Σοβαρό προβληματισμό στους γονείς και μεγάλη ταλαιπωρία στους μικρούς μαθητές προκαλούν οι μαθησιακές διαταραχές.
Σοβαρό προβληματισμό στους γονείς και μεγάλη ταλαιπωρία στους μικρούς μαθητές προκαλούν οι μαθησιακές διαταραχές. Η δυσκολία μάθησης και προσαρμογής στο εκπαιδευτικό περιβάλλον είναι ένα πρόβλημα που εκδηλώνεται με αρκετές μορφές και ποικίλα συμπτώματα, ενώ απασχολεί σημαντικό αριθμό παιδιών. Σύμφωνα με τα πρόσφατες μελέτες, ποσοστό 10-15% των μαθητών με νοημοσύνη εντός των φυσιολογικών ορίων εμφανίζει μαθησιακές διαταραχές, ενώ ποσοστό 6% έχει δυσκολία στις αριθμητικές πράξεις.
Οσο νωρίτερα διαγνωστεί το πρόβλημα, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες αποκατάστασής του. Σε αντίθετη περίπτωση, οι δυσκολίες εξελίσσονται σε χρόνιες με τους αριθμούς να είναι αδιάψευστοι μάρτυρες: Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, ένας στους 20 ενήλικες πάσχει από δυσλεξία.
Οι μαθησιακές διαταραχές μπορεί να εξελιχθούν σε τροχοπέδη για τη φυσιολογική ανάπτυξη του μαθητή, αφού συχνά συνοδεύονται από ψυχολογικά προβλήματα.
Η αίσθηση ανικανότητας, η χαμηλή αυτοπεποίθηση, η υπερευαισθησία στην κριτική, η εύκολη αποθάρρυνση και η ενδεχόμενη περιθωριοποίησή του από τους συμμαθητές χρήζουν ιδιαίτερης αντιμετώπισης από το οικογενειακό περιβάλλον. Παράλληλα, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι στο μυαλό των ενηλίκων κυριαρχούν συχνά μύθοι σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίες, όπως για παράδειγμα το ότι αυτές υποδηλώνουν χαμηλή νοημοσύνη ή ελλιπή προσπάθεια από την πλευρά του μαθητή.
Το «Εθνος – Υγεία» σας παρουσιάζει τις συνηθέστερες εκδηλώσεις των διαταραχών αυτών και τα σημαντικότερα προειδοποιητικά σημάδια που, εφόσον τα εντοπίσετε στο παιδί σας, θα πρέπει να απευθυνθείτε σε ειδικό.
Δυσγραφία
Ασυντόνιστα χέρι, μάτι, μολύβι
Προκαλείται όταν υπάρχει κακός συντονισμός ανάμεσα στο μάτι, το χέρι και το μολύβι. Τα γραπτά των παιδιών που πάσχουν από δυσγραφία παρουσιάζουν συνήθως τα εξής χαρακτηριστικά:
Αλλοιωμένα σχήματα των γραμμάτων. Ανισομεγέθη γράμματα. Υπέρβαση των περιθωρίων και μη τήρηση της οριζόντιας γραμμής της γραφής. Αναρχη κατανομή των κεφαλαίων και των πεζών γραμμάτων.
Επίσης, τα παιδία με δυσγραφία συνήθως δεν κρατούν σωστά το μολύβι, σε ορισμένες περιπτώσεις το σώμα τους αποκτά μια ιδιόμορφη στάση όταν γράφουν και χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να ολοκληρώσουν τις γραπτές εργασίες τους.
Δυσλεξία
Η δυσκολία στο διάβασμα
Σύμφωνα με την Παγκόσμια Ομοσπονδία Νευρολογίας, τα παιδιά που πάσχουν από δυσλεξία δυσκολεύονται να μάθουν να διαβάζουν παρά τον φυσιολογικό δείκτη ευφυΐας τους.
Σε σοβαρές περιπτώσεις η δυσλεξία γίνεται εμφανής από την ηλικία των έξι ετών. Συνήθως συνυπάρχει με τη δυσγραφία και με διαταραχές στην οπτική αντίληψη.
Οπως εξηγεί η Ελληνική Εταιρία Δυσλεξίας, συχνά συναντώνται οι εξής εκδηλώσεις:
Αντιστροφές γραμμάτων (π.χ. ε αντί 3) Αντιμεταθέσεις, παραλείψεις ή προσθήκες γραμμάτων και συλλαβών στην ίδια λέξη (π.χ. πότι αντί για τόπι ή πι αντί για τόπι ή τοτόπι αντί για τόπι). Καθρεφτική ανάγνωση ή γραφή (π.χ. εμ αντί με) Αντικαταστάσεις λέξεων με άλλες παρεμφερούς σημασίας (π.χ. διαβάζουν κοντός αντί για χαμηλός) Δυσκολία στην αντιγραφή από τον πίνακα ή από σημειώσεις.
Υπερκινητικότητα
Οταν είναι αφόρητα κουραστικά
Η διάγνωσή της είναι δύσκολη γιατί βασίζεται στην ανάλυση της συμπεριφοράς του παιδιού, ενώ συχνά οι γονείς συγχέουν το υπερκινητικό παιδί με το ζωηρό.
Υπερκινητικό ονομάζεται ένα παιδί όταν δεν μπορεί να καθίσει στην καρέκλα του για περισσότερα από μερικά λεπτά, όταν κάνει συνέχεια ζημιές, όταν του μιλούν και δεν αποκρίνεται ή δεν προσέχει τι του λένε, όταν παραβλέπει συστηματικά τους κανόνες σαν να μην υπάρχουν και αγνοεί τους κινδύνους, όταν «πετάγεται» χωρίς να σκεφτεί, όταν γίνεται αφόρητα κουραστικό για τους γύρω του επειδή βρίσκεται διαρκώς παντού.
Μάλιστα, η υπερκινητικότητα καθίσταται διαταραχή όταν εξαιτίας της το παιδί δεν μπορεί και αδυνατεί να παρακολουθήσει το μάθημα και τις δραστηριότητες της τάξης, όταν αδυνατεί να συμμετάσχει στην ομάδα και όταν προκαλεί προβλήματα λόγω της συμπεριφοράς του σε όσους συναναστρέφεται.
Δυσκολίες λόγου
Σε αυτή την περίπτωση το παιδί δυσκολεύεται να συντάξει τις ιδέες του και να τις μετατρέψει σε λόγο. Αντιμετωπίζει προβλήματα στο να κατανοήσει τα λεγόμενα του συνομιλητή του, ενώ κάποιες φορές εμφανίζει προβληματική άρθρωση.
Δυσαριθμία
Η δυσαριθμία αφορά στην αδυναμία επίλυσης μαθηματικών προβλημάτων και κατανόησης των μαθηματικών εννοιών. Τα παιδιά δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν τα μαθηματικά σύμβολα και να απομνημονεύσουν την προπαίδεια. Είναι μία από τις σπανιότερες μορφές μαθησιακών δυσκολιών.
ΜΥΘΟΙ
Και τα… «δύσκολα» παιδιά μπορούν να μορφωθούν
1 «Το παιδί δεν έχει υψηλή νοημοσύνη». Συχνά παρατηρείται σύγχυση μεταξύ της δυσκολίας για μάθηση και της νοητικής καθυστέρησης. Οι ειδικοί εξηγούν ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Αλλωστε, για να χαρακτηριστεί κάποιος ως άτομο με μαθησιακές δυσκολίες η φυσιολογική νοημοσύνη αποτελεί προϋπόθεση.
2 «Το παιδί είναι τεμπέλικο». Οι γονείς θα πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στη διάγνωση των μαθησιακών διαταραχών. Τα συνοδά συμπτώματα θα τους βοηθήσουν να καταλάβουν αν το παιδί τους αντιμετωπίζει μαθησιακή δυσκολία ή απλώς καταβάλλει ανεπαρκή προσπάθεια, κάτι τελείως διαφορετικό.
3 «Τα άτομα με μαθησιακές δυσκολίες είναι καταδικασμένα να μη μορφωθούν». Σύμφωνα με κάποιες θεωρίες ο φημισμένος για την ευφυΐα του Αϊνστάιν ήταν δυσλεξικός. Ανεξάρτητα από αυτό τα άτομα με μαθησιακές δυσκολίες μπορούν να αποκτήσουν γνώσεις και να λάβουν πανεπιστημιακή μόρφωση, αρκεί να ακολουθήσουν εναλλακτικές διδακτικές μεθόδους.
4 «Μπορεί κάποιος να απαλλαγεί τελείως από τις μαθησιακές διαταραχές». Παρά τις απόψεις ορισμένων οι οποίοι υποστηρίζουν ότι οι διαταραχές αυτού του είδους μπορούν να θεραπευτούν, οι ειδικοί θεωρούν ότι στην πραγματικότητα το άτομο εκπαιδεύεται στο να ζει μαζί τους και να τις διαχειρίζεται με τρόπο που να μην εμποδίζουν τη φυσιολογική του εξέλιξη.
ΠΟΙΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ
Ασχημες οικογενειακές συνθήκες και υποβαθμισμένο σχολείο επιτείνουν τα προβλήματα
Το δυσμενές περιβάλλον είναι αυτό που ευθύνεται κατά βάση για τις μαθησιακές δυσκολίες σύμφωνα με τις στατιστικές. Χαοτικές οικογενειακές συνθήκες, υποβαθμισμένο σχολείο, ατμόσφαιρα που επιτείνει την ανασφάλεια στο παιδί και ενίοτε του προκαλεί κατάθλιψη ή χρόνιο άγχος αναστέλλουν τη μαθησιακή διαδικασία. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι τα παραμελημένα ή τα υπερπροστατευόμενα παιδιά αδυνατούν να επενδύσουν στη γνώση και να απολαύσουν την ευχαρίστηση που αυτή προσφέρει. Επίσης, παράγοντες νευροβιολογικοί ευθύνονται συχνά για αυτού του είδους τις διαταραχές.
Κάποιες φορές τα αίτια είναι κληρονομικά, αφού έχει αποδειχθεί ότι σε μεγάλο ποσοστό «κινδυνεύουν» παιδιά οι πρόγονοι των οποίων είχαν εμφανίσει αντίστοιχα προβλήματα. Συχνά οι μαθησιακές δυσκολίες προκύπτουν ως αποτέλεσμα της καθυστερημένης ψυχοκινητικής και ψυχοσυναισθηματικής ανάπτυξης του παιδιού.
Περισσότερο ευάλωτα φαίνεται ότι είναι τα αγόρια με αναλογία προς τα κορίτσια 4:1, οι ανήλικοι που διαμένουν σε αστικές περιοχές και οι παραπτωματικοί έφηβοι. Επίσης, μεγαλύτερες πιθανότητες να παρουσιάσουν μαθησιακές δυσκολίες έχουν τα παιδιά που γεννήθηκαν με μικρό βάρος και ειδικότερα τα πρόωρα με περιγεννητική ασφυξία και παιδιά με ενδομήτρια λοίμωξη ή μικροβιακή μηνιγγίτιδα.
ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΣ ΚΗΔΕΜΟΝΕΣ
Χτίστε τη σχέση με τα παιδιά σας. Ξοδέψτε χρόνο μαζί τους, ανακαλύψτε μια δημιουργική ενασχόληση που θα κάνετε μαζί σε σταθερή βάση. Διαμορφώστε ένα περιβάλλον στο οποίο το παιδί θα αισθάνεται ότι έχει τον έλεγχο και την ευθύνη για τη ζωή του. Μην κάνετε εσείς τις δουλειές του, οργανώστε τις συνθήκες για να έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα με τις δικές του δυνάμεις. Ενισχύστε την αυτοπεποίθησή του. Μη μοιράζετε «απαγορεύσεις», αλλά δώστε κίνητρα. Θέστε κανόνες. Αναπτύξτε τις κοινωνικές δεξιότητες του παιδιού. Αυτές θα καθορίσουν την επιτυχημένη προσαρμογή του στην ενήλικη ζωή. Φροντίστε τον εαυτό σας. Μόνο έτσι μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας. Εφόσον υποψιάζεστε ότι το παιδί αντιμετωπίζει μαθησιακές δυσκολίες απευθυνθείτε στο σχολείο του. Παράλληλα, ζητήστε βοήθεια από τα Νοσοκομεία Παίδων, από Κέντρα Ψυχικής Υγιεινής και από τα Κέντρα Διάγνωσης Αξιολόγησης και Υποστήριξης της περιοχής σας.
