Το φαινόμενο της κακοποίησης ηλικιωμένων σε όλον τον κόσμο παίρνει μεγάλες διαστάσεις, καθώς εκατοντάδες χιλιάδες από αυτούς υφίστανται σωματική … βία, απειλούνται, καθυβρίζονται, καταπιέζονται προκειμένου να αλλάξουν τις διαθήκες τους, υφαρπάζονται οι τραπεζικοί τους λογαριασμοί και βιάζονται.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αναφέρει ότι υπάρχουν 600 εκατ. άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών και ο αριθμός αυτός αναμένεται να διπλασιαστεί μέχρι το 2025 και να ξαναδιπλασιαστεί ως το 2050. Εξάλλου λόγω της δημογραφικής γήρανσης το ποσοστό των ατόμων ηλικίας άνω των 80 ετών στην Ευρώπη αναμένεται να φτάσει το 2050 στο 12%. Η γήρανση του πληθυσμού έχει ως συνέπεια όλο και περισσότεροι άνθρωποι να εξαρτώνται από την φροντίδα συγγενών ή εξειδικευμένου προσωπικού και να είναι ευάλωτοι σε φαινόμενα παραμέλησης ή κακοποίησης.
Τα στοιχεία αυτά παρουσιάζονται σε ανακοινώσεις ειδικών στο πλαίσιο του συνεδρίου με θέμα «Νομικά και κοινωνικά θέματα στην άνοια» την οποία διοργανώνουν από σήμερα ως την Κυριακή στη Θεσσαλονίκη το Πανελλήνιο Ινστιτούτο Νευροεκφυλιστικών Νοσημάτων και η Ελληνική Εταιρεία Νόσου Αλτσχάιμερ και Συγγενών Διαταραχών.
Έρευνες, τις οποίες επικαλείται σε ανακοίνωσή της η κοινωνική λειτουργός Ιωάννα Τσοκανάρη, αναφέρουν ότι κάθε χρόνο ο αριθμός των ατόμων τρίτης ηλικίας στην ΕΕ, τα οποία υφίστανται κάποια μορφή κακοποίησης ανέρχεται σε εκατοντάδες χιλιάδες ενώ σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το ποσοστό των ηλικιωμένων που κακοποιούνται κυμαίνεται μεταξύ 4-6% του πληθυσμού.
Σύμφωνα με έρευνα που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οι ηλικιωμένοι είναι θύματα μειωμένης φροντίδας, παραμέλησης και κακοποίησης, ενώ σχεδόν το ήμισυ των πολιτών της ΕΕ (47%) θεωρούν το φαινόμενο πολύ διαδεδομένο στη χώρα τους και η πρόκληση θα γίνει ακόμη μεγαλύτερη καθώς η δημογραφική γήρανση πλήττει ήδη την Ευρώπη.
Όπως έδειξε πρόσφατα η ευρωπαϊκή έρευνα ABUEL (Abuse of Elderly in Europe) οι γυναίκες και τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας (80-84 ετών) είναι οι κοινωνικές ομάδες που πλήττονται περισσότερο από όλες τις μορφές βίας ιδιαίτερα στις χώρες του νότου. Και η βία δεν είναι μόνο σωματική, αλλά διακρίνεται σε ψυχολογική, σωματική κακοποίηση, οικονομική εκμετάλλευση, σεξουαλική κακοποίηση, εγκατάλειψη και περιθωριοποίηση.
«Από έρευνες συμπεραίνεται ότι η οικονομική κακοποίηση είναι ένα από τα πιο συνηθισμένα είδη κακοποίησης και συχνά συνοδεύεται και από άλλες μορφές κακοποίησης. Οι ηλικιωμένες γυναίκες κακοποιούνται πιθανότατα δύο με τρεις φορές περισσότερο από ό,τι οι ηλικιωμένοι άνδρες και οι γιοί και οι κόρες είναι πιθανότατα οι υπεύθυνοι για την κακοποίηση. Εντούτοις έρευνες έχουν συμπεράνει ότι το πιο πιθανό είναι να διαπραχθεί κακοποίηση από κάποιο κοντινό συγγενή», επισημαίνει η κ Τσοκανάρη.
Παράλληλα υπογραμμίζει ότι η κακοποίηση είναι συχνά το αποτέλεσμα της αδυναμίας στρεσαρισμένων και υπεραπασχολούμενων φροντιστών να ανταποκριθούν στον φόρτο εργασίας παρά την πρόθεσή τους να εκμεταλλευτούν ή να κακοποιήσουν ευπαθείς ηλικιωμένους.
Αναφερόμενη στους παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο κακοποίησης των ηλικιωμένων, βάσει συμπερασμάτων ερευνών, η ψυχολόγος Γεωργία Μπατσίλα συνοψίζει ότι οι ηλικιωμένοι που έχουν προβλήματα μνήμης ή κάποια μορφή άνοιας ή κατάθλιψη, ή που είναι απομονωμένοι ή σωματικά εξαρτώνται από άλλους, κινδυνεύουν περισσότερο να γίνουν θύματα κακοποίησης ή κακομεταχείρισης.
Επίσης κινδυνεύουν περισσότερο οι ηλικιωμένοι τους οποίους φροντίζουν άτομα που είναι υπερβολικά στρεσαρισμένα και δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στο βάρος των ευθυνών τους ή που έχουν υψηλού βαθμού συναισθηματική ή οικονομική εξάρτηση από τον ηλικιωμένο ή άτομα που φροντίζουν ηλικιωμένους με ιστορικό χρήσης ή κατάχρησης ουσιών ή κακομεταχείρισης άλλων.
«Συνέπειες της κακοποίησης/κακομεταχείρισης είναι η παρουσία υψηλών ποσοστών κατάθλιψης, άγχους και έντονης ψυχολογικής πίεσης στα ηλικιωμένα θύματα, οι διαταραχές ύπνου και η αυξημένη χρήση φαρμάκων ή και αλκοόλ και τέλος ο μικρότερος χρόνος ζωής συγκριτικά με τα άτομα που δεν κακοποιούνται» τονίζει η κ Μπατσίλα
Η αναγνώριση της κακοποίησης δεν είναι δύσκολη σε ορισμένες περιπτώσεις πχ όταν έχει ασκηθεί σωματική βία, αλλά η κατάσταση περιπλέκεται όταν η κακοποίηση είναι αμυδρή ή όταν δεν έχει άμεση συνέπεια στη ζωή του θύματος. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί η οικονομική εκμετάλλευση των ηλικιωμένων, πολύ συχνά χωρίς οι ίδιοι να έχουν γνώση.
«Αυτό το είδος κακοποίησης υπολογίζεται ότι είναι το δεύτερο κατά σειρά σε συχνότητα και κυμαίνεται από 20% -30% όλων των μορφών κακοποίησης σε βάρος ηλικιωμένων» αναφέρει στην ανακοίνωσή της η ψυχολόγος Δέσποινα Λιάπη υπογραμμίζοντας πως το γεγονός ότι αρκετοί ηλικιωμένοι έχουν δικά τους σπίτια, αποταμιεύσεις και άλλα περιουσιακά στοιχεία, τους καθιστά στόχο οικονομικής εκμετάλλευσης.
Επικαλούμενη στοιχεία έρευνας αμερικανών επιστημόνων για την οικονομική κακοποίηση ηλικιωμένων αναφέρει ότι οι αυτουργοί αυτού του είδους κακοποίησης χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: τους «ευκαιριακούς» δράστες (πχ περιθάλποντας, λογιστής, εργολάβος, ιερέας, γείτονας, δικηγόρος), τα μέλη της οικογένειας και τους επαγγελματίες απατεώνες.
Οι ειδικοί πάντως συνοψίζουν ότι η έρευνα για το πού, πότε και πόσο συχνά εμφανίζεται η κακοποίηση των ηλικιωμένων είναι ανεπαρκής και ανολοκλήρωτη. Παράλληλα τονίζουν ότι είναι επιτακτική η ανάγκη μιας πανευρωπαϊκής στρατηγικής για την προστασία των ηλικιωμένων από την κακοποίηση.
