδα, περίπου 15.000 άτομα σπάνε κάθε χρόνο το μηριαίο οστό. Η θνητότητά τους φτάνει, τα δύο πρώτα χρόνια μετά την εγχείρηση, το 30%.
Αν και η οστεοπόρωση θεωρείται ασθένεια των μεγαλύτερων σε ηλικία ανθρώπων, πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι προσβάλλει και νεότερα άτομα, αν αυτά πάσχουν από συστηματικά νοσήματα ή διατροφικά προβλήματα.
Για τον λόγο αυτό όσοι πάσχουν από μεσογειακή αναιμία ή νεοπλασίες θα πρέπει να κάνουν τακτικούς ελέγχους για οστεοπόρωση. Στατιστικά, ωστόσο, οι γυναίκες κινδυνεύουν περισσότερο, αφού μια στις τρεις θα προσβληθεί από την ασθένεια, την ώρα που το αντίστοιχο ποσοστό για τους άνδρες είναι ένας στους πέντε.
Η διάγνωση της οστεοπόρωσης γίνεται με μια απλή εξέταση, τη μέτρηση της οστικής πυκνότητας. Στην εξέταση πρέπει να υποβληθούν όλες οι γυναίκες άνω των 65 ετών και οι άνδρες άνω των 70 ετών. Τη μέτρηση θα πρέπει να κάνουν και άτομα κάθε ηλικίας που έχουν υποστεί οστεοπορωτικό κάταγμα ή βρίσκονται σε άλλες ομάδες υψηλού κινδύνου.
Η οστεοπόρωση θεωρείται μια ύπουλη ασθένεια που δεν προειδοποιεί, αλλά προκύπτει ξαφνικά μετά από ένα πέσιμο που προκαλεί κάταγμα. Τα περισσότερα κατάγματα συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της απλής καθημερινής δραστηριότητας, με τα στοιχεία να δείχνουν ότι οι πτώσεις είναι η τρίτη πιο συνηθισμένη αιτία εισαγωγής των ηλικιωμένων στο νοσοκομείο.
Για την αποφυγή των πτώσεων ο Ελληνικός Σύλλογος Υποστήριξης Ασθενών με Οστεοπόρωση (www.osteocare.gr) δίνει τις εξής συμβουλές: Χρειάζεται έλεγχος της επάρκειας του φωτισμού κυρίως στα στενά κεφαλόσκαλα και άμεση επισκευή της φθαρμένης μοκέτας των σκαλοπατιών.
Γενικά, η κίνηση στις σκάλες θα πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή και χωρίς να υπερεκτιμώνται οι σωματικές δυνατότητές μας. Οι μεγαλύτερης ηλικίας άνθρωποι θα πρέπει να φορούν παπούτσια με αντιολισθητική σόλα και λαστιχένια τακούνια, ενώ και τα καθίσματα θα πρέπει να ελέγχονται σε τακτά χρονικά διαστήματα για να διαπιστωθεί η σταθερότητά τους. Τα ρεβέρ των παντελονιών θα πρέπει να είναι στο σωστό ύψος για να μην προκληθεί ατύχημα την ώρα του βαδίσματος.
Η οστεοπόρωση μπορεί να προληφθεί με τη σωστή άσκηση. Διάφορα είδη άσκησης βοηθούν διαφορετικές κατηγορίες ασθενών, οπότε είναι απαραίτητη η συμβουλή των ειδικών.
Η καλύτερη επιλογή είναι η απλή αερόβια άσκηση που περιλαμβάνει το βάδισμα, το ελαφρύ τρέξιμο, την ποδηλασία και την κολύμβηση. Η άσκηση θα πρέπει να γίνεται από τέσσερις έως επτά φορές την εβδομάδα και να έχει διάρκεια μισής ώρας. Αποτέλεσμα της αεροβικής άσκησης είναι η συντήρηση της οστικής πυκνότητας σε ικανοποιητικό επίπεδο.
Ασκήσεις διατάσεων
Σημαντικές επίσης είναι και οι ασκήσεις διατάσεων οι οποίες πρέπει να γίνονται τουλάχιστον μία φορά κάθε δεύτερη ημέρα. Οι διατάσεις, τόσο κατά τη διάρκεια της προθέρμανσης όσο και της αποθεραπείας, βοηθούν στην ευλυγισία του σώματος. Ετσι αποφεύγονται πολλοί και σημαντικοί τραυματισμοί. Επιπλέον, απαραίτητες κρίνονται και οι ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης που μπορεί να γίνουν με βαράκια ή μηχανήματα στο γυμναστήριο.
Οι ασκήσεις αυτές βελτιώνουν την ισορροπία και τη στάση του σώματος που θεωρούνται απαραίτητα για την αποφυγή καταγμάτων από πτώσεις.
Τέλος, προσοχή πρέπει να δοθεί και στη σωστή αναπνοή, αφού αποτελεί προϋπόθεση για την αντιμετώπιση της ασθένειας μέσω της άσκησης, ενώ παράλληλα φέρνει σε πιο σωστή θέση τον θώρακα που συχνά υποφέρει από κύφωση λόγω της οστεοπόρωσης. Σε ό,τι αφορά τη διατροφή οι «μαγικές λέξεις» για την οστεοπόρωση είναι «ασβέστιο» και «βιταμίνη D», αφού όλες οι τροφές που περιέχουν αυτά τα συστατικά θωρακίζουν την άμυνα του οργανισμού απέναντι στην οστεοπόρωση. Η διατροφή μας θα πρέπει επίσης να είναι πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, αφού η περιεκτικότητά τους σε βιταμίνες και μέταλλα αλλά και οι αντιοξειδωτικές ιδιότητές τους προστατεύουν τον σκελετό.
Πρέπει να επισημανθεί ότι ο καφές δεν δρα αρνητικά στην απορρόφηση του ασβεστίου, όπως πίστευαν κάποτε οι επιστήμονες, αλλά η υπερκατανάλωση μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα. Περισσότερα από τέσσερα φλιτζάνια την ημέρα αυξάνουν ελαφρά τον κίνδυνο εμφάνισης οστεοπορωτικού κατάγματος.
Αρνητικά στη σκελετική υγεία δρα και η υπερκατανάλωση οινοπνεύματος, αφού έρευνες έχουν δείξει ότι οι αλκοολικοί διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν οστεοπορωτικό κάταγμα στο ισχίο. Αντίθετα, η κατανάλωση ενός ή δύο ποτηριών αλκοόλ την ημέρα δρα θετικά στην οστική πυκνότητα.
Παράγοντες κινδύνου
Είναι η κληρονομικότητα, το χαμηλό σωματικό βάρος, η πρόωρη εμμηνόπαυση, η χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα, η ακινητοποίηση και η λήψη ορισμένων φαρμάκων όπως η κορτιζόνη.
Ο ρόλος του βάρους στην παραγωγή οιστρογόνων
Το μεγάλο σωματικό βάρος αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για πολλές ασθένειες. Η οστεοπόρωση, ωστόσο, δεν είναι μία από αυτές. Αντίθετα, έχει διαπιστωθεί ότι κυρίως οι γυναίκες με χαμηλό βάρος παρουσιάζουν μείωση της οστικής πυκνότητας κυρίως στο ισχίο και τη σπονδυλική στήλη. Η εξήγηση είναι ότι μετά την εμμηνόπαυση τα λιποκύτταρα των γυναικών παράγουν περισσότερα οιστρογόνα τα οποία προστατεύουν τα οστά. Ετσι, οι γυναίκες με μεγαλύτερο σωματικό βάρος, και άρα περισσότερα λιποκύτταρα, παράγουν περισσότερα οιστρογόνα. Επίσης, ο λιπώδης ιστός που έχουν τα υπέρβαρα άτομα δρα σαν μαξιλάρι κατά τη διάρκεια μιας πτώσης με αποτέλεσμα να μειώνεται ο κίνδυνος για κάταγμα.
